بازار؛ گروه ایران: مشکلات بازار فولاد در ایران همچنان ادامه دارد. قیمت‌ها در بازاری که بهارستان نشین‌ها گردش مالی آن را ۹۰۰ هزار میلیارد تومان اعلام کرده اند، مدام در حال افزایش هستند و مصرف کنندگان واقعی قادر به تامین نیاز خود از بورس کالا نیستند. دولت وعده کرده بود که با اجرایی شدن شیوه نامه تنظیم بازار فولاد پرونده رانت‌ها و فسادهای موجود در این صنعت بسته شود اما به نظر می‌رسد که شفاف سازی در این صنعت مخالفان پر نفوذی دارد.
حالا بهارستان نشین‌ها هم از تدوین طرحی برای تنظیم بازار فولاد خبر می‌دهند. سید جواد حسینی کیا عضو کمیسیون صنایع معادن مجلس در گفتگو با بازار می‌گوید: قیمت فولاد در ایران که یکی از بزرگترین تولیدکنندگان دنیاست ۳۴ درصد گران تر از بازار جهانی است. او معتقد است مشکل بازار فولاد ریشه در عواملی مختلفی دارد. از صدور مجوز برای شرکت‌های کاغذی و صوری در سامانه بهین یاب وزارت صمت گرفته تا کافی نبودن عرضه در بورس همگی موجب شکل گیری رانت در این زنجیره شده است. به گفته او، سامانه بهین یاب وزارت صنعت که به نوعی باید تنظیم گر بازار باشد، خود نیازمند نظارت است. چرا که بخش زیادی از مشکل موجود در بازار فولاد به رانت‌ها و امضاهای طلایی که در این سامانه شکل گرفته، بر می‌گردد.
معافیت مالیاتی برای خام فروش
معافیت ۳۰ درصدی مالیاتی آن هم در ابتدای زنجیره فولاد یکی از مشکلات اصلی بازار فولاد است که عضو کمیسیون صنایع و معادن به آن اشاره می‌کند. او که معتقد است معافیت مالیاتی باید برای محصول دارای ارزش افزوده اعمال شود، ادامه داد: معافیت مالیاتی در انتهای زنجیره قرار گیرد تا مواد خام معدنی به سمت ایجاد محصولی با ارزش افزوده سوق داده شود. اما ما بر عکس همه دنیا به خام فروشی جایزه می‌دهیم.
ساده ترین اطلاعات مثل میزان تولید و یا صادرات شرکتها هم در دسترس نیست و اغلب آمارها براوردی و یا حداکثر خوداظهاریست
جای خالی شفافیت در بازار فولاد
طراحی سامانه بهین یاب به سال ۱۳۹۰ باز می‌گردد؛ زمانی که وزارت صنعت معدن و تجارت موظف شد سامانه‌ای ایجاد کند تا از آن طریق واحدهای تولیدی دارای صلاحیت برای خرید محصولات پتروشیمی به بورس کالا معرفی شوند. سامانه بهین یاب امروز مسئول تخصیص سهمیه مواد اولیه در حوزه فولاد نیز است!
اما سوال اینجاست که چرا مشکلات و رانت‌هایی که امروز در بازار فولاد شکل گرفته کمتر در بازار محصولات پتروشیمی مشاهده می‌شود. سوالی که عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس ریشه آن را در نبود شفافیت اطلاعاتی از سوی وزارت صمت می‌داند.
او با بیان اینکه آمار میزان تولید و عرضه شرکت به صورت شفاف اعلام نمی شود، ادامه داد : ساده ترین اطلاعات مثل میزان تولید و یا صادرات شرکتها هم در دسترس نیست و اغلب آمارها براوردی و یا حداکثر خوداظهاریست. در صنعت پتروشیمی شفافیت بسیار بیشتر است و بر پایه سامانه‌های اطلاعاتی وزارت نفت تولید و فروش شرکتها به دقت معلوم است امیدواریم این شفافیت در حوزه فولاد نیز برقرار شود تا امکان ساماندهی این بازار فراهم شود.
حسینی کیا همچنین ادامه داد : طبق قانون سامانه بهین یاب قرار بوده که تنظیم گر بازار باشد، اما این تنظیم گر به دلیل حجم فسادهایی که در آن اتفاق می‌افتد حالا خود به یک نظاره گر نیاز دارد.
بر اساس آمار موجود چیزی حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید می‌شود اما مصرف واقعی کشور بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن می باشد که به عبارتی ۵۰ درصد تولیدمان اضافه است
به گفته این نماینده مردم، ما الزامات محکمی برای کارخانجات فولادی به وجود نیاوردیم که این شرکتها را بر خط کند. بر اساس آمار موجود چیزی حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید می‌شود اما مصرف واقعی کشور بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن می باشد که به عبارتی ۵۰ درصد تولیدمان اضافه است. با وجود تولید اضافه و دسترسی به معادن فولاد، قیمت در بازار ایران ۳۴ درصد گران تر از بازار جهانی است. دنیا به ما میخندد که خودمان تولید کننده ایم اما قیمتمان در بازار داخلی‌ها از قیمت‌های جهانی بالاتر است.
او افزود : این اعداد به خوبی نشان می‌دهد که سیاست گذاری‌های ما در زنجیره فولاد درست نبوده و خلل‌هایی در مسائل اجرایی کشور وجود دارد. به عنوان مثال عرضه از سوی تولیدکنندگان در برخی موارد به درستی انجام نمی شود و میزان آن ناکافی است چرا که معافیت مالیاتی را در ابتدای زنجیره قرار داده ایم.
بر اساس آمار موجود چیزی حدود ۳۰ میلیون تن فولاد در کشور تولید می‌شود اما مصرف واقعی کشور بین ۱۲ تا ۱۵ میلیون تن است. یعنی ۵۰ درصد تولیدمان اضافه است. با وجود تولید اضافه و دسترسی به معادن فولاد، قیمت در بازار ایران ۳۴ درصد گران تر از بازار جهانی است
عرضه قطره چکانی در بورس
آنگونه که آمارها نشان می‌دهد تولید فولاد در کشور بسیار بیشتر از تقاضای آن بوده و به طور طبیعی نباید مشکلی در بازار وجود داشته باشد. اما آنگونه که عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس می‌گوید مشکل از آنجا آغاز می‌شود که عرضه فولاد در بورس به اندازه کافی شکل نمی گیرد. او با بیان اینکه عرضه ای که در بورس صورت می‌گیرد کمتر از ۵۰ درصد نیاز بازار را پوشش می‌دهد، ادامه داد : جدای از این عرضه‌ها معمولا در حجم‌های بزرگ صورت می‌گیرد و عملا مصرف کنندگان کوچک قادر به تامین نیاز خود از بورس نبوده و ناچارند که فولاد مصرفی خود را از بازار آزاد تهییه کنند.
حسینی کیا همچنین مجوزهای مچینگ را از موانع صنایع فولاد عنوان کرد و گفت: باید عرضه فولاد به شیوه مچینگ حذف و تمامی محصولات فولاد در بورس کالا ارائه شوند.
او توضیح داد: مچینگ یا خرید کالای مازاد معاملات، فرایندی است که طی آن کالایی که همه آن در تالار بورس معامله نشده و بخشی از آن باقی مانده است و کالای باقیمانده با قیمت پایه در «سیستم مازاد عرضه» و یا «مچینگ» قرار می‌گیرد.
یکی از مشکلات اصلی بازار فولاد این است که شرکت‌های کاغذی سهمیه فولاد دریافت می‌کنند در حالیکه مصرف کنندگان واقعی به دستش فولاد نمی رسد و مجبور است از بازار آزاد به چند برابر قیمت خریداری کند
اختصاص سهمیه به شرکت‌های کاغذی و غیر واقعی
اما همین نبود شفافیت موجب شده که حجم زیادی از انتقادات به سامانه بهین یاب وزارت صمت وارد شود. عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس در اینباره می‌گوید: یکی از مشکلات اصلی بازار فولاد این است که شرکت‌های کاغذی سهمیه فولاد دریافت می‌کنند در حالیکه مصرف کنندگان واقعی به دستش فولاد نمی رسد و مجبور است از بازار آزاد به چند برابر قیمت خریداری کند.
اما حسینی کیا تنها منتقد عملکرد این سامانه نیست. علی سعدوندی، کارشناس اقتصادی پیشتر در خصوص این سامانه در صفحه توییتر خود نوشت: صلاحیت خریداران محصولات در بورس کالا باید از سوی بهین یاب صمت تعیین شود که صلاحیت دلالان تایید و بسیاری از مصرف‌کنندگان نهایی باز می‌مانند.
بیوک صحاف امین، رییس انجمن لوله و اتصالات پلی اتیلن نیز در یادداشتی نوشت؛ مواد اولیه لازم از طریق بورس و سایت بهین یاب به دست تولیدکنندگان واقعی نمی‌رسد. لطف‌الله سیاه کلی، نماینده مردم آبیک، قزوین و البرز نیز با اشاره به اینکه فولاد عرضه شده در سامانه بهین یاب به دست مصرف‌کننده واقعی نمی‌رسد گفت: تنها۲۰درصد فولاد در بورس عرضه می‌شود و تکلیف ۸۰درصد باقیمانده مشخص نیست. این انتقادات به حدی بوده که علی آیتی، برنامه نویس و طراح سامانه بهین یاب در صفحه اینستاگرام خود اعلام کرد: زمان طراحی فکر نمی‌کردم که حاصل این تلاش‌ها به مانعی بر راه رونق تولید و نیز منبعی برای رانت و دلالی بدل شود.
آنگونه که این عضو کمیسیون صنایع و معادن مجلس اعلام کرده هم اکنون طرحی برای سامان دهی بازار فولاد در مجلس تهیه شده که ایراداتی در صحن علنی مجلس به آن وارد شد. حالا اعضای کمیسیون در حال بررسی و رفع ایرادات این طرح هستند تا دوباره برای تصویب نهایی به صحن علنی مجلس بیاید.
به هر سوی باید منتظر ماند و دید که این طرح می‌تواند شفافیت را به بازار فولاد برگرداند و رانت‌ها و امضاهای طلایی را جمع کند یا نه.؟
نظر شما