سجاد صفری؛ بازار: براساس آمار منتشر شده از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت در ۱۰ ماهه نخست سالجاری، به میزان ۲۳ میلیون و ۷۸۴ هزار و ۳۰۰ تن فولاد خام در کشور تولید شده است. این رقم در مدت مشابه سال گذشته، ۲۲ میلیون و ۲۴۸ هزار و ۴۰۰ تن بوده است. بنابراین، میزان تولید فولاد خام در بازه زمانی یاد شده در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشد ۶.۹ درصدی داشته است. در ۱۰ ماهه نخست سال ۹۹ در مجموع ۲۰ میلیون و ۹۴۹ هزار و ۶۰۰ تن محصولات فولادی در کشور تولید شده است که در مقایسه با آمار تولید سال گذشته که برابر ۱۹ میلیون و ۵۲۶ هزار و ۲۰۰ تن بود، رشد ۷.۳ درصدی را ثبت کرده است و افزایش ظرفیت تولید فولاد بعنوان صنعتی استراتژیک و مادر در طول سال‌های گذشته مورد توجه بوده است.
بر این اساس، نیز در افق ۱۴۰۴ تولید ۵۵ میلیون تن فولاد هدف گذاری شده است؛ احداث واحدهای فولادی در طول سال‌های گذشته، زمینه تحقق این هدف را مطابق با سند چشم‌انداز توسعه کشور فراهم کرده است. براساس بررسی‌ها، ظرفیت اسمی تولید فولاد کشور از ۲۲.۵ میلیون تن در سال ۹۳ به ۴۰ میلیون تن در سال ۹۸ افزایش پیدا کرد و انتظار می رود ظرفیت تولید در صنایع فولادی کشور تا پایان سالجاری به حدود ۴۳ میلیون تن افزایش یابد؛ یعنی ظرفیت تولید فولاد کشور طی ۶ سال اخیر، رشد بیش از ۹۱ درصدی داشته است.
البته رشد تولید فولاد کشور در این بازه زمانی با این سرعت، پیش نرفته است؛ براساس آمار منتشرشده از سوی مراجع رسمی، میزان تولید فولاد خام کشور در سال ۹۳ برابر با ۱۶ میلیون و ۸۰۵ هزار تن بود و انتظار می رود مجموع تولید فولاد کشور تا پایان سالجاری به ۲۹ میلیون تن افزایش یابد. در شرایطی که این هدف محقق شود می‌توان ادعا کرد که ظرفیت واقعی تولید این محصول استراتژیک در طول ۶ سال گذشته فقط ۷۲ درصد بیشتر شده است.
برخی از حلقه‌های زنجیره تولید فولاد از نبود مواد اولیه رنج می برند و این چالش در مواردی به تعطیلی برخی واحدهای زنجیره فولاد نیز منجر شده است
برخی از تولیدکنندگان محصولات فولادی با ۳۰ درصد ظرفیت کار می کنند
با توجه به آمار و ارقام یاد شده، ظرفیت فعال فولادسازی کشور در سال ۹۳ برابر ۷۴.۶ درصد برآورد شده است؛ اکنون، چنانچه آمار تولید و ظرفیت سازی فولاد کشور در سالجاری، مطابق آنچه که هدف گذاری شده محقق شود ظرفیت فعال صنایع فولادی کشور به ۶۶.۹ درصد می رسد و این به این معنی است که ظرفیت فعال این صنعت در طول ۶ سال اخیر ۷.۷ درصد کاهش داشته است. افت یاد شده قابل ملاحظه است و تاثیر بسزایی بر عملکرد فولاد سازان کشور خواهد داشت. از جمله آنکه در سایه افت تولید از راندمان تولید در این صنعت کاسته می شود. در چنین شرایطی، نرخ تمام شده محصول افزایش می یابد و دیگر قابلیت رقابت در بازارهای جهانی را نخواهد داشت.
علاوه بر این، حکایت از پیشبرد اهداف توسعه ای صنعت فولاد، بدون توجه به الزامات توسعه پایدار و تداوم تولید دارد و دلایل متعددی را می توان برای کاهش ظرفیت فعال فولاد سازی کشور نام برد. از جمله آنکه این ظرفیت سازی بدون توجه به محل مصرف این محصول و راهکارهایی برای افزایش سرانه مصرف آن در داخل کشور یا تقویت فروش آن در بازارهای جهانی اجرایی شده است. در ادامه رشد نامتوازن زنجیره فولاد را می توان متهم دیگری در مسیر کشف دلایل افت ظرفیت واقعی فولاد سازان کشور نام برد.
این رشد نامتوازن در سایه نبود سیاستی واحد در این زنجیره ایجاد شده است. به این ترتیب برخی از حلقه‌های این زنجیره از نبود مواد اولیه رنج می برند و این چالش در مواردی به تعطیلی برخی واحدهای زنجیره فولاد نیز منجر شده است.
سایر واحدهای فولادی، نیز با ظرفیت‌های به مراتب پایینی فعالیت می کنند تا جایی که در مواردی، برخی از تولیدکنندگان محصولات نهایی فقط با ۳۰ درصد ظرفیت واقعی خود فعالیت می کنند. بدون تردید تولید در چنین شرایطی از مرز سوددهی عبور می کند. در واقع، تداوم فعالیت در چنین شرایطی تنها با هدف اشتغالزایی و حفظ حیات صنعت در بدترین و سخت ترین شرایط ممکن انجام می‌شود. سودآوری متفاوت و فاحش در سودآوری حلقه‌های گوناگون زنجیره فولاد از دیگر مواردی است که به توسعه نامتوازن در این زنجیره منجر شده است.
در چنین شرایطی، سرمایه گذاری در حلقه‌های بالادستی این زنجیره شامل سنگ آهن، کنسانتره و گندله سازی متناسب با سایر حلقه‌های این زنجیره نبوده است. همین چالش، موجب می شود تا در آینده نزدیک شاهد گسترش کمبودها در این زنجیره باشیم. به ویژه که فعالیت در حلقه‌های بالادستی زنجیره فولاد زمان بر است؛ بنابراین رفع این چالش‌ها به سادگی انجام نخواهد شد.
در ۹ ماه نخست سالجاری، یک میلیون و ۵۱۱ هزار تن مقاطع طویل فولادی از کشور صادر شده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ افت ۲۷ درصدی داشته است
سیاست‌های سختگیرانه داخلی، علت اصلی افت صادرات محصولات فولادی
مصرف، لازمه تداوم تولید یک محصول است؛ بر این اساس نیز از همان ابتدا که برای احداث یک صنعت برنامه ریزی می‌شود باید مصارف آن نیز مشخص شود. سرانه مصرف فولاد کشور در طول سال‌های گذشته، متناسب با افزایش ظرفیت تولید در این صنعت رشد نکرده است. بخشی از موضوع را می توان به افت رشد اقتصادی در طول سال‌های اخیر و رکود حاکم بر صنایع اصلی مصرف کننده فولاد نسبت داد. در چنین شرایطی، صادرات بعنوان ابزاری برای بهبود این شرایط و تداوم تولید شناخته می‌شود.
به این دلیل، نیز در طول سال‌های گذشته بارها از الزامات رشد تولید در صنعت فولاد شنیده‌ایم؛ هرچند در عمل نه تنها هیچ اقدامی برای تحقق این هدف انجام نشده است بلکه فروش این محصولات در سالجاری در بازارهای بین‌المللی نیز با کاهش روبرو بوده است. براساس آمار منتشرشده از سوی انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در ۹ ماه نخست سالجاری، یک میلیون و ۵۱۱ هزار تن مقاطع طویل فولادی از کشور صادر شده که این رقم نسبت به مدت مشابه سال ۹۸ افت ۲۷ درصدی داشته است. همه گیری ویروس کرونا و کاهش تقاضا برای این محصولات در سطح جهانی در ماه‌های نخست سالجاری، عامل اصلی افت صادرات فولاد بوده است. اما در ادامه، سیاست‌های سختگیرانه داخلی، علت اصلی افت صادرات این محصول شده است. در چنین شرایطی، تولیدکنندگان با اشاره به تحریم‌ها و محدودیت‌های بین‌المللی از سختگیریهای داخلی در مسیر صادرات محصولات خود گلایه مند هستند.
کاهش تولید فولاد به دلیل همه گیری ویروس کووید ۱۹ قرنطینه و به دنبال آن کاهش تقاضا و افت در روند اقتصادی جهان حاصل شد
افزایش ۱۳.۴ درصدی تولید فولاد ایران در سال ۲۰۲۰
براساس آمار منتشرشده از سوی انجمن جهانی فولاد مجموع تولید فولاد جهان در سال ۲۰۲۰ یک میلیارد و ۸۶۴ میلیون تن برآورد شده است و این رقم در سال ۲۰۱۹ یک میلیارد و ۸۸۰ میلیون تن بود. مجموع تولید فولاد جهان در سالی که گذشت برخلاف برنامه ریزی‌های از پیش انجام شده نه تنها مرز ۲ میلیارد تن را رد نکرده است بلکه ۰.۹ درصد نیز کاهش داشته است. این افت تولید به دلیل همه گیری ویروس کووید ۱۹ قرنطینه و به دنبال آن کاهش تقاضا و افت در روند اقتصادی جهان حاصل شد؛ البته در این میان برخی کشورها توانستند آمار تولید خود را افزایش دهند. مجموع تولید فولاد خام ایران در سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۹ میلیون تن گزارش شده است در حالی که مجموع تولید فولاد خام کشور در سال ۲۰۱۹ حدود ۲۵ میلیون و ۶۰۹ هزار تن برآورد شده است؛ بنابراین مجموع تولید فولاد کشور ۱۳.۴ درصد افزایش پیدا کرده است. بدین ترتیب ایران در سالی که گذشت همچون سال ۲۰۱۹ در رتبه دهم جهان از منظر تولید فولاد خام قرار گرفت.
کاهش تولید فولاد در ژاپن
منطقه آسیا در سال ۲۰۲۰ یک میلیارد و ۳۷۴.۹ میلیون تن فولاد خام تولید کرد. این رقم در مقایسه با آمار تولید منطقه در سال ۲۰۱۹ رشد ۱.۵ درصدی داشته است و بخش قابل توجهی از این رشد را می‌توان به عملکرد صنعت فولاد چین نسبت داد. مجموع تولید فولاد خام چین در سال ۲۰۲۰ با رشد ۵.۲ درصدی در مقایسه با سال گذشته آن به یک میلیارد و ۵۳ تن رسید. میزان تولید فولاد خام هند در سال گذشته افت ۱۰.۶ درصدی را تجربه کرد و به ۹۹.۶ میلیون تن کاهش یافت. آمار تولید فولاد ژاپن نیز بعنوان یکی از فولادسازان بزرگ جهان، افت قابل توجه ۱۶.۲ درصدی داشت و به ۸۳.۲ میلیون تن رسید.
اتحادیه اروپا نیز در این بازه زمانی، ۱۳۸.۸ میلیون تن فولاد خام تولید کرد که در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۱۹ افت ۱۱.۸ درصدی را از آن خود کرده است. مجموع تولید فولاد خام در آمریکای شمالی در سال ۲۰۲۰ کاهش ۱۵.۵ درصدی را تجربه کرد و به رقم ۱۰۱ میلیون تن رسید. با این وجود، آمار تولید فولاد در منطقه سی‌آی‌اس افزایشی بود و با رشد ۱.۵ درصدی به ۱۰۲ میلیون تن رسید. منطقه خاورمیانه نیز در این بازه زمانی ۴۵.۴ میلیون تن فولاد تولید کرد که در مقایسه با سال ۲۰۱۹ افزایش ۲.۵ درصدی داشته است.
نظر شما