فرآیند رسیدگی به اختلافات در بازار سرمایه

به گزارش بازار به نقل از بازار سرمایه ایران، مدیر حقوقی کانون کارگزاران در خصوص لزوم پیروی از قوانین بازارسرمایه گفت: همانطور که برای هر فعالیت اقتصادی و فراتر از آن فعالیت‌های روزمره خود تابع قوانین و مقرراتی هستید، فعالیت در بازار سرمایه نیز تابع قوانین و مقررات خاصی است که رعایت نکردن این قوانین می‌تواند مشکلات و تبعات جدی به همراه داشته باشد.

وی، بازار سرمایه را محلی برای انجام داد و ستد دانست که افراد مختلف در آن فعالیت می‌کنند و افزود: شما به عنوان یک سرمایه‌گذارِ بالقوه در بازار سرمایه مایل به خرید دارایی‌های اقتصادی یا فروش دارایی‌هایی هستید که قبلا از همین بازار تهیه کردید، پس مانند هر بازار دیگری، در بازار سرمایه نیز شما به دنبال خرید و فروش هستید، اما این خرید و فروش با معاملاتی که در بازارهای عادی انجام می شود متفاوت است؛ به طوریکه در بازار سرمایه دخالت مستقیم شما در بازار امکان‌پذیر نیست و شما از یک واسطه مالی تحت عنوان کارگزار بورس استفاده می‌کنید.

متولیان بازار

واشقانی اضافه کرد: علاوه بر این در بازار سرمایه با نهادی درگیر هستید که وظیفه تسویه را انجام می‌دهد، پایاپای و تسویه در بورس اوراق بهادار تهران، فرابورس ایران و بورس انرژی و اوراق مبتنی بر کالای بورس کالا در شرکتی به نام شرکت سپرده‌گذاری مرکزی (سمات) انجام می‌شود. براین اساس ورود به بازارسرمایه نیازمند درگیری و ارتباط با نهادهایی است که در معاملات و مبادلات روزمره ما دخالتی ندارند.

واشقانی بیان کرد: بازارسرمایه ایران سابقه ۵۰ ساله دارد اما آنچه که امروز در بازار سرمایه با آن سروکار داریم ساخته و تولید شده قانون بازار اوراق بهادار جمهوری اسلامی ایران در سال ۱۳۸۴ است؛ به این معنی که بورس با قوانین کنونی خود از حدود ۱۴ سال پیش ایجاد شده و ساختارهایی که با آن سرو کار داریم زاییده قوانین نسبتا تازه‌ای است.

وی، مهمترین نکته در خصوص بورس و بازار سرمایه را «معاملات» عنوان کرد و گفت: معاملاتی که در بازار سرمایه جریان دارد، تابع مقرراتی است که توسط «شورای عالی بورس» در مورد هر کدام از چهار بورس کشور، تصویب و اجرا می‌شود. زیر نظر این شورا، تشکیلات دیگری به نام «سازمان بورس و اوراق بهادار» وجود دارد که به عنوان نهاد متولی و سیاست‌گذار در مقام سیاست‌های جزیی‌تر فعالیت می‌کند.

شرکت کارگزاری چیست؟

واشقانی، ادامه داد: شاید شما به عنوان یک سرمایه‌گذار، ارتباط زیادی با سبدگردان‌ها، شرکت‌های مشاور سرمایه‌گذاری، تامین سرمایه‌ها نداشته باشید و ارتباطتان با بورس‌ها، شرکت سپرده‌گذاری و سایر بخش‌های بازار سرمایه نیز همواره از چارچوب و کانال یک شرکت «کارگزاری» انجام شود. شرکت کارگزاری جایی است که شما به عنوان یک مشتری، احراز هویت شده و درخواست‌های خرید و فروشتان را به آن شرکت ارائه می دهید، در واقع، وجوه را به حساب آن شرکت واریز کرده و نهایتا عایدی و درآمدهای احتمالی خود (از بازار سرمایه) را از آن شرکت دریافت می‌کنید.

این حقوقدان افزود: نهاد دومی که در بازارسرمایه می‌توانید با آن سروکار داشته باشید، ناشران بورسی هستند؛ ممکن است شما به واسطه شرکت در مجامعِ آن ناشران بورسی یا به واسطه تعلق سود به اوراق منتشر شده توسط آن ناشران، با آنها سروکار داشته باشید.

همیشه همه چیز بر وفق مراد نیست

وی تاکید کرد: نکته مهم دیگر در خصوص بازارسرمایه و قوانین حاکم بر آن است که در نظر داشته باشید، همواره همه چیز بر وفق مراد پیش نمی‌رود، بلکه گاهی اوقات به واسطه اتفاقات مختلفی که ممکن است در بازار سرمایه روی دهد، بین شما به عنوان سرمایه‌گذار و نهادهای فعال در بازار سرمایه اختلافاتی پیش می‌آید. شاید متداولترین این اختلافات، مسایلی باشد که بر اثر «معاملات» روی می‌دهند، یعنی شما به عنوان مشتری مدعی هستید که کارگزاری دستور شما را به درستی انجام نداده و مطابق دستور شما رفتار نکرده است؛ یا اینکه در اجرای دستورات شما مرتکب تخلفاتی شده است. ممکن است حتی کارگزاری بر علیه شما مدعی باشد که شما بدهی خود را به کارگزار پرداخت نکرده اید. درواقع به واسطه قراردادهای اعتباری و یا به واسطه خرید و فروش هایی که به نام شما انجام شده است، شما به شرکت کارگزاری بدهکار شده و آن را پرداخت نکنید.

واشقانی توضیح داد: اختلاف دیگری که ممکن است در بازار سرمایه رخ دهد، اختلافی است که بر سر «پرداخت سود» پیش میاید؛ درواقع شما مدعی هستید که به واسطه اوراق بهادار در تاریخ معینی مستحق دریافت سودهای تقسیم شده یا از پیش اعلام شده هستید، اما ناشر اوراق بهادار در پرداخت سود به شما تخلف کرده و سود را به موقع به شما پرداخت نکرده است یا اینکه اساسا منکر تحقق سود به شماست.

مدیر حقوقی کانون کارگزاران، رسیدگی به اختلافات بازارسرمایه را در چارچوبی خارج از دایره دادگاه های عمومی رسیدگی دانست و افزود: برخلاف سایر موارد که شما برای حل اختلافات خود باید به دستگاه قضایی مراجعه کنید، در بازار سرمایه فرآیند رسیدگی به اختلافات، مستقل از تشکیلات قضایی است و در خود بازار سرمایه به اختلافات بین شما و فعالان دیگر بازار سرمایه رسیدگی می‌شود.

فرآیند رسیدگی به اختلافات در بازار سرمایه

وی فرآیند رسیدگی به اختلافات در بازارسرمایه را دو مرحله‌ای عنوان کرد و گفت: در مرحله نخست باید به یکی از کانون‌های کارگزاران یا کانون‌های نهادهای سرمایه‌گذاری مراجعه کرده و با پر کردن فرم مربوط به آن، درخواست کنید آن اختلاف در کمیته سازش کانون مربوطه رسیدگی شود و اگر طرف مقابل، رضایت شما را حاصل نکرد، باید به هیات مدیره مستقر در سازمان بورس مراجعه کرده و طی فرآیند دادرسی، در نهایت داورانی که منتخب شورای عالی بورس هستند و یک نفر قاضی به انتخاب رییس قوه قضاییه هم در بین آنها حضور دارد، به اختلاف شما رسیدگی کرده و رای قطعی در خصوص پروند شما صادر می‌کنند.

واشقانی در ادامه گفت: از طرف دیگر ممکن است مجددا بین شما و فعالان بازار سرمایه اختلافی با جنبه مجرمانه روی دهد، به طور مثال شما مدعی باشید که مدیران شرکت در نگهداری اموال شرکت مرتکب تقصیر شده اند و از منابع و اموال شرکتی که شما سهامدار آن هستید به نفع خود و در راستای منافع شخصی خود استفاده کرده‌اند. براین اساس، آن دسته از اختلافات و عدم توافق‌هایی که بین شما و طرف مقابل وجود دارد و ممکن است جنبه مجرمانه داشته باشد را دادگاه‌های عمومی دادگستری رسیدگی می‌کنند.

از فعالانِ بدون مجوز، تبعیت نکنید

وی توجه به نکاتی را در بازارسرمایه ضروری دانست و افزود: بازارسرمایه یک بازار متشکل است، درواقع بازاری نیست که هر کسی با هر روش و کیفیتی که دلش بخواهد در آن فعالیت کند. رعایت قوانین و مقررات این بازار برای تمامی فعالان بازار سرمایه ضروری است. از طرف دیگر تنها افردای می‌توانند در بازار سرمایه به شما خدمت کنند که دارای مجوز از سازمان بورس باشند. بنابراین کارگزاران، ناشران بورسی و مشاوران سرمایه گذاری و سبدگردان ها همه باید دارای مجوز و دارای تاییدیه فنی از سازمان بورس باشند.

این حقوقدان تصریح کرد: مطابق قوانین و مقررات، اشخاص حقیقی دارای مجوز سبدگردانی، کارگزاری و مشاور سرمایه‌گذاری نیستند، مطابق قوانین کنونی تنها شرکت‌ها می‌توانند این خدمات را ارائه کنند؛ همچنین ارائه اطلاعات در بازار سرمایه به شکل رسمی در چارچوب‌های مقرر انجام می شود.

اطلاعات واقعی فقط در سامانه کدال وجود دارد

واشقانی تاکید کرد: ناشران باید اطلاعات خود را در مورد فعالیت‌های آینده یک سهم از طریق سامانه کدال منتشر کنند. یک ناشر اگر اطلاعاتی خلاف واقعیت در سامانه کدال منتشر کند، شما می توانید با مراجعه به آن ناشر به دلیل انتشار اطلاعات غیرواقعی مدعی شوید، اما اگر بواسطه شایعاتی که از کانال‌های غیررسمی یا غیرمجاز تصمیم‌گیری کنید، امکان مراجعه و پیگیری حقوق تضییع شده خود را نخواهید داشت.

وی در پایان گفت: سامانه‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی که دامنه آنها در ایران ثبت نشده است، فاقد نمادهای مربوط هستند که اطمینان دهند مرتبط با شرکت‌های کارگزاری هستند. حساب‌های بانکی که توسط شرکت‌های کارگزاری اعلام نشده اند و به نام اشخاص هستند و کانال های تلگرامی که فاقد مجوز مشاور سرمایه‌گذاری هستند نیز همگی از مصادیق رفتارهای خارج از چارچوب‌های مقرراتی هستند.