بازار؛ گروه بین الملل: «ولادیمر پوتین»، رئیس جمهور روسیه اعلام کرده که قرار است به زودی یک منطقه آزاد تجاری میان سازمان تجارت آزاد اوراسیا و ایران شکل بگیرد.
رئیس جمهور روسیه همچنین از تصمیم‌گیری برای آغاز اولین مرحله از گفت‌وگوها درباره توافقنامه تجارت آزاد با ایران خبر داده و در این ارتباط تاکید کرده است که حضور ایران در سازمان تجارت آزاد اوراسیا می‌تواند به گسترش مبادلات و تعمیق روابط کشورهای عضو اتحادیه مذکور با ایران منجر شود.
سازمان تجارت آزاد اوراسیا بخشی از اتحادیه اقتصادی اوراسیا است که بسیاری آن را بازوی اقتصادی آسیای مرکزی نامیده‌اند.
این عنوان به دلیل اهمیت و جایگاه پرنفوذ این اتحادیه اقتصادی در مبادلات و مناسبات کشورهای آسیای مرکزی است.
این اتحادیه برای نخستین بار در سال ۲۰۱۴ بین رهبران روسیه، قزاقستان و بلاروس به امضا رسید و سپس ارمنستان و قرقیزستان نیز در سال ۲۰۱۵ به آن پیوستند.
ایران نیز از ابتدای تشکیل این اتحادیه مذاکراتی را جهت انعقاد موافقتنامه تجاری آغاز کرد که نهایتا موافقتنامه موقت تشکیل منطقه تجارت آزاد بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا در اردیبهشت ۱۳۹۷ به امضای طرفین رسید و از پنجم آبان ۱۳۹۸ اجرایی شد.
حال پس از یکسال از امضای این موافقتنامه میان ایران و اتحادیه اقتصادی ارواسیا، براساس توافق قبلی دو طرف، تهران می بایست وارد مذاکرات تجارت آزاد با اوراسیا شود.
دستیابی به یک بازار حدود ۳۰۰ میلیارد دلاری، مزیت جغرافیایی این اتحادیه برای ایران از نظر هم مرز بودن با ارمنستان و کم کردن بار فشار تحریم‌های آمریکا و غرب از مهمترین مزایا و اهمیت اتحادیه یاد شده برای ایران به شمار می‌رود، اما عضویت ایران در این اتحادیه در عین حال با چالش‌هایی روبرو است.
به طور کلی، در بازار تجارت جهانی، کاهش تعرفه ها و رقابتی کردن تولید در سه سطح معمولا انجام می پذیرد: یک سطح جهانی از طریق سازمان تجارت جهانی که امریکا مانع عضویت ایران شده است، دوم منطقه ای مانند اتحادیه اروپا واتحادیه اقتصادی اوراسیا و سوم موافقتنامه های دو جانبه میان کشورها و عضویت ایران در سازمان تجارت آزاد اوراسیا در سطح دوم کاهش تعرفه‌ها قابل بررسی است و نیاز است تا در داخل ایران این موضوع با جدیت بیشتری دنبال شود.
چرایی تمایل روس‌ها به عضویت ایران در اتحادیه اوراسیا
به نظر می رسد که در میان اعضای اتحادیه اقتصادی اوراسیا، روسیه بیشترین تمایل و گرایش را برای عضویت کامل ایران و پیوستن تهران به یک سازمان تجارت آزاد منطقه‌ای دارد.
این تمایل و گرایش روس‌ها برای ورود ایران به بازار آزاد اوراسیایی در حالی است که روابط اقتصادی تهران و مسکو با داشتن توانمندی ها و ظرفیت های بالا در سطح مطلوبی نیست و به گفته کاظم جلالی سفیر تام الاختیار جمهوری اسلامی ایران در فدراسیون روسیه، تلاش‌ها در دو سوی دریای خزر برای رفع موانع و مشکلات اقتصادی در جریان است، اگرچه سطح روابط تجاری دو طرف همچنان در سطح محدودی است.
در همین ارتباط نیز رئیس شورای تجاری روسیه و ایران حچم تجارت ایران و روسیه را در سال گذشته میلادی یک میلیارد و ۷۰۰ میلیون دلار عنوان کرده و می گوید: این حجم از مبادلات برای دو کشور همسایه با توجه به روابط راهبردی موجود بسیار پایین است.
براین اساس شاید روس‌ها از طریق پیوستن ایران به تجارت آزاد ارواسیایی به دنبال آن هستند تا سطح مناسبات اقتصادی خود با ایران را گسترش دهند.
از سویی دیگر مسکو عضویت ایران در این اتحادیه را باعث سنگین تر شدن وزن سیاسی آن می داند و برجسته شدن این اتحادیه همسو با اهداف سیاسی روس‌ها است که بدنبال تشکیل و تقویت اتحادیه‌های تجاری غیرغربی مانند شانگهای و یا اتحادیه اوراسیایی هستند.
مسیر ایران هموار است
با اعلام تمایل و تاکید رئیس جمهور روسیه برای عضویت ایران در «سازمان تجارت آزاد اوراسیا» حال به نظر می‌رسد ایران مسیر بسیار هموارتری را برای ورود به سازمان تجارت آزاد اوراسیا پیش رو داشته باشد.
در حال حاضر مهمترین چالش و مخالف ورود کامل ایران به اتحادیه اوراسیا برخی مخالفت‌های مقطعی از سوی قزاقستان است. این کشور پیش از این نیز با عضویت کامل ایران در سازمان منطقه‌ای شانگهای مخالفت کرده بود.
مخالفت قزاقستان با عضویت کامل ایران بیش از هرچیز به دلیل نزدیکی بیشتر قزاق‌ها با اتحادیه اروپا و آمریکا می باشد. در میان کشورهای آسیای مرکزی قزاقستان بیشترین نزدیکی را به غرب دارد و این کشور تحت تاثیر سیاست‌های خصمانه آمریکا علیه ایران همواره از مخالفان عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای و پیمان تجارت آزاد با کشورهای اوراسیاست.
حال به نظر می‌رسد از آن جا که روسیه بیشترین وزن و تاثیرگذاری را در اتحادیه اقتصادی اوراسیا دارد و با توجه به تمایل روس‌ها به عضویت کامل ایران در سازمان تجارت آزاد اتحادیه اوراسیایی، ایران کمترین چالش را برای پیوستن به سازمان تجارت آزاد این اتحادیه دارد و مسیر پیش رو برای ایران هموار است.
نیاز به تقویت بخش خصوصی در ایران
در این میان اما باید توجه داشت که مهم تر از بخش دولتی ایران، این بخش خصوصی این کشور است که می‌تواند به ایفای نفش فعال در بازارهای اتحادیه اوراسیایی بپردازد.
یکی از نقدهایی که همواره متوجه دولت است، عدم کمک به بخش خصوصی برای حضور فعال‌تر در بازارهای منطقه ای می باشد. این در حالی است که بخش خصوصی سایر کشورها با استفاده از توافقنامه های تجارت ترجیحی میان دولتها می توانند کالاها و اجناس خود را با قیمت تمام شده پایین تری روانه بازاری مانند روسیه یا اوراسیا کنند و در ایران نیز نیاز است تا دولت این توافقات را به شکل فعال تری دنبال کند و هم در قالب سازمان تجارت آزاد اوراسیا و هم توافقات دو جانبه با اعضای این سازمان زمینه حضور فعال تر بخش خصوصی ایران را در این کشورها فراهم کند.
لذا در راستای پیوستن کامل ایران به اتحادیه اقتصای و سازمان تجارت آزاد اوراسیا، هدف اول تهران می‌تواند فراهم کردن تسهیلات لازم برای بخش خصوصی در راستای بالا بردن توان رقابت آنها در بازارهای منطقه و بویژه اتحادیه اقتصادی اوراسیا باشد.
همچنین لازم است تا در ایران نیز بازار محصولات صادراتی تقویت و آماده رقابت با بازار منطقه‌ای بزرگی بنام اوراسیا شوند تا هم از نظر کسب گواهی‌ها و صلاحیت‌ها و هم استانداردهای جهانی و منطقه‌ای در سطح مطلوب و قابل قبولی قرار گیرند و بازار صادراتی ایران با موانع ناشی از گواهی های استانداردسازی در کشورهای اوراسیا متوقف نشود.
نظر شما