موسی ترابی؛ بازار: قرار است فرزندی به دنیا بیاید. قبل از تهیه هر چیزی اعم از اتاق کودک، سیسمونی، پوشک، شیر خشک و ... اعضای خانواده به دنبال یک نام نیک برای اوهستند. بعد از انتخاب نام منتظر به دنیا آمدن نوزاد خود می شوند و شرایط را برای حضور او در میان خانواده فراهم می کنند. بعد از تولد کافی است پدر خانواده همراه با گواهی تولد کودک و شناسنامه خودش و مادر کودک به ثبت احوال برود و نام انتخابی را ثبت کند و بعد از چند روز شناسنامه فرزند دلبندش را بگیرد. شاید کمترین دغدغه خانواده ثبت نام کودک در ثبت احوال باشد و این لحظات، شیرین ترین لحظات زندگی پدر و مادر است.
کسب و کارها فرزندان کارآفرینان هستند آنها بعد از اینکه تصمیم به ایجاد کسب و کار می کنند در اولین اقدام خود سعی میکنند به کسب و کار خود هویت دهند و به همین دلیل برای کسب و کار خود نامی انتخاب میکنند. اما این اقدام به راحتی ثبت نام کودک در ثبت احوال نیست! شاید به جرأت بتوان گفت که اگر رستم هم بود هفت خوان ثبت برند یا علامت تجاری را نمی توانست به راحتی طی کند.
ثبت برند یا علامت تجاری در ایران یکی از زمانبرترین و با اما و اگرترین مرحله ایجاد کسب و کار است.
از شما بعنوان خواننده این مطلب می پرسم که به نظر شما اول باید برند ثبت شود بعد کسب و کار راه اندازی شود یا اول کسب و کار راه اندازی شود بعد برند ثبت شود؟
در ایران این قضیه افتادن در دور باطل و مثل این است بگویم اول مرغ بوده یا تخم مرغ!
با هم روند فعلی ثبت علامت تجاری را مرور می کنیم تا متوجه این قضیه شویم.
برای ثبت علامت تجاری معمولاً به مدارکی نیاز است. فارغ از اینکه شخص حقیقی باشد یا حقوقی، مجوز فعالیت و کارت بازرگانی (در صورتی که از حروف لاتین استفاده شده باشد) دو مدرک مورد نیازی است که جای بحث بسیاری دارد. یعنی شما اول باید کسب و کار خود را راه اندازی کرده باشید بعد مجوزات مورد نیاز را اخذ کرده و به دنبال انتخاب و ثبت نام برند بروید! پس باید اول ایجاد کسب و کار کنید بعد به دنبال ثبت برند بروید. بنابراین اگر کسی کسب و کاری نداشته باشد و مجوز آن فعالیت را کسب نکرده باشد نباید بتواند برندی ثبت کند. اما با کمی جستجو می توانید ببینید که برندهایی توسط کسانی ثبت می شوند که سالهای متمادی فعالیتی ندارند.
چالش بعدی این است که اگر از نام لاتین در برند خود بخواهید استفاده کنید باید کارت بازرگانی نیز اخذ کرده باشد. (فرآیند اخذ کارت بازرگانی خود یک هفت خوان دیگر است). اما جالب هست بدانید برخی ها بدون کارت بازرگانی می توانند برای شما برندی با نام لاتین ثبت کنند!
حال تصور کنید یک استارتاپ یا کسب و کار نوپا بخواهد شروع به فعالیت کند. با این قوانین فعلی تصور ثبت نام علامت تجاری برای این استارتاپ هم بسیار سخت است چه برسد به اینکه بخواهد در کمترین زمان و بدون دردسر از این مرحله به خوشی بگذرد.
اما این تازه شروع ماجراست! ماجرا از آنجایی شروع می شود که قوانین غیرشفاف پای سلیقه های مجریان را به میان می کشد.
طبق ماده ۹ قانون ثبت علائم و اختراعات، در موارد ذیل تقاضای ثبت علامت تجاری رد خواهد شد:
۱- در صورتی که علامت مخالف مقررات قانون باشد.
۲- در صورتی که علامت قبلاَ به اسم دیگری ثبت شده و یا شباهت علامت با علامت دیگری که ثبت شده است به اندازه ای باشد که مصرف کنندگان عادی یعنی اشخاصی را که اطلاعات مخصوصی ندارند به اشتباه بیندازد".
به کلمه "به اندازه ای باشد" دقت کنید. اینجاست که پای کارچاق کن ها به میان می آید. این اندازه را چه کسی تشخیص می دهد؟ در واقع این اندازه یکی از موانعی است که باعث شده کسانی که از روش های غیرقانونی استفاده می کنند راحت تر برند خود را ثبت کنند و اکثر مردم عادی در پشت این سد بزرگ بمانند.
کارچاق کن ها و یا شرکت های مختلف ثبت که روابط قوی و ارتباطات مالی در سازمان مربوطه دارند، حتی بدون مجوز فعالیت و بدون اخذ کارت بازرگانی هم می توانند برندی برای شما ثبت کنند که نه تنها مشابه برند ثبت شده قبلی است بلکه از کلمات لاتین نیز استفاده شده است. تنها تفاوت این است که شما باید چند صد میلیون ریال ناقابل پرداخت کنید تا از این چالش ها عبور کنید. و این پول ها اگر برای شما هزینه ی تحمیلی است برای خیلی ها نان دارد!
یکی دیگر از مشکلات موجود در این فرآیندها، ثبت علامت تجاری به مدت ۱۰ سال است. این باعث شده است که بسیاری، نام های مختلف را ثبت کنند و آن را برای فروش بگذارند. کافی است به شرکت های ثبت مراجعه کنید و پرونده نام های آماده را بخواهید برای شما چندین زونکن می آورند که در آن نام های مختلف با قیمت های متفاوت و نجومی آماده واگذاری به شما است. سوال اینجاست چه لزومی دارد ۱۰ سال برند به نام کسی ثبت شود که در طی این ۱۰ سال هیچ فعالیتی نکند و چطور بدون فعالیت، مجوز اخذ کرده است؟ تصور کنید برای مثال اولی که زدیم پدری رفته باشد ثبت احوال که برای فرزند پسر خود شناسنامه بگیرید و نام محمد را انتخاب کرده باشد و به او بگویند نام محمد و نام های مشابه مثل محمد رضا و ... انتخاب شده و شما نمی توانید این نام را انتخاب کنید! به نظر شما چقدر طول می کشد تا اعضای این خانواده برای فرزند خود نام مناسبی انتخاب کنند.
طبق تحقیقات انجام شده حدود ۹۹ درصد از کسب و کارهای نوپا در همان سال اول از دور خارج می شوند و حتی به سال دوم فعالیت نمی رسند با این توضیح چه لزومی دارد نامی برای خود ثبت کنند که ۹ سال بلااستفاده برای دیگران باشد؟
آیا نمی شود سامانه ای ایجاد شود که مانند ثبت دامنه (Domain) به صورت کاملا اتوماسیون و با استفاده از هوش مصنوعی، نام تجاری فقط با چند کلیک ثبت شود و مدت زمان استفاده از آن محدود تر باشد تا هم ثبت نام تجاری راحت تر شود و هم در صورتی که استفاده نشد به راحتی خلع ید شده و در اختیار فعال دیگری قرار بگیرد؟ به طور حتم اگر هدف تسهیل گری باشد راه های بسیاری می توان یافت اما متاسفانه انگار عزمی برای حل این مشکلاتِ پیشِ پایِ کسب و کارها و کارآفرینان وجود ندارد.
واقعا لزوم وجود بروکراسی های پیچیده اداری که برخی از آنها ناشی از قوانینی هستند که بیش از چهل سال عمر دارند چیست؟ حل همین چالش بسیار ساده حتی با یک سامانه ثبت برند موقت می تواند سرعت ایجاد کسب و کار را تا چهل روز کاهش دهد! کاهش این زمان یعنی یک موفقیت بزرگ در ایجاد کسب و کارها که ربطی به روابط بین المللی و تحریم ها ندارد!
به امید روزی که به جای آوردن هزاران بهانه برای کاستی ها، دنبال یک دلیل محکم برای تلاش و موفقیت باشیم.
در مقاله بعدی به موضوع کارت بازرگانی و چالش ها و مشکلات موجود در این حوزه می پردازیم. با ما همراه باشید.
نظر شما