بازار-دولت امریکا در سالهای اخیر بارها اقتصاد ایران را تحریم کرد و هر بار هدف اصلی خود از تحریم ها را بازگرداندن ایران به میز مذاکره عنوان کرد. در مورد تاثیر این تحریم ها روی اقتصاد ایران گزارشهای زیادی منتشر شد و در اغلب آنها از احتمال فروپاشی اقتصاد کشور در نتیجه تحریم صحبت شد ولی هم اکنون با گذشت سالها از تحریم های اقتصادی علیه کشورمان، همچنان اقتصاد ایران پابرجا است و با قدرت به کار خود ادامه می دهد. جکی نورثمن، خبرنگار ارشد شبکه رادیویی ان پی ار اخیرا مصاحبه ای با جواد صالحی اصفهانی ، استاد اقتصاد دانشگاه ویرجینیا تک و کارشناس اقتصاد ایران و سوزان مالونی، کارشناس مطالعات اقتصادی ایران در مرکز مطالعات بروکینگز انجام داد و سوال کرد تاثیر تحریم ها بر اقتصاد کشور ایران چه بوده است. متن کامل مصاحبه را در اینجا می بیند:
در سالهای اخیر تحریم های اقتصادی زیادی علیه ایران وضع شد و اخیرا هم دولت ترامپ فشار تحریم ها را بیشتر کرد. شما وضعیت اقتصادی امروز ایران را چگونه می بینید؟ تاثیر تحریم ها روی اقتصاد چه بود؟
جواد صالحی اصفهانی:در نتیجه تحریم های اقتصادی نرخ بیکاری در ایران افزایش یافت، نرخ تورم بیشتر شد و بسیاری از صنایع تولیدی توان فعالیت با حداکثر پتانسیل خود را از دست دادند. از طرف دیگر تحریم بانکی و ممانعت از فعالیت موسسات اقتصادی با ایران باعث شده است تا ذخایر ارزی کشور کاهش یابد. در واقع ایران ذخایر ارزی کافی دارد ولی به دلیل تحریم ها امکان دسترسی به آنها را ندارد.
به نظر شما می توان انتظار فروپاشی اقتصاد ایران را داشت؟
جواد صالحی اصفهانی:انتظار فروپاشی اقتصاد ایران در نتیجه تحریم های اقتصادی انتظاری است که فردی نا آگاه در مورد ساختار اقتصادی ایران می تواند داشته باشد. اقتصاد ایران بسیار پیچیده و متنوع است و به این سادگی ما شاهد فروپاشی آن نخواهیم بود. در ضمن ایران بالغ بر چهار دهه است که انواع مختلف تحریم را تجربه کرده است و شاید بتوان به جرات گفت که اقتصاد با همین وضعیت خو گرفته است و کار می کند. این تجربه طولانی مقاومت در برابر تحریم های اقتصادی باعث شده است تا فشارهای جدید امریکا هم نتواند چالش بزرگی برای اقتصاد ایجاد کند و بیشتر از تاثیر اقتصادی ، تاثیر روانی روی بازارها داشته باشد.
تحریم نفتی ایران باعث شده است تا هم اکنون صادرات نفت این کشور بسیار محدود شود و تامین درآمد از این بخش کاهش یابد. بر طبق گزارشها ایران در بخش تولید و صنعت هم بسیار توسعه یافته است و با استفاده از درآمد حاصل از این بخشها می تواند منابع مالی لازم خود را تامین کند. به نظر شما ایران می تواند با استفاده از صنعت و تولید بودجه لازم خود را بدست آورد؟
سوزان مالونی: اقتصاد ایران بسیار متنوع است و بخش تولید یکی از مهمترین بخشهای اقتصادی کشور است. هم اکنون یک پنجم از نیروی کار فعال در کشور ایران در بخش تولید مشغول به کار هستند. از جمله مهمترین شرکتهای فعال در این بخش می توان به شرکتهای خودروسازی، فولادسازی و صنعت تولید پلاستیک اشاره کرد .
البته در نتیجه تحریم های امریکا، تامین مواد اولیه مورد نیاز برای این صنایع بسیار سخت شده است و از طرف دیگر به دلیل فشار تحریم های امریکا هم خریدار کمی در بازار برای محصولات ایران وجود دارد. اما این ظاهر ماجرا است. ایران دوستان و شرکایی دارد که می تواند در سالهای سخت از حمایت آنها استفاده کند. توسعه روابط اقتصادی و تجاری با کشورهای همسایه از جمله عراق، افغانستان و شماری از کشورهای آسیای مرکزی یک راه برای کاهش تاثیر فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم است. تامین مواد اولیه از طریق این کشورها یا صادرات محصولات ایران به بازار این کشورها یک راه برای دور زدن تحریم ها است. از طرف دیگر ایران بخش زیادی از محصولاتش را از طریق شرکای اقتصادی اش در منطقه خاورمیانه و آسیای میانه به دیگر کشورها صادر می کند و این راهی دیگر برای کسب درآمد ایران در سالهای تحریم است.
به نظر من تحریم های اقتصادی امریکا شاید بتواند شماری از کشورهای صنعتی غربی را از همکاری اقتصادی با ایران بازدارد ولی نمی تواند مانع از همکاری کشورهای همسایه ایران، کشورهای روسیه و چین و کشورهای آسیای مرکزی با ایران شود.
به نظر شما آیا این سیاست تحریمی می تواند امریکا را به اهدافش برساند یا باید از ابزارهای دیگری استفاده کند؟
سوزان مالونی: تجربه چهل سال تحریم اقتصادی ایران نشان داد که همیشه راهی برای کاهش فشارهای ناشی از تحریم روی اقتصاد ایران وجود دارد. از نظر من سیاست تحریم اقتصادی که در دولتهای مختلف امریکا استفاده شد و در دولت ترامپ بیش از پیش به کار گرفته شد، سیاستی مرده و ناکارآمد است و قطعا هیچ برنده ای ندارد. در دنیای امروز تعامل و مذاکره به جای جنگ و تحریم راه حل مشکلات بین المللی است و امریکا باید بداند که با استفاده بیش از حد از سیاست تحریم اقتصادی، اعتبار اقتصادی خود و اعتبار دلار در اقتصاد دنیا را از بین خواهد برد. البته اقتصاد ایران هزینه های زیادی را متحمل شده است که از جمله این هزینه ها افزایش نرخ بیکاری و تورم است ولی امریکا هم حمایت دوستانش را در دنیا از دست داد و صحبت های زیادی در مورد ضرورت ایجاد ناتوی اروپایی یا واحد پولی دیگری به جای دلار به عنوان پول مرجع جهانی مطرح شد. باید در نظر داشت که تا اجرایی شدن این دیدگاه ها فاصله زیادی وجود دارد ولی همین که دنیا به ضرورت این مساله پی برده است یعنی امریکا و اقتصادش مانند گذشته در سطح بین المللی معتبر نیستند.
نظر شما