جواد حیران نیا؛ بازار: وزارت خزانه‌داری آمریکا اخیراً ۱۸ بانک ایرانی را تحت تحریم قرار داد. در بیانیه وزارت خزانه‌داری آمریکا در این زمینه آمده است که این وزارت‌خانه طی رایزنی با وزارت خارجه این کشور نهادهای مالی ایران را برای قرار دادن در لیست تحریمها شناسایی کرده است.
براساس اطلاعات منابع آگاه، ابتدا استیون منوچین، وزیر خزانه‌داری آمریکا، با اعمال این تحریمها مخالف بوده است؛ اما پس از لابی‌های اسرائیل و FDD طرح اعمال تحریمهای مذکور علیه ایران (دستور اجرایی ۱۳۹۰۲) تدوین و امضا شد.
در تحریمهای جدید وضع شده توسط خزانه‌داری آمریکا علیه بانک‌های ایران، تراکنشهای مالی در خصوص غذا و دارو (در قالب General License) مستثنا شده است. اما تغییرات جدید، تحریمهای ثانویه را معرفی کرده است؛ بدین ترتیب موجودیت‌هایی که با بانک‌های ایرانی تعامل کنند، توسط آمریکا تحریم می‌شوند.
این موضوع می‌تواند ریسک بانک‌ها و نهادهای مالی بین‌المللی را برای همکاری با بانک‌های ایران افزایش دهد.
باوجود ادعای آمریکا در استثنا کردن غذا و دارو و اقلام بشردوستانه اما این تحریمها داد و ستد این اقلام را با مشکل مواجه می سازد
باوجود ادعای آمریکا در استثنا کردن غذا و دارو و اقلام بشردوستانه اما این تحریمها داد و ستد این اقلام را با مشکل مواجه می سازد.
محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در صفحه شخصی خود در توئیتر در واکنش به اعمال تحریمهای جدید آمریکا علیه ۱۸ بانک ایرانی گفت: در میانه همه‌گیری کرونا، رژیم ایالات متحده درصدد نابودکردن کانال‌های باقیمانده برای پرداخت پول دارو و غذا است.
وی تاکید کرد: ایرانیان این آخرین سبوعیت‌ها را نیز از سر خواهند گذراند اما تبانی برای گرسنگی‌دادن یک ملت، جنایت علیه بشریت است.
عبدالناصر همتی رئیس بانک مرکزی ایران نیز در واکنش به تسری تحریمهای ثانویه به باقیمانده بانک‌های ایرانی گفت: تعدادی از این بانک‌ها وظیفه انتقال منابع برای خرید دارو و موادغذایی را به عهده دارند و بانک‌های خارجی که با این بانک‌ها مبادلاتی داشتند، عملاً معافیت‌ها و مجوزهای لازم را برای تأمین مالی مبادلات دارو و محصولات غذایی دریافت کرده‌اند.
رئیس کل بانک مرکزی افزود: هر چند در ماه‌های گذشته برای تأمین دارو و غذای مردم به خاطر فشار حداکثری، به شدت در مضیقه بودیم، ولی تاکنون از مسیرها و روش‌هایی اجازه ندادیم هیچ‌گونه کمبودی در کشور ایجاد شود و از این پس نیز بانک مرکزی در کنار بخش خصوصی، تمام تلاش خود برای تأمین دارو و کالاهای اساسی مورد نیاز مردم از روش‌های مختلف به کار خواهد بست و اجازه نخواهد داد از این ناحیه فشار بیشتری بر مردم وارد شود. این اقدام آمریکا بیش از آنکه اثر اقتصادی داشته باشد، برای اهداف تبلیغاتی و سیاسی داخلی آن کشور انجام شده است و نشانگر دروغ و فریب بودن ادعای حقوق بشر و انسان‌دوستی سران این کشور است و قطعاً چنین اقداماتی در حافظه ملت ایران ثبت خواهد شد.
وزارت خارجه آلمان هم متعاقب وضع این تحریمها علیه ایران گفت این تحریمها عملیات واردات اقلام با اهداف بشردوستانه به ایران را بیش از پیش پیچیده می‌کند.
«ایلهان عمر» نماینده کنگره آمریکا نیز درباره تحریمهای جدید اعلام شده از سوی وزارت خزانه‌داری این کشور علیه ایران گفت که این تحریمها تهیه غذا و دارو را برای ایرانیان سخت‌تر می‌کند. این تحریمهای جدید خرید غذا و دارو را برای مردم ایران سخت‌تر و متحدان ما را دورتر می‌کند و مطلقا هیچ چیزی به منافع آمریکا نمی‌افزاید. مثل همیشه ترامپ، پمپئو و آبرامز به شکل حیرت‌انگیزی بی‌رحم و از لحاظ راهبردی سردرگم هستند.
پیشتر کارشناسان اعلام کرده بودند که این اقدام ممکن است کانال‌هایی که ایران از آن برای واردات اقلام بشردوستانه مانند غذا و دارو استفاده می‌کند را مسدود کند.
بر اساس اعلام کارشناسان، این تحریمها دو هدف را دنبال می‌کنند: بستن معدود منافذ مالی موجود در تحریمها که به دولت ایران اجازه کسب درآمد می‌دهد و بی‌اثر کردن وعده «جو بایدن»، نامزد حزب دموکرات برای بازگشت به برجام در صورت پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر.
ترامپ وعده داده بود با خروج از برجام و پیگیری سیاست موسوم به «کارزار فشار حداکثری» ایران را به حضور پای میز مذاکره برای رسیدن به «توافقی بهتر» -به زعم او- مجاب خواهد کرد.
در حالی که بیش از ۲ سال از این وعده می‌گذرد دولت آمریکا در تحقق این هدف ناکام مانده و به همین دلیل ترامپ به خصوص در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری ماه نوامبر از سوی گروه‌های مختلف در آمریکا آماج انتقادات قرار گرفته است.
اگرچه مایک پمپئو هدف از تحریمهای کنونی علیه ۱۸ بانک ایرانی را مجبور کردن ایران برای آمدن به پای میز مذاکره دانسته اما در فاصله کمتر از یک ماه به انتخابات آمریکا این موضوع چندان منطقی نیست
اگرچه مایک پمپئو هدف از تحریمهای کنونی علیه ۱۸ بانک ایرانی را مجبور کردن ایران برای آمدن به پای میز مذاکره دانسته اما در فاصله کمتر از یک ماه به انتخابات آمریکا این موضوع چندان منطقی نیست. اگرچه به پای میز مذاکره کشاندن ایران برای ترامپ در آستانه انتخابات می تواند از منظر او فتح الفتوحی باشد اما ترامپ می داند امکان این امر ممکن و میسسر نیست.
بر این اساس ادعای پمپئو بیشتر بری این است تا در مقابل حریف دموکرات ترامپ، یعنی «جو بایدن» چیزی از جنبه دیپلماسی کم نداشته باشد. به عبارت دیگر ترامپ هم با این ژست که تمام تلاشش این است ایران به مذاکره باز گردد اولا به دنبال این است تا توجیهی برای اقدامات خصمانه در مسدود کردن داد و ستد اقلام بشردوستانه علیه ایران بیاورد و دوما به افکار عمومی این موضوع را القا کند که او اهل دیپلماسی است.
دلیل دیگر تحریمهای اخیر نگاه ترامپ به سبد رأی خود و حامیان خود است و به طرفداران خود بگوید دست از کمپین فشار حداکثری خود علیه ایران نکشیده و تا لحظه آخر فشار بر ایران را دنبال می کند
دلیل دیگر تحریمهای اخیر نگاه ترامپ به سبد رأی خود و حامیان خود است. او می خواهد به آنها بگوید دست از کمپین فشار حداکثری خود علیه ایران نکشیده و تا لحظه آخر فشار بر ایران را دنبال می کند. این موضوع می تواند متحدانی چون اسرائیل و عربستان و ... را هم خرسند سازد تا از لابی های آنها در جامعه آمریکا بیشتر در آستانه انتخابات بهره مند باشد.
«ریچارد نفیو» عضو تیم مذاکرات هسته‌ای دولت اوباما و طراح تحریمهای ایران در دولت وی نیز بر این نکته که تحریمهای آمریکا بر روند تجارت بشردوستانه با ایران تأثیرگذار بوده اذعان کرد و صراحتاً گفت: «… اقدامات شتابزده و بی حساب و کتاب در دولت آمریکا می‌تواند به این ادعا که آمریکا مانع تجارت بشر دوستانه نمی‌شود، آسیب وارد کند.»
اما چرا این تحریمها داد و ستد اقلام بشردوستانه را بیشتر مختل می کند؟
پیش از تحریمهای اخیر، امریکا با حربه تغییر برچسب تحریمها تجارت اقلام بشردوستانه با ایران را مختل کرده است. علاوه بر تغییر برچسب، قرار گرفتن ایران در لیست سیاه FATF و قانون مبارزه با پولشویی هم در عمل مانع تجارت بشردوستانه با ایران می شوند.
با تغییر برچسب بانک مرکزی ایران ذیل عنوان همدستی با تروریسم که به زعم آمریکا شامل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و حزب‌الله است؛ تراکنشهای بانکی با هدف تهیه اقلام بشردوستانه، نیز دیگر از معافیت برخوردار نیستند.
بر این اساس مبادلات بانکی با طرف ایرانی به تفسیر «دفتر کنترل سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا» (اوفک) (The Office of Foreign Assets Control (OFAC)) واگذار شده است و طرفهای مقابل ایران باید تراکنشهای خود را به اطلاع این نهاد برسانند. از آنجا که تفسیر این نهاد سیاسی است و ریسک بالایی برای طرفهای مقابل ایجاد می کند در عمل آنها مراودات بانکی خود با ایران را قطع کرده اند.
برداشته شدن تحریم بانک مرکزی به برجام منطقه ای و موشکی و مواردی گره خورده که آمریکا آنها را در تفسیر خود از مبارزه با تروریسم در خصوص ایران خواهد گنجاند
تغییر برچسب تحریم بانک مرکزی ایران ذیل مبارزه با تروریسم یک اشکال اساسی دیگر نیز دارد. حتی به فرض اینکه رئیس جمهور بعدی آمریکا خواهان برداشتن تحریم این بانک باشد طیف وسیعتری از موضوعات باید موضوع گفتگوی ایران و آمریکا باشد. به عبارت دیگر برداشته شدن تحریم بانک مرکزی به برجام منطقه ای و موشکی و مواردی گره خورده که آمریکا آنها را در تفسیر خود از مبارزه با تروریسم در خصوص ایران خواهد گنجاند.
«ریچارد نفیو» عضو تیم مذاکرات هسته ای دولت آمریکا و طراح تحریمهای ایران در دولت اوباما در این خصوص می گوید: «عبارت "تحریمهای مرتبط با هسته‌ای" هیچ جایگاه قانونی در قوانین آمریکا ندارد، بلکه فقط در برجام به عنوان یک عبارت هنرمندانه به آن اشاره شده است. گروه بندی کردن و دسته بندی کردن این تحریمها طی سال‌های ۲۰۱۳ تا ۲۰۱۵ خیلی منطقی و عاقلانه به نظر می‌رسید، اما اگر قرار بر مذاکره بر سر توافقی جدید میان ایران و دولت آتی آمریکا باشد، شاید منطقی تر این است که تعریف تحریم‌هایی را که ممکن است حذف شوند، گسترده تر و فراگیرتر کرد. این حقیقت را نیز باید در نظر داشت که خیلی از مقامات آمریکایی و حامیان آنها در خارج از مجموعه اندیشکده‌ها و مجامع علمی، آشکارا و به صراحت اعلام کرده‌اند که آنها بدنبال تغییر ماهیت تحریمها از مسائل «مرتبط با هسته‌ای» به موضوعات فراگیرتر و گسترده‌تری هستند تا این شرایط، مذاکره برای توافق جدید با ایران را سخت تر کند.»
بعد از خروج آمریکا از برجام، کشورهای اروپایی تقبل کرده بودند برای حفظ توافق هسته ای با ایران کانالی مالی و تجاری جهت مبادلات با ایران راه اندازی کنند. کانال اینستکس با سر و صدای زیاد به این منظور قرار بود راه اندازی شود.
اما کشورهای اروپایی که اراده سیاسی لازم و استقلال عمل از آمریکا نداشتند و البته خودشان هم بدشان نمی آمد به بهانه فشارهای آمریکا، فشارها بر ایران را افزایش دهند از راه اندازی آن طفره رفتند.
این طفره رفتن هم مراحلی را طی کرد. ابتدا اعلام شده بود که اینستکس همه نوع تجارت را در بر می گیرد. بعداً اعلام شد که این کانال با مبادلات بشردوستانه شروع به کار خواهد کرد و در ادامه به سایر حوزه ها تسری پیدا می کند.
اما هیچ کدام از این وعده ها عملیاتی نشد تا نهایتا کانال تجارت بشردوستانه سوئیس که از چند ماه پیش اسماً راه اندازی شده بود بر سر زبانها افتاد. اما نهایتا دولت سوئیس دو روز پیش از عملیاتی شدن آن خبر داد و اعلام کرد به علت شیوع ویروس کرونا راه اندازی این کانال با تأخیر همراه شده بود.
نهایتا دولت سوئیس اعلام کرد که کانال ساز و کار تجارت بشردوستانه این کشور (SHTA) که با هدف انتقال غذا و دارو به ایران شکل گرفته است و فعالیت خود را در ژانویه آغاز کرده است.
مجوز کانال سوئیس را دولت آمریکا و وزارت خزانه داری این کشور داده و این موضوع این ادعا که اقلام بشردوستانه از جمله دارو تحریم نیستند را باطل می سازد
کانال مذکور منافع شرکتهای سوئیسی را دربر می گیرد و سایر شرکتها و کشورها نمی توانند وارد آن شوند. لذا تلاش دولت سوئیس از این منظر نیز قابل ملاحظه است.
مجوز کانال سوئیس را دولت آمریکا و وزارت خزانه داری این کشور داده است. این موضوع این ادعا که اقلام بشردوستانه از جمله دارو تحریم نیستند را باطل می سازد. علیرغم اینکه اسماً این اقلام تحریم نیستند اما زمینه مبادله آن نیز برای ایران وجود ندارد و کشورهای دیگر نیز راغب به تجارت در این حوزه با ایران نیستند و اساساً قادر به انتقال پول به کانال بشردوستانه سوئیس نیز نیستند.
در گزارشی که از سوی رویترز نیز منتشر شده اعلام شده است که تحریمهای آمریکا موجب ایجاد اخلال در مبادله اقلام بشردوستانه با ایران عنوان شده است.
در این گزارش به نقل از ۵ مقام تجاری و مالی نوشته شده است که اگرچه اقلام بشردوستانه از تحریمها مستثنی شده‌اند اما بانک ها و دولت‌ها به دلیل واهمه از نقض ناخواسته این تحریمها، تمایلی به انجام چنین مراوداتی با ایران ندارند.
در این گزارش گفته شده است که مقام‌های کره جنوبی و ژاپن از انتقال پول نقد به سوئیس برای مبادلات بشردوستانه با ایران بدون اجازه آمریکا خودداری می‌کنند. این مسئله حتی از سوی وزارت خارجه کره جنوبی نیز تأیید شده است.
در این ارتباط حتی یک مقام وزارت خارجه کره جنوبی که نامش اعلام نشده، گفته است: با توجه به تحریمهای آمریکا بازگرداندن پول به صورت نقد امکان‌پذیر نیست و هر گونه مجوز درباره این وجوه باید از طرف آمریکا صادر شود.
به گفته این مقام وزارت خارجه کره جنوبی، اگرچه سئول درباره انتقال پول ایران به مسیر کانال سوئیس رایزنی‌هایی را انجام داده، اما آمریکا نظر مثبتی درباره چنین اقدامی ندارد.
بر این اساس آمریکا حتی از انتقال پول بلوکه شده ایران در کره جنوبی به کانال سوئیس نیز طفره می رود.
نظر شما