بازار؛ گروه ایران: اقتصاد کشور ما، در شرایط مطلوبی به سر نمی برد و شاخص های اقتصادی، چندان قابل دفاع نیستند. بخشی از این شرایط نامطلوب، خواه ناخواه به تحریم ها مربوط می شود و بخشی هم به مناسبات درونی کشور و بوروکراسی سنگین و بی خاصیت یا کم خاصیت و پُر هزینه موجود در کشور برمی گردد.
در گفت و گوی «بازار» با دکتر طهمورت حسنقلی پور، استاد دانشگاه و رئیس سابق دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، علل و عوامل ضعف ما در حل مشکلات کشور و اقتصاد بررسی شده است. حسنقلی پور یاسوری، در سال ۱۳۵۷ از موسس عالی مدیریت گیلان لیسانس گرفته و حدود دو دهه بعد دکترای رشته مدیریت دریافت کرد و در سال های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۷ رئیس دانشکده مدیریت دانشگاه تهران بوده است.
*سال آخر دولت فرا رسیده و آقای روحانی، رئیس جمهور در اواسط مرداد امسال و در آستانه سال هشتم فعالیت، گفتند که نقشه راه مدیریت اقتصاد کلان کشور را تدوین و به مردم اعلام می کنیم.
به نظر جنابعالی، آیا الان موقعیت مناسبی وجود دارد که بتوانیم امکانات خودمان را به کار بگیریم و دولت، کشور را در سال پایانی به نحو بهتری اداره کند؟
کشور ما، کشور تازه کاری نیست و بالاخره چند رئیس جمهور را تجربه کرده و چند برنامه توسعه را تجربه کرده است. من اعتقاد دارم حتی با در نظر گرفتن بازی های سیاسی، چنانچه تیم هیأت دولت، صادقانه عمل کند، این کار شدنی است.
اساساً برای موفقیت، برنامه ریز باید به عوامل محیطی، نقش بدهد و نمی تواند بگوید عوامل محیطی، باید بدون تاثیر باشند یا خنثی باشند یا اصلاً دخالت نکنند. ساختار حکومتی، در کشور ما به گونه ای است که برنامه ریزان باید به عوامل تاثیرگذار، توجه کنند و آنها را در نظر بگیرند و بعد برنامه تهیه کنند.
این طور نباید باشد که ما یک برنامه بنویسیم و بگوییم که دولت بعدی، حق ندارد در آن هیچ تغییری ایجاد کند. یک عامل موفقیت یک برنامه، این است که برنامه طوری تنظیم شده باشد که در آن قدرت انعطاف وجود داشته باشد. ما در این زمینه، ضعیف هستیم. من در تیم دولت آقای روحانی، کم می بینم بتوانند این کار را انجام بدهند. حاکمیت فکر سیاسی، بر برنامه مدیریتی ترجیح دارد.
دولت بعدی هم، باید شعور داشته باشد و نگوید برنامه دولت قبلی، صددرصد باطل است. ما متاسفانه الان گرفتار چنین چالشی هستیم. آقای احمدی نژاد گفت که کارهای دولت قبلی اشتباه بوده و آقای روحانی هم آمد و گفت همه کارهای آقای احمدی نژاد اشتباه است زیرا حاکمیت فکر سیاسی، بر برنامه مدیریتی ترجیح دارد
*روسای جمهور ما، همگی سیاسی بوده و اقتصاددان یا آشنا به مباحث اقتصادی نبوده اند. سیاستمدار بوده و در حاشیه کار سیاسی، برخی بحث های اقتصادی را هم یاد گرفته اند.
من اعتقاد ندارم که رئیس جمهور الزاماً باید اقتصاددان باشد. شاید یک حقوقدان یا یک رئیس جمهور جامعه شناس یا روان شناس، موفق تر از فردی باشد که دارای دیدگاه فکری خاصی باشد. بحث این است که رئیس جمهور باید به اصول علمی برنامه ریزی اعتقاد داشته باشد. بالاخره دنیا در این حوزه تجربه دارد و وقتی می گویند برنامه باید انعطاف داشته باشد، بی دلیل نیست. اگر دولت، هنری دارد باید طوری برنامه تهیه کند که دولت بعدی، بتواند در آن تغییر ایجاد کند.
دولت بعدی هم، باید شعور داشته باشد و نگوید برنامه دولت قبلی، صددرصد باطل است. ما متاسفانه الان گرفتار چنین چالشی هستیم. آقای احمدی نژاد گفت که کارهای دولت قبلی اشتباه بوده و آقای روحانی هم آمد و گفت همه کارهای آقای احمدی نژاد اشتباه است.
ما دیدیم که در مورد طرح مسکن مهر چه اتفاقی افتاد و چقدر بحث های سیاسی درباره آن مطرح شد. بالاخره مسکن مهر، یک واقعیت بود. الان ما می بینیم که در انتهای دولت آقای روحانی، وزیر مسکن و شهر سازی می گوید من می خواهم مسکن بسازم. ما کاری نداریم که آقای روحانی باشد یا هر فرد دیگری باشد. اساساً تفکر مدیریتی و تفکر برنامه ریزی، وجود ندارد. بالاخره ما در انتخاب رئیس جمهور، خوش شانس نیستیم.
در سال های اوایل انقلاب، برای این که صف کنکور را کم کنیم، به سمت این رفتیم که دانشگاه آزاد را تاسیس کنیم. اینقدر در این زمینه افراط کردیم که در هر ده کوره ای، دانشگاه آزاد تاسیس کرده ایم. جلوتر که آمدیم گفتیم که ما دانش حرفه ای را در کشور راه بیندازیم و دانشگاه علمی- کاربردی را تاسیس کردیم. متاسفانه الان به جایی رسیده ایم که دانشگاه علم- کاربردی، دانشجوی دکترا پذیرش می کند
*وقتی که می گویید رئیس جمهور به اصول علمی برنامه ریزی اعتقاد داشته باشد و برنامه انعطاف داشته باشد، دقیقاً چه نکاتی را در نظر دارید؟
مملکت باید خط مشی کلان داشته باشد و مشخص باشد که می خواهد چه کار کند. برای مثال، در سال های اوایل انقلاب، برای این که صف کنکور را کم کنیم، به سمت این رفتیم که دانشگاه آزاد را تاسیس کنیم. اینقدر در این زمینه افراط کردیم که در هر ده کوره ای، دانشگاه آزاد تاسیس کرده ایم.
جلوتر که آمدیم گفتیم که ما دانش حرفه ای را در کشور راه بیندازیم و دانشگاه علمی- کاربردی را تاسیس کردیم. متاسفانه الان به جایی رسیده ایم که دانشگاه علم- کاربردی، دانشجوی دکترا پذیرش می کند.
بالاخره در این مملکت، یک روز یک نفر، باید بگوید آیا تدوین خط مشی اولیه ما اِشکال داشته است یا خط مشی ما در مرحله اجرا دچار اِشکال می شود. چه اِشکال دارد که این خط مشی را اصلاح کنیم. این که نمی توانیم خط مشی را اصلاح کنیم به نظرم، به دلیل این است که وزیر در این زمینه سهم دارد و نماینده مجلس هم سهم دارد.
همگی آلوده این موسسات هستند. البته ما به مدیران و مسئولان گفته ایم این دانشگاه علمی- کاربردی به هدف اولیه خودش برگردد. چرا که هدف اولیه و اصلی آنها، خوب بوده ولی می گویند مافیای پول و سرمایه در این حوزه شکل گرفته و نمی توان به آن دست زد.
خوشبختانه ما صورت مساله را فهمیده ایم و استادان دانشگاه و وزیر، متوجه این مشکل شده اند ولی برخی می گویند یک رستم می خواهد تا اجرای غلط را اصلاح کند و به مسیر اولیه برگردیم. ما الان تحصیلکرده داریم و می دانیم خط مشی، چه چیزی است، می دانیم ماموریت و رسالت، چه چیزی است و می فهمیم راهبرد و استراتژی، تاکتیک، رویّه، مقررات و و بودجه به چه چیزهایی گفته می شود.
البته ما به دانشگاه ها نیز انتقاد داریم و دانشگاه های ما، در میدان نیستند. دانشگاه ما می گویند دولت از ما چیزی نمی خواهد. به نظرم، دانشگاه خودش را فدای جامعه نمی کند. در حالی که دانشگاه هم باید به میدان بیاید.
واقعیت این است که اگر یک دولت منسجم که به دنبال منافع ملی بدون منافع حزبی و بدون آلودگی جناحی و بدون آلودگی خانوادگی، باشد و بخواهد کار کند، می شود مشکلات کشور را حل کرد. مقام معظم رهبری، بارها گفتند که به توانمندی های داخلی توجه کنید. به نظرم، واقعاً استعداد لازم در داخل کشور وجود دارد ولی منافع نمی گذارد.
اگر یک دولت منسجم که به دنبال منافع ملی بدون منافع حزبی و بدون آلودگی جناحی و بدون آلودگی خانوادگی، باشد و بخواهد کار کند، می شود مشکلات کشور را حل کرد
*یک انتقادی که همیشه وارد می شود این است که ما در کشور نظام حزبی نداریم و یک فرد و شخصیت به صورت غیر حزبی رئیس جمهور می شود و حزبی هم ندارد که بعداً پاسخگوی عملکردش باشد.
این طور نیست که حزب، حل کننده مشکلات باشد. البته حزب می تواند تاثیرگذار باشد ولی یک نکته را هم در نظر داشته باشیم. برخی افراد سیاسی که می خواهند به منافع سیاسی خودشان برسند، به طور مستمر نقش حزب را برجسته می کنند. قبول دارم که حزب و تشکل می تواند به عنوان یک عامل تاثیرگذار نقش داشته باشد و نیروهای خوشفکر را سازماندهی کنند.
*در آمریکا تعداد ۱۰۰۰ نفر ماموریت دارند که فقط تحریم علیه ایران را به طور جدی اجرایی کنند. البته موفق هم شده اند و آقای نوبخت معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان برنامه و بودجه گفت بی انصاف حتی اجازه نمی دهند ما یک قطره نفت بفروشیم. از طرفی، ما در حال حاضر نیروهای کارشناس و صاحب نظر زیادی داریم و وضع کشور ما فرضاً مثل ۷۰ سال پیش نیست. چرا آمریکایی ها تا این حد موفق عمل می کنند و ما نمی توانیم از نیروهای کشور استفاده کرده و اهداف برنامه های خودمان را اجرایی کنیم؟
این موضوع، برای من هم سوال است. نمی دانم که این صحبت من را منتشر می کنید یا نه ولی باید بگویم من به عنوان رئیس دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، نزد آقای دکتر نوبخت رفتم و گفتم اگر کاری از دست ما بر می آید انجام بدهیم. آقای دکتر نوبخت، نه یک کلمه از من خواست و نه دستوری داد.
من به عنوان رئیس دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، نزد آقای دکتر نوبخت رفتم و گفتم اگر کاری از دست ما بر می آید انجام بدهیم. آقای دکتر نوبخت، نه یک کلمه از من خواست و نه دستوری داد
*این دیدار شما مربوط به چه سالی است؟
من چند سال پیش با آقای نوبخت صحبت کردم و البته آقای نوبخت، من را می شناسد. ممکن است آقای نوبخت، تاثیر نداشته باشد و شاید مشغله فکری زیادی دارد. شاید هم اصلاً از دانشگاه خیری ندیده است.
*تعداد ۳۸ اقتصاددان کشورمان، یک نامه سرگشاده به آقای روحانی به عنوان رئیس جمهور نوشتند و مشکلات اقتصادی کشور و راهکارهای برون رفت از آنها را بیان کرده بودند. آقای نوبخت با تعدادی از امضا کنندگان آن نامه، جلسه ای برگزار کرد تا دیدگاه آنها را بداند. در حالی که شما می گویید خودتان مراجعه کردید ولی نظر شما را نخواستند.
من هم به عنوان یک آشنا نزد آقای نوبخت رفتم و هم این که گفتم من رئیس دانشکده مدیریت دانشگاه تهران هستم و کاری از دست ما بر بیاید حتماً انجام می دهیم.
*این طور که شما روایت می کنید شاید ۵ دقیقه هم با آقای نوبخت صحبت نکرده اید.
آقای نوبخت خیلی احترام گذاشت و شاید در حد یک ربع ساعت پیش ایشان بودم. می خواهم بگویم که ما امکان حل مشکلات را داریم یعنی ما نیروی انسانی لازم را داریم ولی به فکر تشکیل تیم خاص سیاسی و جناحی نباشیم. ما چنین مشکلی داریم و تا الان نتوانسته ایم این مشکل را حل کنیم.
ما این معضل را در جامعه داریم که نتوانسته ایم از همه نیروهای خودمان استفاده کنیم. متاسفانه، شاید همان منافع شخصی یا هر عامل دیگر، اجازه نمی دهد.
*در طرف مقابل ما که آمریکا وجود دارد، چگونه از نیروهای خودشان به راحتی استفاده می کنند و فرضاً در تحریم ایران موفق بوده اند و ما آثار تحریم آنها را می بینیم؟
اولاً تجربه اجرایی آنها، از ما خیلی بیش تر است. ترامپ، چهل و پنجمین رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا است. همین طولانی بودن دوره، باعث کسب تجربه می شود و مشکلات موجود در مسیر کار، آموزش زیادی به انسان می دهد. همان طور که الان، جمهوری اسلامی ایران و مسئولان آن، نسبت به ۲۰ سال پیش کاملاً فرق کرده اند.
ما از مشکلات موجود گلایه می کنیم ولی بالاخره دولت آقای روحانی، با همه سختی و مشکلات و تحریم، مملکت را اداره می کند. این وضع نشان می دهد که ما هم تجربه زیادی به دست آورده ایم. یک بخش به زمان برمی گردد و با گذر زمان، تجربه ما افزایش پیدا می کند. ما زمان داشته باشیم، این نواقص هم برطرف می شود.
یک بخش به کم تجربگی ما برمی گردد و بر این اساس، ما واقعاً به تمرین نیاز داریم. به همین دلیل است که بزرگترها می گویند تجربه بر علم ترجیح دارد. گاهی اوقات، آدم احساس می کند چنین نظری، درست است یعنی ما در اداره جمهوری اسلامی ایران، به زمان نیاز داریم
*الان که به قول شما ما تجربه داریم با این حال شکالات زیادی داریم.
یک بخش به کم تجربگی ما برمی گردد و بر این اساس، ما واقعاً به تمرین نیاز داریم. به همین دلیل است که بزرگترها می گویند تجربه بر علم ترجیح دارد. گاهی اوقات، آدم احساس می کند چنین نظری، درست است یعنی ما در اداره جمهوری اسلامی ایران، به زمان نیاز داریم.
دشمن متوجه این موضوع شده و نمی خواهد جمهوری اسلامی ایران، تداوم پیدا کند. لذا من از یک طرف انتقاد می کنم ولی بالاخره دولت آقای روحانی، دارد مملکت را اداره می کند. من در حوزه اجرا بوده ام و آدم باید انصاف داشته باشد. در مجموع، بخشی از مشکلات ما ناشی از کم تجربگی است.
*دولت آقای روحانی، چه کارهای مثبتی انجام داده که شما می گویید مملکت را اداره می کند و از اداره کردن مملکت توسط آقای روحانی دفاع می کنید؟
وجود امنیت در کشور که صرفاً ناشی از سیستم نظامی و امنیتی نیست و ما باید نقش دولت را در نظر بگیریم. تامین برق در کل کشور، تامین آب در کل کشور و تامین آرد در کل کشور، بخشی از اقدامات دولت آقای روحانی است.
دولت آقای روحانی، زحمت می کشد و ما فقط چند مدتی است که دچار معضل نرخ دلار شده ایم. البته برخی افراد می گویند دولت به طور آگاهانه این کار را انجام می دهد و بعضی ها چنین اعتقادی ندارند.
این دیدگاه های مختلف وجود دارد ولی اگر حوادث گذشته را بررسی کنیم، متوجه می شویم حدود ۱۰۰ سال پیش بود که نیمی از جمعیت ایران، بر اثر قحطی و کمبود مواد غذایی فوت کردند. در حالی که الان با همه فشار تحریم به مملکت، ما گرسنه نداریم. البته افراد فقیر داریم به این معنا که هزینه ها بالا رفته است.
واقعاً مملکت به خوبی اداره می شود و البته ما نمی گوییم عالی است. ما باید منصف باشیم و وقتی انتقاد می کنیم، خوبی ها و اقدامات مثبت را نیز بیان کنیم. در عین حال هم، منتقد باشیم تا این که یاد بگیریم. ما امیدواریم جمهوری اسلامی ایران ادامه پیدا کند تا با گذر زمان، کم کم یاد بگیریم که از همه استعدادها استفاده کنیم.
*دوره ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد، چه مشخصاتی داشت که آقای روحانی می گفت سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ دیگر تکرار نمی شود؟
دولت احمدی نژاد در دوره دوم از مسیر خارج شد.
*به نظر شما، دوره درست عمل کردن دولت آقای احمدی نژاد چه مشخصاتی داشت؟
بالاخره تلاش می کرد که نیروهای داخلی را به کار بگیرد. تلاش می کرد که در مقابل نیروهای خارجی، قدرت جمهوری اسلامی ایران را بیش تر نشان بدهد. تلاش می کرد که هماهنگی داخل کشوری با نیروهای نظامی و امنیتی، بیش تر باشد.
*پس چطور آقای روحانی می گفت سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ تکرار نمی شود؟
واقعاً من این جمله را از آقای روحانی نشنیده ام.
*در سال ۱۳۹۳ بود که آقای روحانی قسم خورد که دیگر سال های ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ تکرار نمی شود و در مراسم ملی روز صنعت و معدن به این موضوع اشاره کرد.
من نمی دانم داستان آن چه بوده.
مشکل ما، تئوری های اقتصادی نیست که فرضاً اقتصاددانان ما نظریه های ویژه ای ارائه کنند جدا از نظریه هایی که در علم اقتصاد وجود دارد. من هم اعتقاد دارم که ما مشکل مدیریت اقتصاد داریم، ما مشکل مدیریت بر توزیع داریم، ما مشکل بر نظارت داریم، ما مشکل بر تامین منابع داریم و ما مشکل مدیریت بر صرفه جویی داریم
*اگر بر موضوع مشکلات اقتصادی و راهکارهای احتمالی تمرکز کنیم، چگونه است که برخی کارشناسان اقتصادی اعتقاد دارند که مشکلات اقتصادی ما، مدیریتی است و نه ناشی از تحریم و آیا قبول دارید که برخی می گویند سوء مدیریت و مدیریت نامناسب برای اداره کشور داریم؟
وقتی که آقای دکتر کرباسیان به عنوان وزیر اقتصاد برای رای اعتماد مجلس معرفی شد، من یکی از مدافعین او بودم. من بحث می کردم که ما مشکل مدیریت اقتصادی داریم و نه مشکل اقتصاد.
مشکل ما، تئوری های اقتصادی نیست که فرضاً اقتصاددانان ما نظریه های ویژه ای ارائه کنند جدا از نظریه هایی که در علم اقتصاد وجود دارد. من هم اعتقاد دارم که ما مشکل مدیریت اقتصاد داریم، ما مشکل مدیریت بر توزیع داریم، ما مشکل بر نظارت داریم، ما مشکل بر تامین منابع داریم و ما مشکل مدیریت بر صرفه جویی داریم.
*یعنی ضعف مدیریت داریم؟
اعتقاد من این است که ما در کشور، مشکل مدیریت داریم و نه این که بگوییم نیازمندیم که یک تئوری ویژه اقتصادی، ما را نجات بدهد. تئوری های اقتصادی موجود در دنیا، همین تئوری هایی است که وجود دارد. آقای دکتر طیب نیا که چند سال وزیر اقتصاد بود، یکی از استادان خوب دانشگاه تهران بوده و هست. من از آقای کرباسیان دفاع می کردم و گفتم ایشان، دکترای مدیریت دارد ولی کار تجربی کرده است. البته در عمل به هر دلیلی نتوانست موفق شود. من دیگر نمی دانم پشت پرده چگونه است که ایشان کنار گذاشته شد.
اعتقاد من این است که ما در کشور، مشکل مدیریت داریم و نه این که بگوییم نیازمندیم که یک تئوری ویژه اقتصادی، ما را نجات بدهد. تئوری های اقتصادی موجود در دنیا، همین تئوری هایی است که وجود دارد
*ضعف مدیریت را به چه معنا در نظر دارید و آیا اگر ضعف مدیریت نباشد تحریم نمی تواند کشور ما را از پای در بیاورد؟
تحریم، اثر منفی خودش را می گذارد و این یک واقعیت است. ما به خاطر تحریم، نمی توانیم نفت بفروشیم. واقعیت است که نمی توانیم ارز و دارو وارد کشور کنیم. بعضی افراد می گویند اگر ما اینقدر به جان آمریکا نیفتیم این فشار برای ما ایجاد نمی شد.
در حالی که این طور نیست و آمریکا اصل ما را نمی خواهد. آمریکا، اصل جمهوری اسلامی ایران را نمی خواهد و دنبال فرصت است. به قول خودشان ۷۰ سال یا ۸۰ سال، دور شوروی گشتند و شوروی را منهدم کردند و حالا دور جمهوری اسلامی ایران می گردند.
*مرکز پژوهش های مجلس در گزارشی اعلام کرد که ۳۵ درصد مشکلات ما به خاطر تحریم است و ۶۵ درصد ناشی از مشکلات داخلی و ضعف مدیریت است. شما در این زمینه و مشخص کردن سهم هر بخش چه دیدگاهی دارید؟
این که بعضی افراد می گویند اگر ما با آمریکا راه بیاییم مشکل ما حل می شود، این طور نیست. یک بحث این است که تحریم، اثرش را گذاشته و می گذارد، اما این که گفته شود که اگر ما در مقابل آمریکا نرمش نشان می دادیم و آمریکا آن ۳۵ درصد را برمی داشت و مشکلات ما حل می شد، درست نیست.
*اگر ۶۵ درصد از مشکلات ما ناشی از ضعف مدیریت و مشکلات داخلی است، شما چه راهکارهای مشخصی دارید که آن ۶۵ درصد مشکلات مربوط به خودمان حل شود؟
بالاخره بحث های پول های میلیاردی اختلاس و دزدی که مطرح شد اعتماد مردم را کاهش داد. وقوع چنین تخلفاتی، به حوزه مدیریت برمی گردد. بالاخره ما سازمان بازرسی کل کشور را داریم و دیوان محاسبات هم داریم.
در ارتباط با گمرک، گفته می شود تریلی با بار قاچاق، به گمرک می آید و از آنجا عبور می کند. وقتی از مسئولان آن سوال می شود، آنها می گویند امکانات ما ضعیف است و ما فقط به صورت موردی کنترل می کنیم و در نتیجه کنترل از دست ما می رود.
همه اینها مشکل مدیریتی است و مردم ما، این نوع توجیه کردن را قبول ندارند. یکی از نظریه پردازان حوزه مدیریت می گوید جمعیت مدیران، بسیار کم است اما دامنه اثرگذاری آنها بسیار زیاد است. بر این مبنا می توان گفت که باید تلاش کنیم آدمی را که می خواهیم به عنوان مدیر انتخاب کنیم، از لایه های مختلف عبور کرده باشد تا شایستگی لازم را برای کسب آن مسئولیت داشته باشد.
در این حالت، آثار انتخاب چنین مدیری، در کل کشور و جامعه آشکار می شود ولی ما به راحتی به افراد جایگاه و مسئولیت می دهیم و خیلی راحت تصمیم می گیریم و مدیر انتخاب می کنیم. در حالی که نباید این طور باشد و نباید هر فردی را به عنوان مسئول و مدیر انتخاب کنیم.
یک آدم باید از لایه های مختلف عبور کرده باشد و تجربه زیادی کسب کرده باشد تا مدیر شود. آن آدم لایق، معاون لایق انتخاب می کند. آن آدم لایق، از انتخاب معاون قوی نمی ترسد. آن آدم لایق، از گزارش دهی و کنترل نمی ترسد
*به نظر شما نحوه انتخاب مدیر باعث می شود که آن سهم ۶۵ درصدی مشکلات برطرف شود؟
یک آدم باید از لایه های مختلف عبور کرده باشد و تجربه زیادی کسب کرده باشد تا مدیر شود. آن آدم لایق، معاون لایق انتخاب می کند. آن آدم لایق، از انتخاب معاون قوی نمی ترسد. آن آدم لایق، از گزارش دهی و کنترل نمی ترسد. آدم لایق، دیگر از مطبوعات و رسانه ها نمی ترسد و راه را باز می کند که مطبوعات و رسانه ها به عنوان یک چشم ناظر، سوال کرده و مدیران ما را کنترل کنند. یادمان باشد که به طور قاطع نمی توانیم حکم بدهیم و بگوییم با این کار، مشکلات حل می شود.
مشکلات همیشه وجود دارد. کما این که آمریکا با آن عظمت، دچار مشکلات زیادی شده. این همان آمریکایی است که تمام متفکران را دور خودش جمع کرده است. الان آمریکا نمی تواند یک آتش سوزی را مهار کند. پس مشکلات همیشه وجود دارد اما روند آن را می شود کنترل کرد و بهبود بخشید.
نظر شما