تلاش بیهوده برای بین المللی کردن تحریمهای ایران؛ چرا ترامپ به فرمان اجرایی متوسل شد؟

جواد حیران نیا؛ بازار: دونالد ترامپ رئیس جمهور و مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در روزهای اخیر تلاشهایی برای اعمال فشار بیشتر بر ایران از یک سو و تأکید بر دیپلماسی با ایران برای مصارف انتخاباتی از سوی دیگر روی آورده اند.

ترامپ در روزهای اخیر درصدد است تا ضمن فشار بر ایران و نشان دادن این موضوع که فشار بر تهران جزو سیاستهای همیشگی او است هم بتواند سبد رأی داخلی خود را تقویت کند و هم دل متحدان پر و پا قرص خود از جمله اسرائیل، عربستان و امارات را به دست آورد.

لذا تأکید او بر سیاست «چماق و هویج» از این رهگذر باید ارزیابی شود. او باید افکار عمومی آمریکا را آماده این امر کند که سیاست او در قبال ایران نتیجه بخش بوده و آنچه باعث شده تا تهران پای میز مذاکره نیاید موضوع انتخابات و سرمایه گذاری ایران بر برد «جو بایدن» است.

ترامپ باید افکار عمومی آمریکا را آماده این امر کند که سیاست او در قبال ایران نتیجه بخش بوده و آنچه باعث شده تا تهران پای میز مذاکره نیاید موضوع انتخابات و سرمایه گذاری ایران بر برد «جو بایدن» استبر همین اساس ترامپ بارها ادعا کرده که ایران منتظر نتایج انتخابات آمریکاست وگرنه یک هفته ای با آن به توافق می رسد. این ادعای ترامپ از آن جنبه اهمیت پیدا می کند که بسیاری از منتقدان او معتقد هستند که کمپین سیاست حداکثری او علیه ایران با شکست مواجه شده است. لذا ترامپ در صدد است تا عنوان کند این سیاست نتیجه داده و ایران هم برای آنکه بایدن بتواند رأی بیاورد با دولت وی گفتگو را آغاز نمی کند.

اخیرترین ادعا در این خصوص چند روز پیش بود جایی که ترامپ گفت: «می‌خواهم ایران کشور بزرگی باشد؛ می‌خواهم ملت بزرگی باشد. فکر می‌کنم این رویداد فوق‌العاده‌ای باشد. من به نماینده‌های آنها گفته‌ام باید اول صبر کنند انتخابات تمام شود. آنها، چین و احتمالاً روسیه هیچ چیز را بیشتر از رئیس‌جمهور شدن جو بایدن خوب‌آلو دوست ندارند. چون اگر جو بایدن پیروز شود، آنها ایالات متحده را صاحب خواهند شد. چین صاحب ایالات متحده خواهد شد. بنابراین، به همه آنها گفته‌ام تا بعد از انتخابات صبر کنند. ولی بعد از انتخابات باید به توافق بهتری دست پیدا کنیم. درباره ایران، آنها باید تا بعد از انتخابات صبر کنند، چون اگر بایدن پیروز شود، آنها توافق خیلی بهتری نصیبشان می‌شود. ولی من توافق خوبی با ایران خواهم کرد. [این توافق] آنها را برخواهد گرداند. ما به آنها به هر طریق ممکن کمک خواهیم کرد و ایران بسیار خوشحال خواهد شد. ایران خیلی سریع ثروتمند خواهد شد. فکر می‌کنم آنها باید تا بعد از انتخابات صبر کنند.»

از سوی دیگر دولت او بدش نمی آید افکار عمومی آمریکا را برای یک اقدام محدود علیه ایران که نشان از صلابت دولت اوست آماده سازد. طرح اتهام علیه ایران در خصوص تلاش برای ترور سفیر آمریکا در کشور آفریقای جنوبی بر همین اساس بود. در واقع دولت ترامپ درصدد است تا با آماده ساختن افکار عمومی آمریکا زمینه را برای یک اقدام احتمالی علیه ایران مهیا سازد.

ترامپ قصد دارد با تهدید به اعمال تحریم‌های ثانویه از مبادلات تسلیحاتی با ایران جلوگیری کندبر همین اساس ترامپ قصد دارد با تهدید به اعمال تحریم‌های ثانویه از مبادلات تسلیحاتی با ایران جلوگیری کند. لذا وی درصدد است تا با امضای یک فرمان اجرایی، طرف‌هایی که وارد مبادلات تسلیحاتی با ایران می‌شوند را تحریم کند. در واقع این فرمان اجرایی به  رئیس‌جمهور آمریکا اختیار خواهد داد علیه طرف‌هایی که «ممنوعیت‌های مربوط به مبادلات تسلیحات» با ایران را نقض می‌کنند تحریم‌های ثانویه اعمال کند.

برخی منابع در این خصوص به رویترز گفته‌اند این فرمان اجرایی که احتمالاْ طی روزهای آینده صادر خواهد شد طرف‌های ناقض این ممنوعیت‌ها را به قطع دسترسی به بازار آمریکا تهدید خواهد کرد. 

این در حالی است که محدودیت‌های تسلیحاتی علیه ایران طبق مفاد قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت از ۱۸ اکتبر ۲۰۲۰ منقضی خواهند شد و تلاش قبلی آمریکا برای جلوگیری از انقضای آنها از طریق معرفی قطعنامه‌ای در شورای امنیت به شکست انجامیده است.

ترامپ سعی دارد با صدور فرمان اجرایی شکست آمریکا در شورای امنیت را جبران کند و از سوی دیگر به سبد رأی دهندگان خود بگوید در خصوص فشار بر ایران همچنان مصمم است تا از ریزش آرای خود جلوگیری کندمتعاقب همین شکست است که ترامپ سعی دارد با صدور فرمان اجرایی شکست آمریکا در شورای امنیت را جبران کند و از سوی دیگر به سبد رأی دهندگان خود بگوید در خصوص فشار بر ایران همچنان مصمم است تا از ریزش آرای خود جلوگیری کند.

همچنین این پیام را منتقل کند که اگر «جو بایدن» رئیس جمهور آمریکا شود، آمریکا را دو دستی تقدیم کشوری می کند که او برای مهار آن اینقدر تلاش می کند و اگر او نباشد ایران آزاد و رها خواهد شد.

همچنین با نزدیک شدن به موعد پایان تحریم تسلیحاتی ایران مطابق با قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل، تلاش‌های واشنگتن برای احیای تحریم‌های سازمان ملل علیه تهران از طریق مکانیسم موسوم به «ماشه» نیز بیشتر شده است.

در همین راستا، «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا در سخنانی ادعا کرد که انتظارش این است که همه کشورهای جهان از قطعنامه شورای امنیت مبنی بر بازگشت تحریم‌ها علیه ایران پیروی کنند!

وی در این خصوص گفت: ایالات متحده مصمم است تمام قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل را اجرا کند و روز دوشنبه قطعنامه‌های جدیدی در شورای امنیت وضع خواهد شد و ما قصد داریم از همه کشورها بخواهیم که از آنها حمایت کنند!

این ادعای آمریکا در حالی است که دولت ترامپ در تلاش بود تا با استناد به قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت که پیشتر به صورت یکجانبه از آن خارج شد، تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران را احیا کند؛ اقدامی که از سوی تمامی اعضای کنونی توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ با ایران رد شده است.

با این وجود ترامپ به صورت یکجانبه از فعال سازی مکانیسم ماشه و بازگشت تمام تحریمهای سازمان ملل علیه ایران سخن گفته است.

این ادعا در حالی است که طرفهای برجام بر حفظ این توافق تأکید کرده و فعال سازی مکانیسم ماشه از سوی آمریکا را رد می کنند.

یک دیپلمات ارشد شورای امنیت سازمان ملل متحد، در واکنش به تلاش‌های آمریکا برای بازگرداندن تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران گفته بازگشت تحریم‌ها در کار نخواهد بود.

علیرغم اینکه کشورهای اروپایی هم در هدف اعمال فشار به ایران با آمریکا همسو هستند و در روش با واشنگتن اختلاف دارند با تحریمهای اعلامی آمریکا مخالف هستند. بر این اساس «دومینیک راب» وزیر امور خارجه انگلیس با اشاره به اختلاف نظر با آمریکا درباره برجام و بازگرداندن تحریم‌ها علیه ایران تاکید کرده است: توافق هسته‌ای تا زمانی که پیمان جدیدی با ایران منعقد نشود به قوت خود باقی می‌ماند و دولت لندن برجام را دور نخواهد انداخت.

وی در جریان دیدار اخیرش با «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا تصریح کرده بود که موضع لندن درباره برجام و دلایل حفظ آن کاملا روشن و درباره به‌کارگیری مکانیسم ماشه با آمریکا متفاوت است.

روسیه هم مخالفت صریح خود با تحریمهای اعلامی آمریکا را اعلام کرده است و «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه نیز در گفتگو با اسپوتنیک اعلام کرد تحریم‌هایی که با اعمال آنها می‌خواهند ایران را خفه کنند، هیچگاه موثر نبوده و نخواهد بود.

بر این اساس در مورد تحریمهای 30 شهریور علیه ایران بحث میزان کارآمدی و چگونگی اعمال است. از حیث «اعلام» که آمریکا چنین کاری را کرده و کشورهایی هم با آن همسو نباشند را هم مجازات خواهد کرد. اما بحث این است که تا چه میزان آمریکا می تواند این تحریمها را به مرحله اجرا در آورد.

پروفسور «فرانک فن هیپل» معاون اسبق کاخ سفید آمریکا در این خصوص به خبرگزاری بازار می گوید: «ایالات متحده در حال حاضر بیشترین فشار تحریم ها را علیه ایران و شرکت های دیگر کشورها برای عدم تجارت با ایران تحمیل کرده است. فکر نمی کنم دولت های دیگر در تقویت تحریم ها با ایالات متحده همکاری کنند.»

پروفسور «پل پیلار» عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا و استاد دانشگاه جرج تاون نیز در این خصوص به خبرگزاری بازار گفت: «احتمالاً اتفاق زیادی در ۳۰ شهریور رخ نخواهد داد. ایالات متحده در حال حاضر حداکثر تحریمهای خود علیه ایران را اعمال کرده است و دولت ترامپ قدرت بیشتری برای «اجرای» تحریمها علیه ایران ندارد. برخی از کشورها به دلایل مختلف از جمله کاهش اصطکاک با واشنگتن از فروش اسلحه به ایران خودداری خواهند کرد. اما سایر اعضای شورای امنیت، به استثنای جمهوری دومنیکن، همچنان می گویند که مکانیسم ماشه اتفاق نیفتاده است زیرا ایالات متحده حق استناد به آن را نداشته است.»

در خصوص فعال سازی مکانیسم ماشه و اعلام بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران در کمتر از دو ماه مانده به شروع انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ترامپ دو هدف را دنبال می کند؛ اول اینکه راه و میسر بازگشت رقیب دموکراتش «جو بایدن» به برجام را دشوارتر سازدبر این اساس آمریکا در خصوص تمدید تحریمهای تسلیحاتی ایران با وجود آنکه در شورای امنیت شکست خورد ولی با اعمال تحریمهای ثانویه علیه طرفهای معامله کننده درصدد ممانعت از واردات و صادرات سلاح ایران است.

در خصوص فعال سازی مکانیسم ماشه و اعلام بازگشت تحریمهای سازمان ملل علیه ایران هم در کمتر از دو ماه مانده به شروع انتخابات ریاست جمهوری آمریکا، ترامپ دو هدف را دنبال می کند. اول اینکه راه و میسر بازگشت رقیب دموکراتش «جو بایدن» به برجام را دشوارتر سازد.

دوم اینکه به رأی دهندگان آمریکایی این پیام را بدهد که در اعمال فشار به ایران هر کاری از دستش برآمده را انجام داده است. این موضوع مطمئناً در مناظرات انتخاباتی با بایدن مورد اشاره او قرار خواهد گرفت و ترامپ بیان خواهد کرد که او در مقابله با ایران سرسختی داشته و اگر بایدن پیروز شود آمریکا را دو دستی تقدیم ایران، چین و روسیه خواهد کرد.