بازار؛ گروه استانها: توسعه معادن و صنایع معدنی از مهم‌ترین سیاست‌های دولت برای جلوگیری از خام‌فروشی و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر به شمار می‌رود.
به‌منظور توسعه معادن و صنایع معدنی و توسعه صادرات مواد معدنی فرآوری شده از کشور، توسعه معدن و صنایع معدنی در استان‌های مستعد در دستور کار ستاد اقتصاد مقاومتی استانها قرارگرفته است.
امروز که جهش تولید به‌عنوان رویکرد برنامه‌ای در تمامی بخش‌ها در دستور کار قرارگرفته، باید پرهیز از خام فروشی مواد معدنی هم مورد تأکید قرار گیرد، زیرا کشورهای جهان با صدور مواد خام معدنی هیچ‌گاه به ارزش‌افزوده و یا توسعه اشتغال انسانی دست نخواهند یافت، اما صدور فرآورده ضمن دستیابی به ارزش‌افزوده بالا، بازار اشتغال را رونق می‌بخشد.
در همین راستا به‌منظور واکاوی وضعیت معادن استان، تأثیرات بیماری کرونا در این بخش و هم‌چنین بررسی میزان خام فروشی مواد معدنی در این استان با محمد توکلی سرپرست معاونت امور صنایع و معادن سازمان صمت خراسان رضوی به بحث و گفت‌وگو نشستیم.
* کرونا چه تأثیری بر روی صادرات مواد معدنی در استان داشت؟
بیشترین صادرات مواد معدنی در استان خراسان رضوی و کشور را سنگ‌آهن و کرومیت تشکیل می‌دهد. پیش‌از این بیشتر مواد معدنی از کشور صادرمی شد و مشتری عمده ما کشور چین به عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده فولاد دنیا بود.
بیشترین حجم آهن و کرومیت ما به این کشور صادر می‌شود و لذا در سه‌ماهه اول که کشور چین درگیر بیماری کرونا شد قیمت مواد معدنی به‌شدت افت کرد و به رقم‌های پایینی رسید که ادامه کار معدن‌های ما را نیز با تهدید روبرو کرد.
ازآنجاکه مصرف‌کننده عمده سنگ‌آهن در دنیا کشور چین است لذا در دو ماه ابتدای سال با مشکل مواجه شدیم اما پس‌از اینکه این کشور توانست به ثبات برسد و کرونا را کنترل کند صادرات مجدد از سر گرفته شد.
به دلیل اینکه مقصد اصلی صادرات مواد معدنی ما کشور چین است لذا پس‌از اینکه کشور چین توانست پس از شیوع بیماری کرونا به ثبات نسبی برسد صادرات مواد معدنی با کمترین آسیب مواجه شد.
* اگر ما تا این حد به صادرات سنگ‌آهن وابسته هستیم پس چرا در حال حاضر صادرات آن ممنوع شده است؟
حدود سه ماه پیش وزیر صنعت معدن تجارت دستور جدیدی در خصوص سنگ‌آهن صادر و صادرات آن را ممنوع کرد و واقعیت این است که در شرایط فعلی خام فروشی انجام نمی‌شود.
* آیا این اقدام به نفع ماست؟
در همین راستا تعدادی واحد فولادی در کشور تأسیس‌شده است که معادن سنگ‌آهن ما در کل کشور، کفاف تأمین مواد اولیه و سنگ‌آهن این واحدها را نمی‌دهند و لذا ما در چند سال آینده تبدیل به یکی از واردکنندگان سنگ‌آهن دنیاخواهیم شد که این امر ناشی از تعداد زیرساخت‌های صنایع فولادی است که در کشور ایجادشده است.
* برای توسعه معادن چقدر اکتشافات در سال جاری در دستور کار قرار دارد؟
بیش از ۵۰ درصد پهنه استان خراسان رضوی تا پایان سال تحت اکتشافات قرار خواهد گرفت، حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع در جنوب استان برای اکتشافات در اختیار شرکت ملی مس قرار داده‌شده است بخشی دیگر به سازمان توسعه و نوسازی صنایع و معادن سنگ ایران جهت اکتشافات سنگ‌آهن واگذارشده است.
بخشی دیگری هم‌جهت اکتشافات«کرومیت» به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و دو پهنه دیگر در اختیار شرکت‌های خصوصی برای اکتشاف مواد معدنی گروه شش شامل مواد فلزی و زغال‌سنگ قرارگرفته است .
* می‌توان امیدوار بود که تا پاسان سال کار اکتشاف استان به پایان می‌رسد؟
طبق برآوردهای انجام‌شده و پهنه‌های واگذارشده در سطح استان، طوری برنامه‌ریزی کردیم که تمام مناطق امیدبخش معدنی ازلحاظ معادن فلزی، تا پایان سال تعیین تکلیف شود اما این جمله به این معنا نیست که این پهنه‌ها تا آخر تعیین تکلیف شده بلکه نیاز به بازبینی دارد.
هرساله ماشین‌آلات و تجهیزات جدیدی در حوزه معادن طراحی و تولید می‌شود و تکنولوژی‌های جدیدی وارد می‌شود که با بهره‌گیری از آن‌ها می‌توان مواد معدنی جدیدی را کشف و استخراج کرد از همین رو، پهنه‌ها می‌بایست هرچند سال یک‌بار مورد بازبینی قرارگیری و مجدد در اختیار شرکت‌های واجد شرایط با تکنولوژی‌های جدید قرارگرفته تا مجدد اکتشافات عمقی جدید صورت گیرد.
بیش از ۵۰ درصد پهنه استان خراسان رضوی تا پایان سال تحت اکتشافات قرار خواهد گرفت، حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع در جنوب استان برای اکتشافات در اختیار شرکت ملی مس قرار داده‌شده است بخشی دیگر به سازمان توسعه و نوسازی صنایع و معادن سنگ ایران جهت اکتشافات سنگ‌آهن واگذارشده است
اما این وعده را می‌دهیم که تا پایان سال جاری ۵۰ درصد پهنه استان را واگذار و تعیین تکلیف می‌کنیم.
* در حال حاضر چقدر خام فروشی داریم؟
بیشتر ذخایر سنگ‌آهن استان در منطقه خواف قرار دارد و در حال حاضر حتی یک‌تن سنگ‌آهن به‌صورت خام فروشی صادر نمی‌شود.
تمام سنگ‌آهن استان در اختیار شرکت‌های صنایع فلزی قرار می‌گیرد تبدیل به کنستانتره یا سنگ‌آهن اسفنجی می‌شود و بعد از در دستور کار صادرات قرار می‌گیرد به عبارتی همه سنگ‌آهن موجود در داخل کشور فرآوری شده و ارسال می‌شود.
* می‌توان ادعا کرد که جلوی خام فروشی گرفته‌شده است؟
بیشترین صادرات ما در حوزه مواد معدنی فلزی است. در حوزه سنگ‌آهن که بیشترین تولید کشور به این سنگ اختصاص دارد به‌طور کامل جلوی خام فروشی گرفته‌شده است.
بعضی مواد معدنی مانند کرومیت‌ها ما با مازاد تولید مواجه هستیم و با توجه به این موضوع و بحث ارزآوری که از اهمیت بسیاری برای کشور برخوردار است بخشی از مواد معدنی به کشور چین صادر می‌شود.
امکان فرآوری این ماده معدنی در کشور وجود دارد و ظرفیت خوبی در منطقه جغتای بانام شرکت فرو کروم جغتای ایجادشده است و بخشی از تولیدات کشور توسط این شرکت خریداری‌شده و تبدیل به فروکروم شده و صادر می‌شود و جلوی خام فروشی این ماده نیز گرفته‌شده است.
البته در بعضی از مواد معدنی که مازاد تولید وجود دارد دولت اجازه خام فروشی را صادر کرده است که باهدف ارزآوری برای کشور انجام می‌شود.
* انسداد مرزها چه مشکلاتی را برای صادرات مواد معدنی ایجاد کرده است؟
عمده صادرات ما که به کشور چین انجام می‌شد در این مدت با کمترین آسیب مواجه شد هرچند بخشی از مواد معدنی ما مثل سیمان که به کشورهای دیگری ازجمله ترکمنستان صادر می‌شد دچار مشکل شدند.
یکی دیگر از مشکلاتی که با انسداد مرزها برای ما ایجاد شد این است که بخش عمده‌ای از کارکنان معادن با توجه به اینکه کار بسیار سنگینی است، از کشور افغانستان هستند که به علت انسداد مرز امکان ورود به کشور را ندارند و این مسئله سنگ‌بری‌های ما را با مشکلات زیادی مواجه کرده است.
* آیا فروش خاک معادن طلا صحت دارد؟
در بحث خام فروشی در استان دو موضوع را در اداره صنعت معدن و تجارت پیگیر آن هستیم که مربوط به معادن مس در منطقه بردسکن و طلای استان است. این معادن از جنبه‌های فنی و اقتصادی امکان فعالیت به‌صورت خام فروشی را ندارند و معدن مس یا طلایی در کل دنیا یافت نمی‌شود که خاک خود را بفروشد.
ممکن است معدنی در کنار کارخانه فرآوری قرار داشته باشد و مستقیم خاک خود را به کارخانه بفروشد اما عیار خاک در این معادن چنان پایین است که صرفه اقتصادی برای حمل به بخش دیگر یا سایر کشورها را ندارد و این مواد معدنی مستلزم این است که حتماً واحد فرآوری در داخل معدن احداث شود.
تمامی معادن مس خراسان رضوی در منطقه بردسکن دارای واحد فرآوری در خود معدن هستند و کان‌سنگ مس را به کنستانتره می‌کنند و لذا خام فروشی ندارند
تمامی معادن مس ما در منطقه بردسکن دارای واحد فرآوری در خود معدن هستند و کان‌سنگ مس را به کنستانتره می‌کنند و خام فروشی ندارند.
معادن طلا نیز به همین شکل است و عیار طلا در کل دنیا یک گرم در یک‌تن است یعنی از یک‌تن خاک طلا تنها یک الی دو گرم استخراج می‌شود و می‌بایست حتماً در محل معدن فرآوری انجام شود و در حال حاضر در استان خراسان رضوی چهار کارخانه استحصال طلا در حال فعالیت هستند که در مناطق تربت‌حیدریه ، بردسکن و نیشابور قرار دارند.
نظر شما