امید محمدی؛ بازار گروه خودرو: هشدار اخیر پورشه و اصلاح ناگهانی برنامه هایش برای توسعه خودروهای تمام برقی، نه تنها یک تکانه مالی برای سهامداران این برند لوکس بوده، بلکه زنگ خطری است برای کل صنعت خودروی جهان؛ به ویژه برای بازارهایی که در میانه تصمیم گیری درباره سرعت و مسیر گذار به سمت برقی سازی قرار دارند. در کشور ما که محدودیت های تجاری، کمبود قطعات و زیرساخت های ناقص شارژ جریان اصلی تصمیم سازی را شکل می دهند، این پیام پورشه باید به عنوان فرصتی برای بازاندیشی استراتژی ها و تدوین نقشه راه عملیاتی تلقی شود.
پورشه چه تجربه جدیدی داشته است؟
پورشه در گزارش اخیر اعلام کرد که به دلیل کاهش تقاضا در بازارهای کلیدی (از جمله چین)، افزایش تعرفه ها در بازار آمریکا و نیاز به باز طراحی محصول، برنامه های عرضه مدل های برقی را عقب انداخته و پیش بینی حاشیه سود ۲۰۲۵ را به حدود ۲ درصد کاهش داده است؛ اقدامی که برای فولکس واگن مالک عمده نیز هزینه چند میلیارد یورویی در پی داشت. بازار این خبر را با افت شدید سهام واکنش نشان داد و تحلیلگران از پیامدهای بلند مدت به چرخه محصول و جایگاه برند هشدار دادند.
در ۲۰۲۴ بیش از ۱.۳ میلیون نقطه شارژ عمومی جدید اضافه کرد اما توزیع این زیرساخت بسیار نابرابر است و چین بخش عمده رشد را در اختیار گرفته است؛ بدیهی است که کشورهایی که از این موج عقب بمانند، با مشکل تقاضا و هزینه های تصحیح مواجه خواهند شد
ایستگاه شارژ در دنیا به ۱.۳ میلیون نقطه رسید
دو نکته کلی از تحولات اخیر قابل استخراج است، اول اینکه تحول از سوخت فسیلی به برق نیازمند زمان، سرمایه گذاری در زنجیره تامین (به ویژه باتری و نیمه رساناها) و انعطاف در طراحی محصول است. دوم اینکه زیرساخت شارژ عمومی و میزان دسترسی کاربران به شارژ سریع، نقش تعیین کننده در سرعت پذیرش دارد. جهان در ۲۰۲۴ بیش از ۱.۳ میلیون نقطه شارژ عمومی جدید اضافه کرد اما توزیع این زیرساخت بسیار نابرابر است و چین بخش عمده رشد را در اختیار گرفته است؛ بدیهی است که کشورهایی که از این موج عقب بمانند، با مشکل تقاضا و هزینه های تصحیح مواجه خواهند شد.
شرایط خودروهای برقی در کشور چگونه است؟
ابتدا باید به این نکته توجه داشت که بازار خودروی کشور در توالی بازارهای جهانی بزرگ قرار دارد و با جمعیتی نزدیک به ۹۰ میلیون نفر و ساختار تولید عمدتا داخلی، پتانسیل تقاضای قابل توجهی دارد؛ بررسی های «بازار» نشان می دهند که کشور در بین بازارهای خودروی جهان جایگاه قابل توجهی دارد که در سال های اخیر با تغییرات عرضه و محدودیت های وارداتی مواجه بوده است. آنچه در بازار داخل کشور اهمیت دارد، ورود خودروهای برقی و همکاری خودروسازان با شرکای چینی است. نمونه های همکاری با شرکت های چینی رشد کردند؛ برای مثال پارس‌خودرو نمونه هایی از خودروهای برقی چینی (برند لیپ موتور) را معرفی کرده که نشان دهنده گرایش تولیدکنندگان داخلی به جذب فناوری و محصولات آماده وارداتی یا تحت لیسانس است. این حرکت هم فرصت است و هم ریسک؛ فرصت برای سرعت گرفتن عرضه مدل های برقی شهری و ریسک به خاطر وابستگی به قطعات و فناوری خارجی است.
خودروسازان داخلی در سال های اخیر با کاهش شدید واردات قطعات از چین و دشواری های ارزی روبه رو شدند؛ در یکی از گزارش ها ارزش واردات قطعات از چین در ۲۰۲۴ به شدت کاهش یافته که فشار به تولید و کیفیت را افزایش داده است. واقعیتی که سرعت تولید انبوه خودروهای برقی را تحت الشعاع قرار می‌دهد. اگر برنامه مونتاژ یا تولید داخل خودروهای هیبریدی و الکتریکی دنبال شود، چالش بزرگی به نام باتری وجود خواهد داشت. تولید باتری لیتیوم-یون و کل زنجیره تامین نیازمند سرمایه گذاری سنگین، مواد اولیه پایدار و دسترسی به فناوری است. در شرایط تحریمی و محدودیت ارزی، ایجاد تامین داخلی کامل دشوار است و وابستگی به واردات (از چین) ریسک تامین را بالا می برد. حتی اگر خودروهای برقی با تیراژ بالا بازار عرضه شوند، فقدان شبکه عمومی قابل اطمینان و شارژ سریع، نقش بازدارنده در تصمیم مشتریان خواهد داشت. داده های جهانی نشان می دهد کشورهای موفق در برقی سازی، همزمان با عرضه خودروها شبکه شارژ را به سرعت توسعه دادند. قیمت تمام شده خودروهای برقی (به ویژه باتری) همچنان بالا است و در شرایط رکود یا رشد اقتصادی اندک توام با کاهش قدرت خرید مشتریان، توسعه این محصولات را با مانع جدی مواجه می کند.
در دور جدید واردات خودرو شرکت های واردکننده بیشترین تمرکز خود را به عرضه خودروهای لوکس برقی متمرکز کردند که نه تنها در توسعه محصولات برقی بلکه در بازار خودروها نیز اثر مثبتی نخواهد داشت
مقایسه فروش خودروهای برقی در دنیا و کشور
براساس گزارش های رسمی منتشره در سال گذشته میلادی بیش از ۱۷ میلیون دستگاه خودرو برقی در سراسر دنیا فروخته شد که رشد بیش از ۲۵ درصد نسبت به سال قبل داشت. در سال ۲۰۲۴، سهم خودروهای برقی از کل فروش خودروهای جدید در جهان به بیشتر از ۲۰ درصد رسید. کل ناوگان خودروهای برقی موجود در دنیا تا پایان سال میلادی گذشته حدود ۵۸ میلیون دستگاه خودرو برقی بود که این مقدار معادل ۴ درصد کل ناوگان خودروهای سواری دنیا است. در قاره اروپا براساس اعلام خودروسازان تا پایان تابستان سال میلادی جاری سهم خودروهای تمام برقی به ۱۵.۶ درصد از کل سهم بازار خودرو این قاره رسید.
اما در مقابل سهم خودروهای برقی از کل بازار کشور بسیار کمتر از ۱ درصد است، وزارت صمت به عنوان سیاستگذار صنعتی در کشور و براساس برنامه مطالعاتی و بازار خودرو اهدافی برای رشد استفاده از خودروهای برقی در نظر گرفته است؛ یکی از این برنامه ها، افزایش سهم خودروهای برقی به حدود ۱۰ درصد اعلام شده است. بازار خودروهای هیبریدی در کشور هم با رشد روبه رو است و نرخ رشد سالانه مرکب برای هیبرید پیش بینی شده است که نشان دهنده تقاضای رو به افزایش برای گزینه های غیر کامل بنزینی است.
ایران هنوز در شرایطی است که سهم خودروهای تمام برقی اش بسیار پایین است، یعنی اگر بخواهد به هدف های بالاتر برسد، باید حرکتش سریع و برنامه ریزی‌شده باشد، با در نظر گرفتن زیرساخت، قیمت، تامین قطعات و آموزش بازار باید اولویت بازیگران و سیاستگذاران صنعتی باشد. برای واردات خودرو نیز فعالانی که تمرکزشان به برندهایی خودرو لوکس برقی است، باید تغییر رویه را دنبال کنند. این درحالی است که در دنیا تقاضا برای مدل های برقی ارزان تر و اقتصادی تر بیشتر شده است و این مساله می تواند خطر عقب ماندن از عرضه خودروهای اقتصادی برقی در کشور را ایجاد کند. چرا که در دور جدید واردات خودرو شرکت های واردکننده بیشترین تمرکز خود را به عرضه خودروهای لوکس برقی متمرکز کردند که نه تنها در توسعه محصولات برقی بلکه در بازار خودروها نیز اثر مثبتی نخواهد داشت.
با چنین شرایطی دولت باید با بازنگری سیاست های صنعتی بسته های تشویقی هوشمند نه صرفا یارانه قیمتی، بلکه تسهیلات مالی برای خرید (وام ارزان)، معافیت مالیاتی موقت، مشوق های نصب شارژ خانگی و مشوق های سرمایه گذاری برای شرکت های خصوصی جهت نصب ایستگاه های شارژ عمومی را در دستور کار قرار دهند. با چنین استراتژی می توان نسبت به بهبود وضعیت خودروهای برقی در کشور امیدوار بود.
نظر شما