بازار؛ گروه بین الملل: گزارش‌های اخیر در مورد خرید شرکت ایتالیایی پترولی (IP)، یکی از نمادین‌ترین شرکت‌های انرژی ایتالیا توسط شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR)، موضوعی فراتر از یک معامله شرکتی است. این گزارش‌ها نشان‌دهنده تغییری عمیق در چشم‌انداز انرژی اروپاست که ناشی از ژئوپلیتیک، عمل‌گرایی اقتصادی و پویایی‌های در حال تغییر بازارهای جهانی انرژی است.
به گزارش رویترز، سوکار در آستانه نهایی کردن قراردادی است که به آن امکان کنترل دو پالایشگاه بزرگ نفت، یک شبکه لجستیک گسترده و ۴۵۰۰ پمپ بنزین در سراسر ایتالیا را می‌دهد و آذربایجان را مستقیماً در قلب بخش انرژی پایین‌دستی اروپا قرار می‌دهد. در حالی که توافق نهایی هنوز به طور عمومی تأیید نشده است، منابع می‌گویند که هر لحظه ممکن است امضا شود.
ایتالیانا پترولی که بیش از ۹۰ سال پیش تأسیس شد، صرفاً یک شرکت تجاری و پالایش نیست؛ بلکه نمایانگر میراث ریشه‌دار ایتالیایی است. این شرکت در سال ۲۰۲۴، نزدیک به ۱۵ میلیون تن فرآورده‌های نفتی را فرآوری کرد و درآمدی بالغ بر ۴۰۶ میلیون یورو ایجاد کرد. جالب اینجاست که حدود ۷ درصد از خرید نفت خام آن از آذربایجان انجام می‌شد که نشان می‌دهد همکاری بین باکو و رم مدتی است که بی‌سروصدا در حال شکل‌گیری است. اکنون با ورود سوکار، این رابطه می‌تواند به یک اتحاد استراتژیک تمام‌عیار تبدیل شود.
طبق گزارش‌ها، این معامله با شرایط مهمی همراه است. ایتالیا درخواست کرده است که سوکار تأمین سالانه ۱۰ میلیون تن نفت خام به پالایشگاه‌ها را تضمین کند و در عین حال ۱۶۰۰۰ شغل مرتبط با این شرکت را حفظ کند. علاوه بر این، انتظار می‌رود سوکار استانداردهای سختگیرانه زیست‌محیطی را در تمام تأسیسات رعایت کند. این توافق نه تنها خریدی تجاری است، بلکه مسئولیتی برای حفظ امنیت انرژی و ثبات اقتصادی ایتالیا است.
شرایط مالی توافق هنوز منتشر نشده است و گزارش‌های قبلی حاکی از آن بود که مالکان پترولی به دنبال ارزیابی حدود ۲.۹ میلیارد دلار (۲.۵ میلیارد یورو) پول نقد به عنوان پیش‌پرداخت هستند. برخی منابع معتقدند که ارزش کل این معامله شامل سرمایه‌گذاری‌ها، می‌تواند به ۳ تا ۳.۵ میلیارد یورو برسد. چنین رقمی، مقیاس عظیم این خرید و جاه‌طلبی پشت استراتژی اروپایی سوکار را برجسته می‌کند.
با این حال سوالاتی در پس زمینه وجود دارد. تحلیلگران در مورد دلایل تصمیم خانواده ایتالیایی جهت فروش شرکت پترولی گمانه‌زنی کرده‌اند. از جمله عوامل احتمالی می‌توان به عدم توانایی در تهیه قانونی نفت خام ارزان‌تر روسیه به دلیل تحریم‌های اتحادیه اروپا، افزایش هزینه‌های گریدهای نفتی جایگزین، زیرساخت‌های قدیمی و پیچیدگی‌های مالیاتی که سودآوری را کاهش داده است، اشاره کرد. این چالش‌ها منعکس‌کننده مبارزات گسترده‌تر پالایشگاه‌های اروپایی در دوران پس از جنگ اوکراین است.
خرید شرکت نفتی ایتالیا توسط سوکار، با برنامه‌های توسعه گسترده‌تر آن همسو است. سوکار در کنار هلدینگ چنگیز ترکیه خواهان خرید پالایشگاه بورگاس لوک اویل در بلغارستان، بزرگترین پالایشگاه در بالکان، است. مانند ایتالیا، عوامل ژئوپلیتیکی این فرصت را شکل داده‌اند. از مارس ۲۰۲۴، بلغارستان واردات نفت خام اورال روسیه را ممنوع کرده و صادرات محصولات پالایش‌شده از نفت روسیه را ممنوع کرده است. شرکت سوکار که در حال حاضر تأمین‌کننده اصلی گاز طبیعی به اروپا از طریق سیستم خط لوله TANAP-TAP است، کاملاً در موقعیت مناسبی برای پر کردن این خلأ قرار دارد.
این تحول در زمانی رخ می‌دهد که گذار سبز بلندپروازانه اروپا با چالش‌هایی روبرو است. با وجود تلاش زیاد جهت تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، رویدادهای اخیر آسیب‌پذیری‌های آن را برجسته کرده است. تابستان امسال، مزارع بادی اروپا به دلیل سطح باد غیرمعمول پایین، عملکرد ضعیفی داشتند و باعث کمبودی شدند که باید با منابع انرژی قابل اعتمادتری - یعنی گاز طبیعی - جبران می‌شد. چنین نوساناتی، ماهیت متناوب انرژی‌های تجدیدپذیر را آشکار می‌کند و به سیاست‌گذاران یادآوری می‌کند که این قاره نمی‌تواند به سادگی از نفت و گاز چشم‌پوشی کند.
بنابراین ورود سوکار به ایتالیا موضوعی فراتر از اقدام شرکتی بوده و در واقع بیانیه‌ای در مورد آینده تعادل انرژی اروپا است. آذربایجان با تأمین دارایی‌های حیاتی پالایش و خرده‌فروشی، نه تنها تنوع اقتصادی خود را تضمین می‌کند، بلکه خود را به عنوان یک بازیگر حیاتی در امنیت انرژی اروپا نیز تثبیت می‌کند. این اقدام، نقش باکو را به عنوان پلی بین مناطق غنی از منابع و بازارهای تشنه انرژی تثبیت می‌کند.
در سطح ژئوپلیتیکی، این توافق منعکس کننده یک حقیقت عملی است: جهان آماده کنار گذاشتن سوخت‌های فسیلی نیست. در حالی که انرژی‌های تجدیدپذیر به رشد خود ادامه خواهند داد، منابع انرژی سنتی به ویژه در مواقع بحرانی، ضروری باقی می‌مانند. گسترش سوکار، به رسمیت شناختن آشکار این واقعیت است. برای اروپا، استقبال از یک شرکت دولتی آذربایجانی در قلب انرژی خود صرفاً مربوط به تجارت نیست - بلکه مربوط به تاب‌آوری در جهانی آشفته است.
در نهایت می‌توان از خرید شرکت ایتالیایی پترولی توسط سوکار به عنوان یک نقطه عطف یاد کرد. این خرید، دو ملت - یکی در تقاطع شرق و غرب و دیگری در هسته اروپا - را در مشارکتی فراتر از تجارت به هم پیوند می‌دهد. برای آذربایجان، این گامی جسورانه به سوی نفوذ جهانی است. برای ایتالیا و اروپا، این یک راه نجات در بحبوحه آینده نامشخص انرژی است.
نظر شما