امیررضا اعتمادی، عضو اتاق بازرگانی ایران؛ بازار: بازار تاکسی‌های اینترنتی در ایران طی یک دهه اخیر تقریباً در انحصار دو بازیگر بزرگ یعنی اسنپ و تپسی قرار داشته است. این دو پلتفرم با توسعه سریع زیرساخت‌ها و جذب میلیون‌ها راننده و کاربر، موفق شدند بخش بزرگی از حمل‌ونقل درون‌شهری کشور را در دست بگیرند. اما اکنون نامی آشنا و البته جنجالی، یعنی بابک زنجانی، با پروژه تاکسی‌های برقی تحت عنوان دات‌وان (Dot One) وارد میدان شده است. این پروژه که فعالیت خود را از استان البرز آغاز کرده، اهدافی بسیار فراتر از مقیاس استانی دارد و بر اساس برنامه‌ریزی‌ها قرار است به تهران و سپس مراکز استان‌ها گسترش یابد.
اما پرسش اصلی این است: آیا دات‌وان می‌تواند جایگاه اسنپ و تپسی را در آینده‌ای نزدیک به چالش بکشد؟
سلطه اسنپ و تپسی بر بازار تاکسی اینترنتی
طبق گزارش سالانه گروه اسنپ (۱۴۰۲)، این پلتفرم حدود ۹۲ درصد سهم بازار تاکسی‌های آنلاین کشور را در اختیار دارد؛ با ۷۲.۳۶۴ میلیون حساب کاربری مسافر و ۶.۱۵۲ میلیون راننده ثبت‌شده (۳.۳۰۵ میلیون راننده فعال) در ۳۲۳ شهر ایران.
در سوی دیگر، تپسی طبق گزارش عملکرد سال ۱۴۰۱ خود حدود ۲۳.۵ میلیون کاربر مسافر و ۲.۲۴ میلیون راننده تأییدشده دارد. تپسی در سال ۱۴۰۱ رشدی صددرصدی در درآمد تجربه کرد و توانست خود را به‌عنوان دومین بازیگر اصلی بازار تثبیت کند.
این آمار نشان می‌دهد رقابت در این عرصه بسیار سخت و سهم بازار تا حد زیادی اشباع شده است. هر تازه‌واردی باید تمایزی جدی در خدمات یا مدل اقتصادی ایجاد کند تا بتواند حتی بخشی از این بازار را تصاحب کند.
برنامه‌ها و جاه‌طلبی‌های تاکسی‌های برقی دات‌وان
بابک زنجانی با ورود به حوزه حمل‌ونقل هوشمند، شرکت دات‌وان را با ادعای تغییر قواعد بازی تاکسی‌های اینترنتی معرفی کرده است.
برنامه‌های کلیدی دات‌وان:
ـــ آغاز فعالیت از کرج به‌صورت پایلوت و گسترش به تهران و مراکز استان‌ها
ـــ ۴۵ هزار دستگاه تاکسی برقی (مدل‌های BZ۳X و چانگان) در فازهای اولیه
ـــ ایجاد ۱۲۰ هزار شغل مستقیم در حوزه حمل‌ونقل برقی و خدمات پشتیبانی
ـــ چشم‌انداز ورود به فرابورس برای تأمین مالی پروژه
مدیران این شرکت تأکید دارند که دات‌وان فراتر از یک تاکسی اینترنتی است و هدف نهایی آن ایجاد زیرساخت گسترده خودروهای برقی در کشور است.
مزیت‌های رقابتی دات‌وان
ناوگان تمام‌برقی و مدرن
خودروهای BZ۳X و چانگان برقی با شعاع حرکتی حدود ۵۰۰ کیلومتر، آلودگی صفر و کیفیت بالا، نقطه تمایز این ناوگان هستند.
امنیت و آرامش مسافر
نصب دوربین مدار بسته و GPS داخل خودروها، امکان ضبط و اشتراک‌گذاری سفر با خانواده، و مانیتورینگ لحظه‌ای، دات‌وان را از منظر امنیت متمایز می‌کند.
مدل اقتصادی جدید
برخلاف اسنپ و تپسی که درصدی از کرایه را به‌عنوان کمیسیون دریافت می‌کنند، دات‌وان خودروها را در مالکیت شرکت نگه می‌دارد و به رانندگان حقوق ثابت پرداخت می‌کند. این موضوع می‌تواند باعث جذب گسترده افراد جویای کار فاقد خودرو شود.
اشتغال‌زایی گسترده
وعده ایجاد ۱۲۰ هزار شغل جدید، در شرایط اقتصادی کنونی، برگ برنده‌ای برای جلب حمایت عمومی و حتی دولتی است.
چالش‌های اقتصادی و حقوقی
با وجود جذابیت‌های طرح، چالش‌های جدی پیش‌روی دات‌وان قرار دارد:
ـــ هزینه‌های سنگین سرمایه‌گذاری: هر دستگاه تاکسی برقی حدود ۱.۶ تا ۲ میلیارد تومان هزینه دارد. بازگشت سرمایه در این مدل با فرض درآمد متوسط رانندگان، ۶ تا ۷ سال طول می‌کشد که ریسک بالایی برای سرمایه‌گذاران ایجاد می‌کند.
ـــ ابهام در مجوزها: بانک مرکزی اعلام کرده بابک زنجانی هنوز بدهی‌های سنگینی دارد و مجوز رسمی برای فعالیت اقتصادی جدید دریافت نکرده است. این مسئله می‌تواند مانعی حقوقی بر سر راه توسعه دات‌وان باشد.
ـــ رقابت شهرداری با پروژه «شهرزاد»: شهرداری تهران برنامه راه‌اندازی پلتفرم «شهرزاد» برای تاکسی‌های رسمی را دارد. اگرچه مسئولان گفته‌اند هدف رقابت نیست، اما واقعیت این است که ابزارهای سیاست‌گذاری و قانون‌گذاری می‌توانند در هر لحظه تعادل بازار را تغییر دهند.
آینده‌پژوهی و زیرساخت خودروهای برقی
یکی از بخش‌های مهم استراتژی دات‌وان، سرمایه‌گذاری در زیرساخت خودروهای برقی است.
ـــ نصب و توسعه ایستگاه‌های شارژ سریع در شهرهای بزرگ
ـــ استفاده از مازاد برق شبانه برای شارژ تاکسی‌ها
ـــ همراهی با سیاست‌های جهانی برای گذار به حمل‌ونقل پاک
شهرداری تهران نیز تاکنون بیش از ۵۴ ایستگاه شارژ برقی راه‌اندازی کرده که قرار است تا پایان سال به ۱۵۰ ایستگاه برسد. این هم‌افزایی نشان می‌دهد که حتی اگر پروژه دات‌وان با موانعی روبرو شود، توسعه حمل‌ونقل برقی در ایران روندی برگشت‌ناپذیر خواهد بود.
جمع‌بندی
شرکت دات‌وان به رهبری بابک زنجانی با وعده‌های بزرگ وارد عرصه تاکسی‌های اینترنتی شده است. بهره‌گیری از ناوگان تمام‌برقی، مدل اقتصادی متفاوت، تأکید بر امنیت و ایجاد اشتغال گسترده، برگ‌های برنده‌ای هستند که می‌توانند دات‌وان را به رقیبی جدی برای اسنپ و تپسی تبدیل کنند.
با این حال، چالش‌های مالی، موانع حقوقی و ریسک‌های سرمایه‌گذاری سنگین، تهدیدی واقعی برای این پروژه محسوب می‌شوند.
اگر دات‌وان بتواند بر این چالش‌ها غلبه کند و در کنار آن حمایت نهادی و اعتماد عمومی را جلب نماید، می‌تواند سلطه سال‌هاه‌ی اسنپ و تپسی بر بازار تاکسی‌های اینترنتی را در هم بشکند و حتی به نقطه آغاز انقلاب حمل‌ونقل برقی در ایران تبدیل شود.
نظر شما