بازار، گروه استانها: در سال‌های اخیر، استان اصفهان با تولید بالغ بر ۳۸۰ میلیون قطعه ماهی تزئینی در سطح ملی، جزو مهم ترین قطب های این صنعت در خاورمیانه محسوب می شود؛ از طرفی، این صنعت به طور مستقیم برای بیش از ۱۲ هزار نفر اشتغال ایجاد کرده و گردش مالی حدود ۱۵ میلیون دلار را تجربه کرده است.
آمارها نشان می دهد ایران در سال‌های اخیر بین ۱۵۰ تا حدود ۳۰۰ میلیون دلار صادرات ماهیان تزئینی داشته، گرچه برخی سال ها این رقم به دلیل بحران هایی مانند کرونا افت کرده است.
مثلاً در مدت ۹ ماه نخست سال گذشته حدود ۳۲۸ تن ماهی تزئینی صادر شده است که ارزش آن چند صد هزار دلار برآورد می شود، این در حالی است که بازار جهانی ماهیان تزئینی حدود ۶.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ بوده است و انتظار می رود تا سال ۲۰۳۳ به ۱۴.۵ میلیارد دلار برسد.
تنوع گونه ای و مزیتهای اقلیمی اصفهان برای تولید ماهیان زینتی
در این ارتباط مسیح مزروعی کارشناس اقتصاد کشاورزی با اشاره به تنوع گونه ای و مزیتهای اقلیمی اصفهان برای تولید انواع گوناگون از ماهیان زینتی اظهار کرد: با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص، تنوع اقلیمی و منابع آب مانند زاینده رود، اصفهان امکان پرورش گونه های متنوعی از ماهی‌های زینتی از جمله گلدفیش، گوپی، سیچلاید و غیره را دارد که پتانسیل بالایی برای توسعه صادرات اصفهان با توجه به آب و هوای نیمه خشک و متنوع آن است و می تواند شرایط مناسبی برای پرورش انواع ماهی‌های تزئینی فراهم کند.
مزروعی: تحقیقات و نظرسنجی‌های ملی نشان می دهد بیش از ۷۰ درصد تولیدکنندگان زیر ۴۰ سال هستند، اما بسیاری فاقد آموزش تخصصی مستقیم در زمینه شیلات یا پرورش ماهی اند؛ مشکلاتی مانند تلفات بالا، کمبود نیروی مزمتخصص و تأمین مالی اولیه نیز از موانع اصلی توسعه است
وی بر ضرورت تکمیل زنجیره تولید در همه مراحل شامل تولید بچه ماهی، غذای تخصصی، بسته بندی، بازاریابی و صادرات هوایی تاکید کرد و بیان داشت: ایران با تنوع گونه ای و هزینه های تولید پایین نسبت به بسیاری از رقبا، می‌تواند سهم بازار خود را در طول زمان افزایش دهد.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی با اشاره به چالش های این بخش شامل آموزش، سرمایه و فناوری ابراز کرد: تحقیقات و نظرسنجی های ملی نشان می دهد بیش از ۷۰ درصد تولیدکنندگان زیر ۴۰ سال هستند اما بسیاری فاقد آموزش تخصصی مستقیم در زمینه شیلات یا پرورش ماهی اند؛ مشکلاتی مانند تلفات بالا، کمبود نیروی متخصص و تأمین مالی اولیه نیز از موانع اصلی توسعه است.
ضرورت توجه به نوآوری و حمایت هدفمند از شرکت های دانش بنیان
وی به راهکارهای موثر در این عرصه شامل نوآوری و حمایت هدفمند از شرکت های دانش بنیان اشاره کرد و گفت: برگزاری دوره های تخصصی پرورش ماهی در مراکز دانشگاهی و فنی، ارائه تسهیلات مالی به تولیدکنندگان و تشویق سرمایه گذاری خصوصی، ایجاد نمایشگاه های تخصصی و فراهم سازی بازارهای صادراتی جدید باید مدنظر مسئولان باشد.
مزروعی همچنین همکاری با بخش خصوصی برای انتقال فناوری و صادرات هوشمندانه را ضروری برشمرد و ابراز کرد: همکاری دولت و تشویق سرمایه گذاران در این بخش اهمیتی خاص دارد و می تواند به ارتقای کیفی و کمی این صنعت کمک کند.
وی با اشاره به اینکه دولت می‌تواند با ارائه تسهیلات مالی، مشاوره فنی و ایجاد زیرساخت های لازم، حمایت‌های قابل توجهی از صنعت پرورش ماهی تزئینی انجام دهد، بیان می کند: برگزاری نمایشگاه ها و رویدادهای مرتبط با این صنعت در معرفی محصولات محلی و جذب سرمایه گذاران مهم است.
اصفهان، قطب بی‌چون و چرای صنعت ماهیان تزئینی کشور
وی اضافه کرد: طبق اعلام مدیر شیلات و امور آبزیان جهاد کشاورزی استان، اصفهان بیش از ۸۱ میلیون قطعه ماهی زینتی را در بیش از ۱۲۰ گونه مختلف تولید می کند و به مدت بیش از ۱۰ سال به شکل متوالی رتبه اول کشور را در این حوزه حفظ کرده است.
این کارشناس اقتصاد کشاورزی گفت: حدود ۸۰۰ واحد تولیدی فعال در سطح استان اصفهان، مستقیماً برای بیش از دو هزار نفر اشتغال ایجاد کرده‌اند و ضمن پوشش داخلی، بخش بیشتری از تولید به دیگر استان ها و بازارهای بین المللی صادر می شود.
ایجاد مزارع پرورش ماهی و آکواریوم ها
وی با بیان اینکه وجود رودخانه زاینده رود و منابع آبی دیگر در استان، امکان تأمین آب با کیفیت برای پرورش ماهی ها را فراهم می آورد، تاکید کرد: همچنین، وجود زمین های مناسب برای ایجاد مزارع پرورش ماهی و آکواریوم ها، از دیگر مزیت های این استان به شمار می آید.
اورزی تاکید کرد: با استفاده از تکنیک‌های نوین پرورش، امکان تولید گونه های جدید و جذاب تر نیز وجود دارد، بیان کرد: با توجه به رشد روزافزون علاقه مردم به نگهداری ماهی این کارشناس اقتصاد کشهای تزئینی در منازل و ادارات و شیوه های نوین تامین بهداشت در این زمینه بازار هدف برای این صنعت در حال گسترش است و اصفهان به عنوان شهری که مزیت مهم گردشگری کشور را نیز دارد می تواند به عنوان یک نقطه فروش مهم برای این محصولات عمل کند.
وی با اشاره به اهمیت صادرات این محصول بیان کرد: علاوه بر بازار داخلی، صادرات ماهی های تزئینی به کشورهای همسایه و حتی کشورهای اروپایی نیز می‌تواند منبع درآمد خوبی برای استان اصفهان باشد و ارزش افزوده خوبی نیز به همراه داشته باشد.
ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در استان
این فعال اقتصادی در عرصه تولید ماهیان تزئینی در ادامه به مزیت های اقتصادی این صنعت اشاره کرد و گفت: پرورش ماهی تزئینی می تواند به ایجاد اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در استان کمک کند به نوعی که با راه اندازی مزارع پرورش ماهی و فروشگاه های عرضه کننده، فرصت های شغلی جدیدی برای جوانان ایجاد خواهد شد و توسعه صنایع وابسته مانند تولید غذاهای مخصوص ماهی، تجهیزات آکواریومی نیز مطرح خواهد بود.
با همه این احوال باید به این موضوع توجه کنیم که اکنون با موضوع صادرات محدود در برابر تولید بالا روبرو هستیم به نوعی که با وجود افزایش سالانه تولید ماهیان تزئینی، صادرات ایران در سال گذشته به حدود ۹۰۷ هزار دلار رسیده و این میزان در حد ساعت کنونی، کمتر از یک میلیون دلار بوده است.
این در حالی است که بازار جهانی ماهیان تزئینی در سال ۲۰۲۴ حدود ۶.۹ میلیارد دلار بوده و پیش بینی می شود تا ۲۰۳۳ به ۱۴.۵ میلیارد دلار برسد.
در همین ارتباط یک تولیدکننده فعال در صنعت ماهیان تزئینی که حدود ۱۰ سال است در این زمینه فعالیت دارد، به بازار گفت: یکی از بزرگ‌ترین مزیت های این صنعت، تقاضای بالا برای ماهی‌های تزئینی در بازار است چراکه مردم به زیبایی و آرامش حاصل از داشتن یک آکواریوم زیبا علاقه مند هستند.
علی واشقانی ادامه داد: با توجه به تجربه سالیان اخیر خود باید به این نکته اشاره کنم که این صنعت می تواند به عنوان یک منبع درآمد پایدار و مناسب برای افرادی که به آن علاقه دارند، عمل کند چرا که تقاضای جهانی نیز برای این عرصه فراوان است.
شناخت بازار، راز اصلی موفقیت در صنعت ماهیان تزئیتی
وی با اشاره به اینکه درآمد در صنعت تولید ماهیان تزئینی بسته به نوع فعالیت و مقیاس کار، می تواند متفاوت باشد، بیان کرد: برای مثال، تولیدکنندگان بزرگ می‌توانند درآمد قابل توجهی از فروش انواع ماهی ها و تجهیزات آکواریوم داشته باشند. همچنین، خدمات مربوط به نگهداری و طراحی آکواریوم نیز می تواند درآمد خوبی به همراه داشته باشد. به طور کلی، اگر کسی به این صنعت علاقه مند باشد و بتواند بازار را به خوبی بشناسد، می‌تواند درآمد خوبی کسب کند.
وی تاکید کرد: البته چالش هایی نیز در این عرصه وجود دارد. از جمله این چالش‌ها می‌توان به تأمین منابع باکیفیت، رقابت با دیگر تولیدکنندگان و تغییرات اقلیمی اشاره کرد. همچنین، نیاز به دانش فنی و مهارت‌های خاص برای نگهداری و پرورش ماهی ها نیز وجود دارد که بی توجهی یا عدم اطلاع از آنها می تواند مشکل آفرین و گاه موجب خسارتهای فراوان باشد.
واشقانی تصریح کرد: توصیه من به افرادی که به تازگی قصد وورد به این حرفه را دارند این است که که قبل از ورود به این صنعت، تحقیقات کافی انجام دهند و با افراد باتجربه مشورت کنند.
وی گفت: آشنایی با نیازهای بازار و یادگیری مهارت‌های لازم برای پرورش و نگهداری ماهی‌ها بسیار مهم است ضمن اینکه، عشق و علاقه به این کار می‌تواند نقش مهمی در موفقیت آنها داشته باشد.
اهمیت صادرات و نقش این صنعت در توسعه پایدار استان
محمدرضا عباسی، مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی اصفهان با تاکید بر اهمیت صادرات و نقش این صنعت در توسعه پایدار استان اصفهان، اظهار داشت: افزایش هر ساله تولید این نوع ماهیان، توجه و علاقه مندی به سرمایه گذاری و ارتقای فعالیت در آن را نشان می دهد.
وی استان اصفهان را از جمله اصلی ترین مناطق کشور در حوزه کشاورزی و شیلات و پرورش ماهی دانست و افزود: اصفهان در زمینه تولید ماهیان خوراکی و ماهیان زینتی و آکواریومی فعالیت چشمگیری داشته و از حیث تولید ماهیان زینتی رتبه نخست را نسبت به سایر مناطق کشور در اختیار دارد.
مدیر شیلات و آبزیان جهاد کشاورزی اصفهان ابراز کرد: افزایش هر ساله تولید این نوع ماهیان، توجه و علاقه مندی به سرمایه گذاری و ارتقای فعالیت در این حوزه را نشان می دهد.
اشتغالزایی صنعت ماهیان تزئینی
عباسی با اشاره به اشتغالزایی این صنعت برای اصفهان گفت: حدود ۸۰۰ واحد تولیدی ماهی تزیینی و آکواریومی در استان اصفهان فعال هستند و بیش از دو هزار نفر به صورت مستقیم در این بخش اشتغال دارند و کاشان، اصفهان، نجف آباد، برخوار و خمینی‌شهر شهرستان های اول تا پنجم در پرورش این نوع ماهیان هستند.
مدیر شیلات سازمان جهاد کشاورزی اصفهان تصریح کرد: انواع ماهیان آب های شیرین مشهور مانند گلدفیش گوپی، ماهیان تخم گذار و زنده زا در استان اصفهان تولید می‌شود که البته بیشتر آن ماهیان آب های شیرین هستند.
عباسی: تکمیل زنجیره تولید از جمله مباحث اساسی در این صنعت است، چنانچه حلقه‌های تولید تا مصرف در آن مانند تولید بچه ماهی، تولید غذا و پیدا کردن بازارها و بسترسازی صادراتی کامل تر و پیشرفته‌تر شود در نهایت توسعه و گسترش آن را شاهد خواهیم بود
عباسی با اشاره به تلاش برای ارتقای این صنعت با حذف عوامل مزاحم بیان کرد: در دهه گذشته هر ساله ۲۰ درصد ماهیان تلف می شد اما با رعایت اصول استاندارد و آموزش های لازم این تلفات به کمتر از ۱۵ درصد رسیده است.
وی با بیان اینکه تکمیل زنجیره تولید از جمله مباحث اساسی در این صنعت است، بیان کرد: چنانچه حلقه های تولید تا مصرف در آن مانند تولید بچه ماهی، تولید غذا و پیدا کردن بازارها و بسترسازی صادراتی کامل تر و پیشرفته تر شود در نهایت توسعه و گسترش این حوزه را شاهد خواهیم بود.
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با اشاره به اینکه بخش عمده‌ای از این محصول در شهرستان های شمال استان و به ویژه کاشان تولید می شود، ابراز کرد: شهرستان نجف آباد نیز یکی دیگر از قطب های تولید ماهیان زینتی در استان اصفهان است.
وی با تاکید بر اینکه طی یک دهه اخیر به دلیل توسعه زیرساخت های تولید و پرورش آبزیان در استان اصفهان صادرات این نوع محصول نیز از این استان رونق گرفته است، ابراز داشت: از این رو در سالیان اخیر علی رغم شرایط نامناسب موجود در کشور موفق به صادرات ماهیان زینتی به کشورهای همسایه شدیم.
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با بیان اینکه عمده صادرات ماهیان زینتی از استان اصفهان به کشورهای ترکیه و عراق بوده است، اضافه کرد: مجوز صادرات ماهیان زینتی از استان اصفهان در سال های گذشته صادر شده است که این امر منجر به اشتغال زایی خوبی در شهرستان کاشان شده است.
راه اندازی شهرک ماهیان زینتی استان اصفهان
مدیر شیلات و امور آبزیان سازمان جهاد کشاورزی استان اصفهان با بیان اینکه در حال حاضر با توجه به توسعه زیرساخت های تولید و پرورش ماهیان زینتی در استان اصفهان به دنبال راه اندازی شهرک ماهیان زینتی استان هستیم، تصریح کرد: این امر می تواند در کنار ساماندهی به فعالان این عرصه شاهد رشد صادرات از استان خواهیم بود.
اصفهان با دارا بودن شرایط مناسب جغرافیایی، تنوع گونه‌ای و بازار هدف گسترده، ظرفیت بالایی برای توسعه صنعت پرورش ماهی تزئینی دارد؛ با توجه به مزایای اقتصادی این صنعت و نیاز به اشتغال زایی در استان، سرمایه گذاری در این حوزه می تواند منبع درآمد خوبی برای اصفهان و کشور باشد.
توجه به این صنعت و اتخاذ تدابیر لازم برای توسعه آن می‌تواند به رونق اقتصادی استان کمک شایانی کند؛ اصفهان با زیرساخت های مناسب، تنوع اقلیمی، جمعیت جوان و فعال، و علاقه رو به رشد جامعه به نگهداری ماهیان تزئینی، مستعد تبدیل شدن به مرکز ملی این صنعت است اما برای رسیدن به بهره وری واقعی، لازم است تمرکز بر تکمیل زنجیره تولید، آموزش نیروی انسانی، فراهم کردن زیرساخت صادرات هوایی و جذب سرمایه گذار وجود داشته باشد.
در حال حاضر سهم ایران تنها حدود دو درصد از بازار جهانی است، اما با هدف گذاری مناسب می‌توان این سهم را به مراتب افزایش داد.
نظر شما