امید محمدی؛ بازار: با وجود اصلاح و ابلاغ آیین نامه واردات خودرو، همچنان وضعیت اجرای این سیاست در هاله ای از ابهام باقی مانده است. در حالی که ابزارهای اجرایی واردات از جمله تعیین تعرفه ها، شرکت های وارد کننده، شیوه ثبت سفارش و سازوکار گمرکی مشخص شدند، هنوز نه خبری از ورود رسمی خودروهای وعده داده شده است و نه زیرساخت های مورد نیاز برای خدمات پس از فروش و تامین قطعات آماده شدند. این در شرایطی است که تنوع بی سابقه ای در مدل های وارداتی از خودروهای بنزینی گرفته تا خودروهای برقی و هیبریدی ایجاد شده که این وضعیت به زودی تشدید نیز خواهد یافت. بنابراین سوالی مطرح می شود؛ آیا بازار خودرو کشور آماده پذیرش این حجم و تنوع از خودروهای وارداتی است؟
با گذشت چند ماه از سال جاری و وعده واردات ۹۰ هزار دستگاه خودرو به کشور، آیین نامه واردات خودرو اصلاح و به دستگاه های ذیربط ابلاغ شده، اما در عمل، تحولی در ثبت سفارش رخ نداده است. واردات همچنان با موانع اجرایی و نگرانی های جدی مواجه است. از جمله این چالش ها می‌توان به فقدان خدمات پس از فروش موثر، نبود قطعات یدکی و همچنین آموزش ناکافی تعمیرکاران داخلی برای سرویس خودروهای جدید اشاره کرد؛ مسائلی که در صورت بی توجهی، می تواند تجربه واردات را برای مصرف کننده نهایی به کابوس تبدیل کند.
واردات خودرو در دست کیست؟
بر اساس آیین نامه جدید واردات خودرو، دو گروه می‌تواند اقدام به واردات کنند؛ شرکت های خودروساز داخلی که تجربه بیشتری در زمینه ارائه خدمات پس از فروش دارند و شرکت های وارد کننده مستقل که به دو دسته فعالان با تجربه و شرکت های نوپا تقسیم می شوند. شرکت های خودروساز داخلی، به دلیل داشتن شبکه خدمات پس از فروش در سراسر کشور و تجربه بیشتر در ارائه پشتیبانی فنی نسبت به شرکت های وارد کننده خصوصی، مزیت نسبی دارند. با این حال، تنوع خودروهای وارداتی که اغلب از چین(با برندهای چینی و غیرچینی) و شامل مدل های برقی، هیبریدی و بنزینی هستند، چالشی جدی برای هر دو گروه محسوب می شود. زیرساخت خدمات رسانی به چنین گستره ای از محصولات در کشور ما هنوز وجود ندارد.
بخش عمده خودروهایی که با برندهای چینی و غیرچینی به کشور وارد می شوند، از چین تامین می شوند، تامین قطعات یدکی آن ها از بازارهای منطقه ای مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن نیست، زیرا در این بازارها، چنین خودروهایی اساسا عرضه نمی شوند
چین منبع اصلی واردات؛ اما بی‌قطعه!
بخش عمده خودروهایی که با برندهای چینی و غیرچینی به کشور وارد می شوند، از چین تامین می شوند. این خودروها از برندهای مختلف و گاه ناشناخته ای هستند که مختص بازار چین تولید شدند. در نتیجه، تامین قطعات یدکی آن ها از بازارهای منطقه ای مانند کشورهای حاشیه خلیج فارس ممکن نیست، زیرا در این بازارها، چنین خودروهایی اساسا عرضه نمی شوند.
این در حالی است که در واردات خودرو، یکی از شروط اساسی، تضمین خدمات پس از فروش و تامین قطعات است. اما برخی از شرکت های وارد کننده، اغلب فاقد زیر ساخت مناسب برای تامین مستمر قطعات از چین هستند و در صورت خرابی خودرو یا نیاز به تعمیرات اساسی، مشتری ممکن است ماه ها در انتظار قطعه یا سرویس بماند. لازم به ذکر است که وضعیت مذکور چالش تامین قطعات هم اکنون برای چند شرکت «مونتاژ کننده خودرو» در کشور ایجاد شده است.
با توجه به اعلام رسمی چین در خصوص ساماندهی صادرات «خودروهای صفر کیلومتر دست دوم»، مشخص نیست که واردات خودروهای صفر کیلومتر با برند غیر چینی از این مسیر تا چه مدت دیگر امکان پذیر خواهد بود
واردات خودروهای صفر کیلومتر به نام کارکرده؛ بازی با اسم‌ها
موضوع دیگر، واردات خودروهایی است که به صورت رسمی «دست دوم» معرفی می شوند اما عملا صفر کیلومتر هستند. بر اساس اعلام اخیر وزارت بازرگانی چین، سیاست جدید جهت مقابله با پدیده روبه رشد «خودروهای صفر کیلومتر دست دوم» است. این خودروها که با وجود ثبت در سیستم فروش، کارکردی نزدیک به صفر دارند، معمولا به عنوان خودروی دست دوم با تخفیف وارد بازار می شوند و در آمار رسمی فروش خودروهای نو لحاظ نمی گردند. بازرگانان ایرانی نیز از همین روزنه استفاده می کنند تا خودروهای صفر کیلومتر را وارد کشور کنند. اما با توجه به اعلام رسمی چین در خصوص ساماندهی صادرات این نوع خودروها، مشخص نیست که واردات خودروهای صفر کیلومتر با برند غیر چینی از این مسیر تا چه مدت دیگر امکان پذیر خواهد بود.
اگر چین کنترل بیشتری بر صادرات «خودروهای صفر کیلومتر دست دوم» اعمال کند، احتمالا مسیر واردات به کشور نیز با محدودیت بیشتری مواجه خواهد شد. البته این موضوع بیشتر مربوط به «برندهای غیرچینی» است و برندهای چینی مشمول چنین وضعیتی نمی شوند. این موضوع، به‌ویژه در شرایطی که واردکنندگان ایرانی به‌شدت وابسته به بازار چین هستند، می تواند تاثیر مستقیمی بر عرضه در بازار داخل داشته باشد.
۹۰ هزار خودرو در راه؛ اما با چه خدماتی؟
فرشاد مقیمی، رئیس هیئت عامل ایدرو ماه گذشته خبر از برنامه ریزی جهت واردات ۹۰ هزار دستگاه خودرو تا پایان سال جاری داد. همانطور که پیشتر اشاره شد ترکیب این واردات، شامل خودروهای برقی، بنزینی و هیبریدی است. هرچند تنوع بالا می تواند برای مصرف کننده جذاب باشد، اما سوال مهم اینجاست که آیا زیرساخت های لازم برای خدمات رسانی به این حجم و تنوع از خودروها فراهم شده است؟ خدمات پس از فروش، تامین قطعه، آموزش نیروی انسانی فنی، امداد جاده ای و به روز رسانی نرم افزار خودروهای هوشمند، همگی نیازمند یک ساختار مشخص و منسجم هستند که در حال حاضر وجود ندارد. این خلا بزرگ ترین ریسک واردات گسترده خودرو در شرایط فعلی محسوب می شود.
تعمیرکاران بدون آموزش، بازار بدون اطمینان
یکی دیگر از چالش های اصلی واردات گسترده خودرو از چین، فقدان تعمیرکاران آموزش دیده برای سرویس دهی به این خودروها است. بیشتر تعمیرکاران داخلی با فناوری های موجود در خودروهای چینی آشنایی کافی ندارند. به ویژه در مورد خودروهای برقی و هیبریدی، دانش فنی، تجهیزات تعمیراتی و آموزش های دقیق لازم است. در صورت نبود این آموزش ها، حتی خرابی های ساده می تواند هزینه و زمان زیادی برای مصرف کننده ایجاد کند. از سوی دیگر، نبود مراکز تخصصی برای خدمات فنی، مصرف کننده را در شرایطی قرار می دهد که برای هر مشکل کوچک ناچار به مراجعه به وارد کننده یا صبر برای واردات قطعه باشد.
وضعیت ارائه خدمات پس از فروش در چند شرکت خودروساز داخلی که در این زمینه فعالیت دارند، نسبت به سایر شرکت های واردکننده بسیار بهتر است، شاید بهتر باشد متقاضیان خودروهای وارداتی از شرکت های که خدمات پس از فروش گسترده و قوی در کشور دارند، اقدام به انتخاب محصول کنند
سوال کلیدی؛ مشتری چه خودرویی انتخاب کند؟
با در نظر گرفتن تمام این چالش ها، سوال مهم اینجاست که مصرف کننده در شرایط فعلی چه انتخابی دارد؟ آیا باید برای داشتن خودرویی وارداتی، ریسک فقدان خدمات را بپذیرد؟ یا همچنان به گزینه های محدود داخلی بسنده کند؟
واقعیت این است که برای بسیاری از مصرف کنندگان، واردات خودرو تنها راهکار مقابله با کیفیت پایین خودروهای داخلی است. اما بدون ایجاد ساختار منسجم خدمات پس از فروش، آموزش فنی گسترده و شفافیت در فرآیند واردات، ممکن است تجربه واردات خودرو برای مصرف کننده به تجربه ای پرهزینه و پُراسترس تبدیل شود. البته وضعیت ارائه خدمات پس از فروش در چند شرکت خودروساز داخلی که در این زمینه فعالیت دارند، نسبت به سایر شرکت های واردکننده بسیار بهتر است. بنابراین شاید بهتر باشد متقاضیان خودروهای وارداتی از شرکت های که خدمات پس از فروش گسترده و قوی در کشور دارند، اقدام به انتخاب محصول کنند.
با وجود ابلاغ آیین نامه واردات و مشخص شدن ابزارهای لازم، هنوز واردات خودرو در مرحله اجرا با ابهام مواجه است. از سوی دیگر، تنوع زیاد خودروهای وارداتی از چین بدون پشتوانه فنی، خدماتی و آموزشی مناسب می تواند بازار خودرو کشور را با بحران مواجه کند. ضروری است که دستگاه های متولی، به ویژه وزارت صمت و گمرک، سختگیری بیشتری به الزامات فنی، زیرساختی و خدماتی را به صورت جدی دنبال کنند. واردات خودرو به تنهایی کافی نیست؛ باید بازار را برای پشتیبانی از این خودروها نیز آماده کرد. در غیر این صورت، واردات به جای آن که راه حلی برای مشکلات بازار خودرو باشد، خود به مشکلی تازه تبدیل خواهد شد.
نظر شما