بازار گروه اقتصاد دیجیتال: همزمان با پیشرفت بی‌سابقه هوش مصنوعی (AI)، چشم‌انداز بازار کار نیز در حال تغییر است و پرسش‌های اساسی در مورد آینده مدارک دانشگاهی سنتی و کفایت آن‌ها برای پاسخگویی به تقاضاهای مشاغل مدرن مطرح می‌شود.
تقاضا رو به کاهش است
گزارشی با عنوان «شاخص مشاغل هوش مصنوعی ۲۰۲۵» که توسط شرکت خدمات حرفه‌ای PwC منتشر شده است، بیان می‌کند که تقاضا برای مدارک دانشگاهی رو به کاهش است، به‌ویژه در مشاغلی که در برابر تأثیر شتاب فناوری آسیب‌پذیر هستند.
سی‌ان‌بی‌سی بر اساس این اطلاعات در گزارشی آورده است: با افزایش اتکا به فناوری‌های هوشمند، تأکید بیشتری بر مهارت‌های واقعی به‌جای مدارک تحصیلی معطوف شده است. این شرکت معتقد است که این فناوری به افراد کمک می‌کند تا دانش تخصصی را سریع‌تر از آموزش سنتی کسب کنند.
در پی جهش فناوری و پیشرفت هوش مصنوعی، نیاز بازار کار به مدارک دانشگاهی سنتی کاهش یافته و توجه بیشتری به مهارت‌های عملی و تخصصی شده است
مهارت‌ها به سرعت تغییر می‌کنند
این گزارش نشان داد که مهارت‌هایی که کارفرمایان به دنبال آن هستند اکنون سریع‌تر از آنچه دانشگاه‌ها می‌توانند برنامه‌های درسی خود را به‌روزرسانی کنند، در حال تغییر هستند و خاطرنشان کرد که این مهارت‌ها در مشاغل مرتبط با هوش مصنوعی ۶۶ درصد سریع‌تر از مشاغل کمتر آسیب‌دیده تغییر می‌کنند.
جو اتکینسون، از مدیران PwC، با تأکید بر اینکه هوش مصنوعی یادگیری را برای همه در خارج از دیوارهای دانشگاه امکان‌پذیر کرده است، تأکید کرد که دسترسی به دانش اکنون آسان‌تر از همیشه است و این امر، رقابت‌پذیری همه را افزایش می‌دهد.
مهارت‌های مورد انتظار کارفرمایان با سرعتی بیش از توان به‌روزرسانی دانشگاه‌ها تغییر می‌کنند و خودآموزی و تسلط بر ابزارهای هوشمند، رمز بقاست
اتکینسون بر اهمیت خودآموزی و آموزش عملی با ابزارهای هوش مصنوعی تأکید کرد و مهارت‌های فنی را پیش‌نیاز موفقیت حرفه‌ای دانست. او افزود: «هر کسی که احساس نمی‌کند دائماً در تلاش است تا با پیشرفت‌های فناوری همگام باشد، احتمالاً متوجه بزرگی تغییری که در حال وقوع است، نیست.»
مدیر اجرایی این شرکت خدمات حرفه‌ای معتقد است که بررسی مدل‌های مختلف هوش مصنوعی، درک تفاوت‌های بین آن‌ها، تمرین مؤثر نوشتن دستورالعمل‌ها و دستورات و دنبال کردن وبلاگ‌های فناوری برای اطلاع از پیشرفت‌های جدید ضروری است.
مهارت‌های عملی
اتکینسون اضافه می‌کند که مهارت‌های مرتبط با هوش مصنوعی صرفاً نظری نیستند، بلکه مهارت‌های عملی هستند که می‌توانند در موقعیت‌های دنیای واقعی به کار گرفته شوند و تأکید می‌کند که خودآموزی این فناوری جدید به حداقل الزام برای بقا در بازار کار تبدیل شده است.
اتکینسون با بیان اینکه کسانی که نتوانند با سرعت تغییرات فناوری همگام شوند، عقب خواهند ماند، گفت: «نباید با ترس به فناوری نزدیک شد، بلکه باید آن را پذیرفت و به طور مداوم تمرین کرد.»
با وجود این تحولات، مدارک دانشگاهی همچنان نقش کلیدی در رشد شخصیت و تقویت توان تحلیل و تفکر انتقادی دارند و بی‌اهمیت نشده‌اند
با این حال، اتکینسون معتقد است که مدارک دانشگاهی همچنان اهمیت خود را در ساختن شخصیت و تفکر انتقادی افراد حفظ می‌کنند و توضیح می‌دهد: «ارزش واقعی آموزش رسمی در تقویت مهارت‌های تفکر، تحلیل و تعامل نهفته است که در آینده اهمیت بیشتری پیدا خواهند کرد.»
اوضاع اموزش عالی در ایران خرابتر می شود
به گزارش بازار؛ در این میان، وضعیت دانشگاه‌های ایران نیز قابل تأمل است. طی سال‌های گذشته، بیشتر کد رشته‌های دانشگاهی کشور نه تنها ارتباط معناداری با بازار کار نداشته‌اند، بلکه اغلب دانش‌آموختگان در بسیاری از رشته‌ها پس از اخذ مدرک، تازه به فکر شرکت در دوره‌های مهارتی و کاربردی برای ورود به مشاغل واقعی می‌افتند. بخش قابل توجهی از رشته‌های دانشگاهی موجود، به‌ویژه در حوزه علوم پایه، نه تنها بازار کارشان مدت‌هاست اشباع شده، بلکه شانس جذب فارغ‌التحصیلان آن‌ها به بازار کار نیز بسیار پایین است.
از سوی دیگر، نظام جبران خدمات و حقوق اساتید به گونه‌ای است که امکان به‌روزرسانی علمی دائمی و انتقال دانش روز را برای بسیاری از آن‌ها محدود کرده است. همچنین عمده تمرکز رشته‌ها بر نظریه‌محوری و مباحث علوم پایه است و کمتر به تربیت نیروهای متخصص متناسب با نیازهای فعلی بازار کار ایران توجه می‌شود. این شکاف مزمن باعث شده است تا مدارک اخذشده از بسیاری از دانشگاه‌های کشور، از منظر کارفرمایان، امتیاز چندانی برای جذب در مشاغل آینده نداشته باشد و مصداق ضرب المثل گذاشتن سر کوزه و آب خوردن شده اند.
در عین حال باید سیاستگذاران بخش اموزش عالی به ویژه دانشگاه آزاد و دانشگاه های غیر انتفاعی بیش از همه به خود بیایند زیرا خیلی زود هوش مصنوعی جایشان را خواهند گرفت.
نظر شما