پژمان مرادی، بازار؛ رفیق من یک پراید مدل ۸۶ داشت آن را فروخت و وارد بورس شد، الان خدا را شکر وضعش خیلی خوب شده، می‌گوید از کار کردن خسته شدم، چه کاریه از صبح برم مسافر کشی تا شب، الان بدون هیچ زحمتی با یک گوشی کلی پول درمیارم.
این گفتگوی روزانه بسیاری از افراد می‌باشد که الان به عنوان یک تیزر تبلیغاتی جهت تشویق افراد عادی به بازار بورس عمل می‌کند، کسانی که یک شبه با فروش دارایی خود و وارد شدن به بورس زندگیشان زیر و رو شد.
این حقیقت را نمی‌توان کتمان کرد که بورس ایران از ابتدای سال ۹۹ روزهای تاریخی زیادی را داشته و به گونه‌ای که ظرف مدت ۴ الی ۵ ماه شاخص از ۵۰۰هزار واحد به دو میلیون واحد رسید، پس می‌توان گفت این بازار برای سهامدارانش مثل غول چراغ جادو عمل کرده است. تاکنون این غول چراغ جادو آرزوی تمام سهامداران را برآورده کرده اما الان به نظر می‌رسد که کمی خود را جمع جور کرده و به نوازش هر کسی از قوری خود بیرون نمی‌آید و فقط افرادی می‌توانند آن را از قوری بیرون بیاورند که این غول را درست بشناسند.
روند رشد شاخص از ابتدای امسال نشان می‌دهد که هر کسی هر سهمی در بازار را خریداری کرده، سود چند برابری از آن به دست آورده، اما با نزدیک شدن شاخص به عدد ۲ میلیون واحد کمی از روند صعودی شاخص کاسته شده است. در نتیجه اگر کسی در طول چند ماه گذشته پراید خود را می‌فروخت و بدون تحلیل هم وارد این بازار می‌شد مطمئن سود چند برابری به دست می‌آورد، همین افراد که شاید از حضورشان در بازار سرمایه ۴ ماه هم نمی‌گذرد الان به عنوان تحلیلگران بازار در حال معرفی سهم به این و آن هستند و در فامیل برای خود اسم و رسمی به هم زدند.
ما در اینجا نمی‌خواهیم به پیامد ورود افراد بدون آگاهی بپردازیم؛ با تجربه‌های بازار می‌گویند که سهامداران تازه وارد برعکس اصول و فنون بازار سرمایه عمل می‌کنند. آن‌ها دو تا عنوان تحلیل تکنیکال و بنیادی را یاد گرفتند و فقط بر اساس آن‌ها اقدام به خرید و فروش سهم می‌کنند در حالی که بازار بورس ایران برای خودش اصول و فنون خاصی دارد که فقط با تجربه و روانشناسی بازار می‌توان به آن رسید.
این افراد با تجربه برای اینکه کارکرد بهتری در بازار بورس داشته باشند آن را به دو قسمت تحلیل‌ها اعم از بنیادی و تکنیکال و فنون بازار گردانی که شامل روانشناسی بازار و چگونگی خرید و فروش سهم تقسیم بندی می‌کنند. قسمت تحلیل سهم یا نماد به ما کمک می‌کند تا بهتر بتوانیم ارزش یک سهم و سودآوری آن را مورد بررسی قرار دهیم اما در بخش فنون بازار ما یاد می‌گیرم که چه زمانی، چگونه و به چه نحوی سهام بررسی شده را خریدار کنیم که هم ریسک کمتری را بپذیریم و هم در صورت زیان، کمترین میزان ضرر را داشته باشیم.
در قسمت فنون بازار دو اصل حاکم است یکی اصول خریداری و دو اصول روانشناسی که بیشتر بر اساس تجربه به دست می‌آید. برخی از اصول خرید نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا صدق می‌کند به عنوان مثال خرید پلکانی و حد ضرر.
خرید پلکانی چیست؟
فرض کنید که شما بعد از بررسی تکنیکال و بنیادی یک نماد تصمیم گرفتید که ۵۰ میلیون در یک سهم سرمایه‌گذاری کنید، کسانی که تجربه کافی در بازار سهام را ندارند به یکباره اقدام به خرید تمام ۵۰ میلیون از آن سهم می‌کنند، حال اگر این سهم به هر دلیلی چند روز ریزش پیدا کرد شما متحمل ضرر زیادی خواهید شد.
بزرگان بازار بورس می‌گویند برای اینکه دچار زیان نشوید، از روش پلکانی استفاده کنید. در روش پلکانی گفته می‌شود اگر قصد خرید یک سهم را دارید ابتدا ۲۰درصد از پول خود را وارد کنید، بعد از چند روز یا چند هفته ۳۰ درصد و در آخر ۵۰درصد باقی مانده را خریداری کنید.
حالا به مثال بالا بر می‌گردیم، ابتدا فرد باید ۲۰درصد ۵۰ میلیون، یعنی ۱۰ میلیون تومان از آن سهم را خریداری کند، بعد از چند روز روند سهم را رصد می‌کند که آیا در حال رشد است یا ریزش، این مرحله از این جهت است که اگر سهم ریزش پیدا کرد شما با کمترین زیان خروج پیدا کنید به بیان دیگر این مرحله شما را از روند سهم آگاه‌تر می‌کند. در مرحله بعدی شما ۳۰درصد از ۵۰ میلیون یعنی ۱۵ میلیون دیگر از سهم خریداری می‌کنید، در این مرحله که شما با اطمینان بیشتر قدم در آن گذاشتید به شما این پیغام را می‌دهد که این سهم واقعا روند صعودی دارد یا نه، این مرحله شما را مجبور به رصد دقیق‌تر سهم می‌کند و این امکان را می‌دهد که با خیال راحت‌تری وارد مرحله سوم بشوید. در مرحله آخر که بیشترین حد اطمینان را به سهم کردید ۵۰ درصد باقی مانده را وارد سهم می‌کنید.
خرید پلکانی یکی از اصولی است که در بیشتر بورسهای جهان از سوی سهامداران رعایت می‌شود. این اصل به شما این امکان را می‌دهد که با کمترین زیان بتوانید در بازار فعالیت کنید.
حد ضرر
تا کنون با سهامدارانی که بر روی یک سهم تعصب زیادی دارند برخورد داشته اید، آن‌ها حتی ممکن است به شما هم پیشنهاد کنند که این سهم را خریداری کنید، حتی اگر سهم روند نزولی داشته باشد اصرار می‌کنند که سهم را نگه دارید.
در دنیا برای رفع چنین مشکلی از اصول تعریف شده‌ای استفاده می‌کنند که یکی از آن‌ها «حد ضرر» است. بر اساس این اصل شما به عنوان یک سهامدار باید قبل از خرید یک سهم برای خود درصدی را به عنوان حد ضرر در نظر بگیرد که معمولا این رقم در ایران ۱۵درصد و در بیشتر بورسهای دنیا ۱۰درصد در نظر گرفته می‌شود.
همان مثال بالا را در نظر بگیرد، شما قرار است ۵۰ میلیون از یک سهم را خریداری کنید، ابتدا شما یک حد ضرر ۱۵درصدی برای خود در نظر می‌گیرید و بعد اقدام به خرید ۲۰درصد ۵۰ میلیون خود از یک سهم می‌کنید، اگر این سهم بعد از گذشت چند روز به شما ۱۵درصد ضرر رساند می‌بایست از سهم خروج بزنید.
حد ضرر این امکان را به شما می‌دهد که با یک اصول منطقی وارد یک سهم بشوید و بدون تعصب و اصرار دیگران بر سهم آن را خریداری کنید.
خرید پلکانی و حد ضرر دو اصل مورد پذیرش افراد با تجربه بازار است که در کنار هم به شما کمک می‌کند که ابتدا با خیال راحت‌تر و همچنان با اطمینان بیشتر در این بازار خرید و فروش کنید. این دو اصل پذیرفته شده میزان ریسک شما و ضرور و زیانی که در این بازار به شما وارد می‌شود را کمتر می‌کند.
بخش دیگر از فنون بازار بررسی روانشناسی بازار سهام است. این مسئله هیچ گونه قاعده علمی به همراه خود ندارد و تنها ماحصل تجربه در بازار سهام می‌باشد. این تجربه رایگان به دست سهامداران نرسیده و حاصل هزاران ضرر و زیان سهامداران در این بازار است که حتی می‌تواند به عنوان یک کتاب جهت بررسی روانشناسی بازار بورس ایران در اختیار سهامداران قرار بگیرد.
بخش روانشناسی بازار به شما می‌گوید که چه زمانی از یک سهم خروج بزنیم و چه زمانی خرید عمده از یک سهم داشته باشیم به عنوان مثال یک سهم ممکن است روزانه ۱میلیون واحد معامله شود اما بعد از چند روز به یکباره حجم معاملات آن به ۱۶ میلیون واحد می‌رسد در این زمان شما دو راه بیشتر ندارید یا اینکه خروج بزنید و یا اینکه سهام بیشتر را خریداری کنید؟ پاسخ این پرسش‌ها را در قسمت روانشناسی بازار باید پیدا کرد. در قسمت بعدی گزارش که حاصل بررسی تجربیات فعالان بازار است به موضوع روانشناسی بازار می‌پردازیم.
نظر شما