بیزنس پلن یا طرح کسب و کار، گزارشی تخصصیست که ابعاد فنی و مالی پروژه را بررسی میکند و با استفاده از برآورد هزینه احداث و برآورد درآمد و سود و نقطه سربه سر و همینطور برآورد دوره بازگشت سرمایه و NPV و IRR ، توجیه مالی پروژه را میسنجد.
در لینکهای زیر نیز میتوانید جزوات آموزشی نگارش بیزنس پلن و طرح توجیهی را دانلود نمایید.
چگونه بیزنس پلن بنویسیم ؟ + دانلود نمونه بیزنس پلن تولیدی و گردشگری
مطالعات امکان سنجی چیست؟ چگونه امکان سنجی بنویسیم؟
طرح توجیهی چیست ؟ + دانلود جزوات آموزش نوشتن طرح توجیهی
این مطلب توسط مهندس ایمان حبیبی، کارشناس متخصص طراحی کسب و کار و تدوین طرح توجیهی ، در اختیار تحلیل بازار قرار گرفته است.
مهندس ایمان حبیبی موسس و مدیر ارشد «وبسایت گسترش کارآفرینی» و مولف کتاب «آموزش نگارش طرح توجیهی و بیزنس پلن» میباشند که این کتاب با کد شابک "۴-۰-۹۹۸۴۴-۶۰۰-۹۷۸" ، توسط «انتشارات نوین علامه» در سال ۱۳۹۶ به چاپ رسید.
تدوین بیزنس پلن اولین گام در راه اندازی یک کسب و کار است و شاید بتوان گفت یکی از تخصصی ترین و پیچیده ترین گامها نیز میباشد که اگر درست انجام شود میتواند کمک شایانی به سرمایه گذار کرده و ریسک سرمایه گذاری او را کاهش دهد.
اگر میخواهید با سرفصل ها و کاربردهای بیزنس مدل ، بیزنس پلن و طرح توجیهی آشنا شوید حتما تا پایان این مقاله با ما باشید.
بیزنس مدل یا مدل کسب و کار چیست و به چه منظور نوشته میشود؟
قبل از اینکه به تعریف بیزنس پلن بپردازیم لازم است توضیح مختصری راجع به بیزنس مدل بدهیم که از نظر فنی باید قبل از بیزنس پلن انجام شود.
بیزنس مدل در واقع بررسی تخصصی یک ایده است برای اینکه بدانیم آیا آن ایده قابلیت تجاری سازی دارد یا نه ! اگر آن ایده قابلیت تجاری سازی داشت و توانستیم برای آن، مدل سود سازی بنویسیم، زمان آن میرسد که به سراغ تدوین بیزنس پلن برویم.
بیزنس پلن یا طرح کسب و کار چیست و چه سرفصل هایی دارد؟
بیزنس پلن یا طرح کسب و کار در واقع گزارشیست که حداقل ۳۰ تا ۴۰ صفحه بوده و بعد از تدوین بیزنس مدل نوشته میشود. در بیزنس مدل هدف ما این بود که بفهمیم آیا ایده ما یه ایده تجاری است و میتواند یک کسب و کار باشد یا نه.
وقتی جواب به سوال بالا مثبت باشد و ایده ی ما قابلیت تبدیل به کسب و کار را داشته باشد ، حال باید به این سوال پاسخ بدهیم که این کسب وکار چقدر سود برای ما میسازد که این موضوع در طرح کسب و کار یا همان بیزنس پلن بررسی میشود.
اما بیزنس پلن مضاف بر برآورد سود کسب و کار ، توجیه مالی آن را نیز بررسی میکند.
اهم سرفصل های بیزنس پلن یا طرح کسب و کار عبارتند از :
- براورد هزینه های ثابت و جاری و سرمایه در گردش کسب وکار
- برآورد درآمد و سود و نقطه سربه سر کسب وکار
- برآورد صورت های مالی (مانند ترازنامه ، صورت سود و زیان و صورت جریان وجوه نقد)
- برآورد شاخص های مالی (دوره بازگشت سرمایه، npv و IRR) و بررسی توجیه مالی
اما برای اینکه بدانیم تفاوت بین بیزنس پلن و طرح توجیهی چیست، باید طرح توجیهی را تعریف کنیم و اجزای آن را مشخص کنیم تا تفاوت آنها آشکار شود.
طرح توجیهی چیست و چه فرقی با بیزنس پلن میکند؟
طرح توجیهی در واقع گزارشیت که مضاف بر توجیه فنی و مالی ، توجیه بازار را نیز بررسی میکند و در بخش توجیه مالی ، گزارش نرم افزار کامفار را نیز زمیمه ی خود دارد.
نرم افزار کامفار نیز یک نرم افزار بین المللی ، طراحی شده در سازمان ملل است که برای ارزیابی اقتصادی پروژه های سرمایه گذاری از آن استفاده میشود و چون یک نرم افزار کد بسته میباشد ، در ایران و مخصوصا در بانک های ایران بسیار طرفدار دارد.
بنابراین اگر خلاصه بخواهیم بگوییم طرح توجیهی معادل همان واژه ی مطالعات امکان سنجیست و از سه بخش تشکیل شده.
طرح توجیهی (مطالعات امکان سنجی) = بیزنس پلن + مطالعات بازار + گزارش نرم افزار کامفار
نوشتن طرح توجیهی در واقع آخرین گام در فاز صفرِ یک کسب و کار است که میتواند تمام سوالهایی که یک سرمایه گذار دارد را پاسخ دهد ، مثل برآورد هزینه و درآمد و سود و اینکه آیا سود مورد انتظار ما بدست خواهد آمد و یا اینکه طرح از نظر بازار و یا از نظر مالی توجیه دارد یا خیر.
اما لازم است بدانید کلیه مطالعات فاز صفر مانند بیزنس پلن و طرح توجیهی، از جنس برآورد یا تخمین هستند و قطعا واریانس خواهند داشت و این تخصص و دقت و تعهد تیم طرح نویسی است که تعیین میکند این واریانس چقدر باشد.
برای نوشتن بیزنس پلن و طرح توجیهی، کارفرما چه اطلاعات اولیه ای باید بدهد؟
یکی از فاکتورهای بسیار موثر بر میزان واریانس یک طرح توجیهی و یا بیزنس پلن ، دقت اطلاعات ورودی به آن است. طرحی که به سفارش کارفرما نوشته میشود باید دقیقا بر اساس مختصات کسب و کار کارفرما باشد وگرنه چیزی به جز یک جزوه بی ارزش نخواهد بود.
اطلاعات ورودی یک طرح توجیهی و یا بیزنس پلن، بر حسب اینکه کسب و کار مورد نظر صنعتی باشد یا کشاورزی و یا گردشگری و خدماتی باشد ، متفاوت خوهند بود. مثلا اطلاعات اولیه مورد نیاز برای تدوین یک بیزنس پلن و یا طرح توجیهی تولیدی عبارتند از :
- لیست ماشین آلات و تجهیزات و تاسیسات مورد نیاز آن صنعت + قیمت هایشان
- تعداد پرسنل مورد نیاز خط تولید
- میزان آب و برق و سوخت و یوتیلیتی های مصرفی خط تولید
- ابعاد خط تولید (ترجیحا به شکل LAYOUT)
- لیست مواد اولیه و ورودی های خط تولید و قیمتهای آنها
- قیمت زمین در لوکیشن اجرای پروژه
اینها اطلاعات ورودی یا اطلاعات اولیه برای تدوین یک طرح توجیهی و یا یک بیزنس پلن صنعتی بودند که معمولا توسط کارفرما به طرح نویس منتقل شده و تیم طرح نویسی موظف است دقیقا بر اساس آن پروژه را تدوین کند.
در صورتی که کارفرما اطلاعات فنی مورد نیاز تدوین بیزنس پلن خود را نداشته باشد ، تیم طرح نویسی باید توانایی فنی لازم را برای ارتباط برقرار کردن با تامین کنندگان تکنولوژی و استعلام اطلاعات مورد نیاز را به صورت به روز داشته باشد تا بتواند بیزنس پلن سفارشی کارفرما را بدرستی تدوین نماید.
در «وبسایت گسترش کارآفرینی ایران» با مدیریت «مهندس ایمان حبیبی» این مورد به دقت مورد توجه قرار میگیرد تا درصورتی که کارفرما اطلاعات فنی کاملی برای ورود به بیزنس پلن سفارشی خود نداشت ، تیم فنی متخصص بتواند این اطلاعات را از یک تامین کننده واقعی استعلام نماید.
کاربردهای بیزنس پلن چیست ؟
مضاف بر مواردی که گفته شد و کاربردهایی که یک بیزنس پلن استاندارد در مطلع سازی سرمایه گذار از برآوردهای آینده ی مالی کسب و کارش به او میدهد باید گفت بیزنس پلن یک کسب و کار یکی از اسنادی است که در اکثر فرآیند های اداری برای راه اندازی هر کسب و کار ، از صاحبان آن کسب و کار مطالبه میشود.
مثلا زمانی که بخواهید برای اخذ زمین از شرکت شهرک های صنعتی و یا اداره منابع طبیعی اقدام کنید و یا مثلا زمانی که بخواهید برای اخذ مجوز تاسیس از اداره صنایع اقدام کنید و یا بخواهید از سازمان مناطق ویژه اقتصادی جواز بگیرید ، همه و همه مستلزم این است که بیزنس پلن خود را در دست داشته باشید و به عنوان یکی از مدارک مورد نیاز به ارگانهای مربوطه ارائه دهید.
کاربردهای طرح توجیهی چیست ؟
طرح توجیهی همانطور که گفتیم گزارشیست که از بیزنس پلن کاملتر است و ابعاد بازار و مارکتِ کسب و کار را نیز مورد رصد قرار میدهد بنابراین تمام کاربردهایی که بیزنس پلن دارا میباشد ، طرح توجیهی نیز داراست.
تنها تفاوت بیزنس پلن و طرح توجیهی از نظر کاربرد اداری این است که در صورتی که قصد اخذ وام و تسهیلات بانکی را داشته باشید، بیزنس پلن به تنهایی برای ارائه به بانک کافی نیست و برای این مورد باید حتما طرح توجیهی (مطالعه امکان سنجی) را به بانک مورد نظر ارائه دهید.
برای مطالعه جامعتر کاربردهای طرح توجیهی میتوانید صفحه «طرح توجیهی برای اخذ مجوز و زمین و وام» را مطالعه نمایید.
آیا نمونه بیزنس پلن تکمیل شده یا آماده، مناسب کارهای اجرایی است؟
حقیقت امر این است که ذات بیزنس پلن اصولا چیز آماده یا از پیش تکمیل شده ای نیست ، به بیان دیگر فرم خامی نیست که پر شده باشد. اصولا بیزنس پلن را برای یک کسب و کار مشخص در یک لوکیشن مشخص با مختصات مخصوص به همان کسب و کار مینویسند.
مثلا اگر شما قصد دارید برای یک نیروگاه خورشیدی ۱۰ مگاواتی از چین پنل وارد کنید و در منطقه لامرد زمین بخرید و نیروگاه را احداث کنید و برق را به صورت فروش تضمینی به دولت بفروشید ، بیزنس پلن شما کاملا متفاوت خواهد بود با طرح کسب و کار یک نیروگاه خورشیدی ۵ مگاواتی که در بیرجند راه اندازی میشود و پنل های آن هم از کره جنوبی خریداری میشود و برقش را هم در تابلوی سبز انرژی میفروشد.
در هر کسب و کاری اینکه شما چه ظرفیت تولیدی داشته باشید و یا اینکه لوکیشن شما و قیمت زمین شما چقدر باشد و یا اینکه تکنولوژی شما از کجا و با چه قیمتی و با چه مشخصاتی قرار است خریداری شود و یا اینکه سیستم و قیمت فروش محصولاتتان چقدر باید باشد و بسیاری فاکتورهای دیگر ، روی تک تک اعداد کلیدی یک بیزنس پلن تاثیر میگذارد.
بنابراین بیزنس پلن باید توسط کارشناسان متخصص و مجرب و برای هر کسب و کاری به صورت جداگانه تدوین شود و اینکه تصور کنیم که یک بیزنس پلن تکمیل شده یا آماده برای یک کسب و کار میتواند برای همه کاربرد داشته باشد ، تفکری بی اساس است.
البته بیزنس پلن های آماده یا تکمیل شده ، بی کاربرد هم نیستند و میتوان از آنها برای پیدا کردن دیدگاه مناسب و کسب اطلاعات اولیه استفاده کرد و تا حدی با یک پروژه و مختصات آن آشنا شد. اما بیزنس پلن آماده کاربرد اجرایی ندارد.
مضاف بر آن نمیتوان از بیزنس پلن آماده برای اخذ مجوز و وام و گذراندن امور اداری استفاده کرد چون کاملا قابل تشخیص هستند و به احتمال بسیار زیاد بعد از آنکه مسئولینی که طرح شما را بررسی میکنند متوجه این موضوع بشوند ، باعث خسارت به زمان و حتی اعتبار شما خواهد شد.
در «وبسایت گسترش کارآفرینی» نزدیک به ۳۰۰۰ بیزنس پلن تکمیل شده و آماده برای دانلود وجود دارد که شما با سرچ نام طرح خود در گوگل در کنار نام «مهندس ایمان حبیبی» میتوانید به صفحه آن طرح در«وبسایت گسترش کارآفرینی» رفته و طرح مورد نظر خود را دانلود نمایید.
آیا میتوان برای کسب و کارهای اینترنتی (استارتاپ) بیزنس پلن نوشت؟
بله. استارتاپ ها و کسب و کارهای اینترنتی نیز مانند هر کسب و کار دیگری یک سری هزینه های ثابت و جاری دارند و بعضا سرمایه درگردش نیز دارند و از طرف دیگر، منابع و روش های درآمدزایی مشخصی نیز دارند.
بنابراین مانند هر کسب و کار دیگری میتوان برای استارتاپ ها و کسب و کارهای اینترنتی نیز بیزنس پلن نوشت و اصولا باید این کار انجام شود چرا که همان امتیازاتی که تدوین بیزنس پلن برای کسب و کارهای غیر استارتاپی دارد برای استارتاپ ها نیز خواهد داشت.
البته تدوین بیزنس پلن برای استارتاپها معمولا سخت تر و پیچیده تر بوده و باید کارشناسان متخصص و مجربی که تجربه ی کاری در این زمینه را دارند این کار را انجام دهند.
مثلا تاسیس یک صرافی دیجیتال یک استارتاپ ترند در سالهای گذشته بود که ما نیز در «وبسایت گسترش کارآفرینی» به خواست کارفرما ، این بیزنس پلن استارتاپی را در آذر ۱۴۰۳ تدوین نمودیم و اکنون در سایت ما در دسترس کاربران میباشد.
آیا هوش مصنوعی وجود دارد که بیزنس پلن بنویسد؟
در سال ۲۰۲۵ که این مقاله را مینویسیم خیر. البته امکان اینکه هوش مصنوعی قادر شود که بیزنس پلن یک کسب و کار را از صفر تا ۱۰۰ بنویسد در آینده نزدیک هم بسیار نامحتمل است چرا که اصولا بیزنس پلن و طرح توجیهی از اجزای مختلفی ساخته شده که همگی نیاز به تحلیل و بعضا استعلامات از ارگانهای دولتی دارد که این امر برای هوش مصنوعی درحال حاضر ممکن نیست.
و مضاف بر این موضوع، حتی اگر همچنین هوش مصنوعی به وجود آید آن هوش مصنوعی باید بتواند تمام اطلاعات و مختصات کسب و کار متقاضی را از وی بگیرد تا بتواند آن را تحلیل کند که این موضوع نیز مستلزم این است که کارفرما این اطلاعات را داشته باشد و بتواند به هوش مصنوعی بدهد.
در حال حاضر شما میتوانید مثلا فرمول «دوره بازگشت سرمایه» یا فرمول محاسبه «نقطه سربه سر» یا فرمولهای دیگری که در طرح توجیهی به صورت مشخصی کاربرد دارند را از هوش مصنوعی بپرسید و حتی اگر متغیرهای مورد نیاز را به آن بدهید خود هوش مصنوعی میتواند برای شما این فاکتورهای مالی را محاسبه کند.
اما تدوین بیزنس پلن چیزی بسیار فراتر از چند فرمول و حاسبه ساده است و در همه کشورهای دنیا یک شغل کاملا تخصصی محسوب میشود.
اما از بحث هوش مصنوعی اگر خارج شویم در حال حاضر نرم افزارهایی هستند که برای تدوین بیزنس پلن فنی و مالی ساخته شده اند و اگر کاربری بتواند اطلاعات اولیه مورد نیاز را به آنها بدهد تمام تحلیل ها و آنالیزهای مورد نیاز را خود نرم افزار انجام میدهد و دیگر نیازی به هوش مصنوعی نیست.
نمونه ی این نرم افزارها، نرم افزار «کامفار ۳» و «بیزنس پلن پرو» میباشند که امکان خرید آن برای همگان وجود دارد اما فقط کارشناسان متخصص میتوانند با آن کار کنند.
بنابراین در حال حاضر مشکل وجود پلتفرمی که بتواند اطلاعات را از متقاضی بگیرد و گزارشات بیزنس پلن را به آن بدهد نیست و نرم افزار برای آن وجود دارد.
در آینده هم اگر با هوش مصنوعی چنین پلتفرمی ساخته شود بازهم باید شبیه همین نرم افزارها باشد و اطلاعات ورودی را گرفته و پردازش کند و نهایتا گزارشات بیزنس پلن را ارائه کند.
اما بدست آوردن اطلاعات اولیه و تفکیک آنها و قرار دادن هر کدام از آنها در جای درست خود کاریست که فقط یک متخصص در امور اقتصاد مهندسی یا مهندسی مالی میتواند آنرا انجام دهد.
برای همین اسن که با وجود این نرم افزارهایی که در دسترس همگان نیز وجود دارد بار هم همه ی کارفرمایان و کارخانجات تولیدی و کسب و کارها ، که بعضا کارشناسان متخصص و مجرب مالی نیز در درون مجموعه خود دارند ، باز هم نگارش بیزنس پلن کسب و کار خود را برونسپاری میکنند.
چرا که حتی اگر کسی با دانش مهندسی مالی و ارزیابی پروژه های صنعتی نیز آشنایی داشته باشد اما مجرب نباشد و یا اینکه قادر به انجام استعلامات لازم برای کسب اطلاعات ورودی یک بیزنس پلن نباشد و به نحوی سررشته ای در کارآفرینی و مباحث فنی نداشته باشد ، باز هم نمیتواند یک بیزنس پلن استاندارد و بی نقص بنویسد.
در صورتی که قصد سفارش هر نوع طرح توجیهی یا بیزنس پلن را دارید میتوانید نام طرح را در کنار نام «ایمان حبیبی» یا «وبسایت گسترش کارآفرینی» در گوگل جستجو نمایید تا بتوانید از کارشناسان متخصص و متعهد وبسایت گسترش کارآفرینی ایران مشاوره رایگان دریافت نمایید.
مثلا در صورتی که قصد احداث نیروگاه خورشیدی را دارید ، در گوگل سرچ کنید «طرح توجیهی نیروگاه خورشیدی ایمان حبیبی» و بدین ترتیب با کیفیت ترین مقالات در این زمینه برای شما نمایش داده میشود و میتوانید از خدمات ما در وبسایت گسترش کارآفرینی استفاده نمایید.
قدردان همراهی شما با ما در این مقاله هستیم.
نظر شما