یاسمن بلوردی؛ بازار: یکی از عمده فعالیت های دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی در زمینه گل و گیاهان زینتی و همچنین قارچ های خوراکی و جوانه های خوراکی که طی سالهای گذشته موفقیت‌های قابل توجهی در این زمینه حاصل شده است. در این راستا گفت‌وگویی با غلامرضا تقوی، مدیر کل دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی وزارت جهاد کشاورزی انجام دادیم و جویای وضعیت فعلی گل و گیاهان زینتی و قارچ های خوراکی شده ایم که در ادامه می خوانید.
* در حوزه گل و گیاهان زینتی الان وضعیت کشور چگونه است و تولیدکنندگان ما در حال حاضر با چه چالش هایی مواجه هستند؟
در تمام محصولاتی که در حوزه زینتی تولید می‌شود و فضای سیاست گذاری و مدیریت آن دنبال می شود یکسری مشکلات وجود دارد که مربوط به ماهیت خود صنف و تولید است. در واقع مشکل این است که چون این محصولات خوراکی نیستند در نتیجه در برخی جاها موجب ایجاد مشکلاتی شده یا این محصولات را از محصولات دیگر متمایز می‌کند.
به عبارت دیگر در کشور بحث محصولات خوراکی اهمیت بیشتری برای مردم دارند و کمتر به اینکه گل و گیاه زینتی می تواند غذای روح را تامین کند توجه شده است. شاید بتوان این گونه گفت که بیشتر تاکید مردم بر سبد کالاهای غذای خودشان است و این یک بخش از مشکلات ما است که در دفتر تحت عنوان برنامه افزایش سرانه گل و گیاه در حال تدوین هستیم. در این راستا کارهای متنوعی در حوزه تبلیغات و اطلاع رسانی و استفاده از فضای مجازی برای افزایش سرانه مصرف گل و گیاه طی این چند سال رقم زده‌ایم.
استفاده از روش روتبال برای کشورهایی است که تعهدات کنوانسیون را ندارند و ما می توانیم به آنها صادر کنیم اما در مورد کشورهایی که از ما می خواهند که با خاک صادر نکنیم باید قوانین و مقررات آنها را رعایت کنیم
از سوی دیگر در بحث صادرات نیز مشکلات و موانعی بوده و ما تا امروز سعی کردیم این موانع را برطرف کنیم. بنابراین بخشی از مشکلات به فعالیت ذاتی گل و گیاه برمی گردد و بخشی هم مربوط به اتفاقاتی است که در اثر کرونا اتفاق افتاده و درواقع آسیب پذیرترین قشر تولیدکننده در این حوزه تولیدکنندگان گل و گیاه زینتی بوده اند. البته در این زمینه دولت نیز اقداماتی انجام داده و رسته گل و گیاه نیز جزو ۱۴ رسته مورد حمایت مطرح شده و در روزهای آتی بحث حمایت‌ها اعمال می شود و تولیدکنندگان می توانند از این ظرفیت استفاده کنند.
* در بحث صادرات گل با خاک مشکلاتی از سوی صادرکنندگان مطرح می شود آیا اقدامی در این راستا انجام شده است؟
این مشکل یک محدودیت جهانی است؛ یعنی یک پروتکل وجود دارد که ما از طریق سازمان حفظ نباتات آن پروتکل را امضا کرده ایم و متعهد شده‌ایم هیچگونه خاکی همراه با گلدان به کشوری که محدودیت دارد ارسال نکنیم. اما در کشورهایی که ممنوعیت ندارند صادرکنندگان ما با یک تعهد می توانند محصول خود را با خاک صادر کنند.
بنابراین تولید کنندگان اگر می‌خواهند جنس صادراتی تولید کنند باید ضوابط و قوانین را رعایت کنند و در دستور کار خود بیاورند تا مساله اینگونه حل شود نه با فشار و روشهای غیر معقول اصرار به حل کردن مشکل ممنوعیت صادرات گل و گیاه با خاک داشته باشند. بنابراین به طور کلی استفاده از روش روتبال برای کشورهایی است که تعهدات کنوانسیون را ندارند و ما می توانیم به آنها صادر کنیم اما در مورد کشورهایی که از ما می خواهند که با خاک صادر نکنیم باید قوانین و مقررات آنها را رعایت کنیم. گفتنی است تمام کشورهایی که در زمینه گل و گیاه تجارت دارند در این معاهده عضو هستند.
حدود ۱۸۰ هزار تن در سال تولید قارچ داریم که به طور عمده در استان‌های تهران، البرز، قزوین، خراسان و اصفهان تولید می شود
* در حوزه گل و گیاه زینتی در حال حاضر چه جایگاهی در دنیا داریم؟
در بحث گل و گیاه از لحاظ تولید در دنیا بین دامنه ۱۷ تا ۲۰ هستیم اما از لحاظ صادرات در این ردیف بسیار پایین هستیم و در این رنکینگ بالای صدمین ها قرار داریم. بنابراین در سالهای اخیر ما در آسیا شرایط بهتری را کسب کرده‌ایم اگرچه کشوری مثل چین در همه زمینه‌ها با بالای ۲ تا ۳ میلیون هکتار سطح، جزو کشورهای اول جهان است و چون این کشور در آسیا حضور دارد باعث شده دیگر کشورهای آسیایی از جمله ما را تحت شعاع قرار دهد. اما با توجه به اینکه از سال ۹۲ تا امسال در حوزه گلخانه‌ها بیش از ۲ تا ۳ برابر رشد داشته‌ایم به نظر می رسد رنکینگ ما هم در آسیا تغییر خواهد داشت.
* با توجه به اینکه یکی دیگر از حوزه های فعالیت شما در زمینه قارچ خوراکی است، در این حوزه چه وضعیتی داریم و میزان تولید کشور به چه میزان است؟
ما حدود ۱۸۰ هزار تن در سال تولید قارچ داریم که به طور عمده در استان‌های تهران، البرز، قزوین، خراسان و اصفهان تولید می شود.
از سوی دیگر در حوزه صادرات نیز فعالیت‌هایی داریم به طوری که حدودا بین ۳ تا ۵ هزار تن در سال صادرات قارچ به کشورهایی همچون عراق، آذربایجان و کشورهای بلوک شرق داریم. جدیدا نیز در راستای صادرات این محصول به روسیه مذاکراتی با آنها انجام داده‌ایم.
علاوه بر قارچ های گلخانه‌ای قارچ های مرتعی نیز در بازارهای محلی فروش می‌رود که تشخیص سمی بودن یا نبودنشان بسیار سخت است و در محل به هیچ وجه ممکن نیست؛ یعنی از طریق ظاهر نمی‌توان تفکیک کرد و باید در آزمایشگاه بررسی شود.
لازم به ذکر است که در بسیاری از کشورهایی که چنین ذخایر ژنتیکی دارند از این ذخایر به خوبی محافظت میکنند و مردم هم صرفا برای دیدن و کسب تجربه عینی و تصویر سازی از این قارچ ها استفاده میکنند. اما در ایران تبدیل به منبعی برای ارتزاق مردم محلی شده است که در این خصوص نیز باید اقداماتی انجام شود.
در حوزه صادرات قارچ خوراکی نیز فعالیت‌هایی داریم به طوری که حدودا بین ۳ تا ۵ هزار تن در سال صادرات قارچ به کشورهایی همچون عراق، آذربایجان و کشورهای بلوک شرق صورت می گیرد
* در خصوص برنامه‌های آتی دفتر امور گلخانه‌ها، گیاهان زینتی و قارچ خوراکی نیز توضیحاتی بفرمایید.
در واقع برنامه های آتی ما بر اساس شعار سال برنامه ریزی شده که جهش تولید با رویکرد صادرات را در برنامه خود داریم. برای تحقق آن نیز برنامه هایی همچون اصلاح و بازسازی گلخانه ها در نظر داریم به طوری که برای بیش از ۶۴۶ هکتار برنامه ریزی کرده ایم تا به این ترتیب گلخانه هایی که فرسوده هستند و یا از امکانات لازم برخوردار نیستند اصلاح شوند. وقتی گلخانه ها اصلاح شوند کیفیت محصول بالا می رود و به تبع آن وقتی کیفیت محصول بالا برود برای صادرات مناسب خواهد شد و برنامه مدنظر ما تحقق پیدا می کند.
در گام بعدی ما بایستی مکانیزاسیون در حوزه صادرات را فعال کنیم؛ بنابراین برنامه راه اندازی و ارتقای وضعیت مکانیزاسیون را در حوزه گلخانه ها دنبال می کنیم.
از سوی دیگر ما بحث کاهش میزان ریسک را که از طریق بیمه و توسعه بیمه اتفاق خواهد افتاد در برنامه داریم. همچنین بحث تدوین برنامه آموزشی و اجرای آن را در دستور کار داریم که امسال بیشترین تمرکز ما بر روی کارگران گلخانه‌ای است که تا پایان سال برنامه اجرا خواهد شد. البته در حال ساماندهی مسئولین فنی، ناظرین و مشاورین این حوزه نیز هستیم.
بحث برنامه عملیاتی راه اندازی شرکتهای EPC یعنی شرکتهایی که کار طرح، ساخت و اجرا را به عهده دارند از دیگر برنامه های پیش روی ما است و امسال شرکتهایی که با این شاخص گواهی خواهند گرفت فعالیت خود را آغاز می کنند.
برای بیش از ۶۴۶ هکتار برنامه ریزی کرده ایم تا به این ترتیب گلخانه هایی که فرسوده هستند و یا از امکانات لازم برخوردار نیستند اصلاح شوند
* عملکرد این شرکتهای EPC دقیقا به چه نحوی است و چه ویژگی هایی دارند؟
ویژگی و خاصیت این شرکتها این است که هزینه مربوط به صدور پروانه‌ها را کاهش می دهد، همچنین خود فرایند مربوط به صدور پروانه تاسیس و بهره برداری چون توسط این شرکتها انجام خواهد شد کاهش پیدا می کند.
علاوه بر این اختلاف و هزینه های ناشی از اختلاف مربوط به طراح، مشاور، ناظر و در نهایت بهره بردار و مسئول فنی به لحاظ اینکه هرکدام به صورت جدا و جزیره ای برنامه ریزی می‌کردند، کاهش پیدا می کند در حالی که تا پیش از این این اختلاف برای تولید کننده ما هزینه داشته است. بنابراین در مجموع می توان گفت اگر این شرکتهای EPC راه بیفتند اتفاق خوبی است و در نهایت می تواند بر روی تولید اثرگذار باشد.
ویژگی و خاصیت شرکتهای EPC این است که هزینه مربوط به صدور پروانه‌ها را کاهش می دهد، همچنین خود فرایند مربوط به صدور پروانه تاسیس و بهره برداری چون توسط این شرکتها انجام خواهد شد کاهش پیدا می کند
* در پایان چه صحبتی با تولیدکنندگان حوزه گل و گیاه و یا قارچ دارید؟
این عزیزان برای تولید بسیار زحمت می کشند بنابراین امیدواریم با ایجاد یک تشکل منسجم بتوانیم حق و حقو خود را دنبال کنیم. به همین دلیل تاکید بنده بر این است که تولیدکنندگان ما متشکل و منسجم شوند برای اینکه بتوانند حقوق خودشان را بگیرند.
در حوزه بعدی اینکه تولید کنندگان ما از علم حرف شنوی داشته باشند. چون جهش تولید در هر شکل اش اتفاق نمی افتد مگر اینکه ما دست به دامان علوم و تکنولوژی های جدید شویم.
بحث بعدی ما این است که باید بهره وری را در دستور کار داشته باشیم، چون منابع ما محدود است و ما در شرایطی قرار گرفته‌ایم که در بحث آب و نهاده ها امروز در شرایط ویژه ای هستیم و تحریم‌ها باعث شده در دسترسی به این موضوعات با سختی روبه رو باشیم.
تولید کنندگان ما باید از علم حرف شنوی داشته باشند، چون جهش تولید در هر شکل اش اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه ما دست به دامان علوم و تکنولوژی های جدید شویم
بنابراین تمام ظرفیت‌های ملی را باید بکار بگیریم و در حوزه تحقیق و پژوهش نیز محققین و پژوهشگران ما باید بیایند نقاط ضعفی را که ناشی از موضوع تحریم است برطرف کنند.
در حوزه تولید نیز درخواست داریم که تولیدکنندگان ما از محصولات داخلی یعنی نهاده های داخلی استقبال کنند تا بتواند به کیفیت لازم برسند.
به این ترتیب این یک هماهنگی و عزم دو طرفه می خواهد؛ یعنی از یک‌طرف محققین و پژوهشگران ما به موضع نقطه ضعف های ایجاد شده و وابستگی شدید در نهاده بپردازند و حل کنند و طرف دیگر نیز جامعه مصرف کننده ما که در واقع تولیدکنندگان ما هستند که می خواهند نهاده را استفاده کنند، از این تولیدات داخلی اقبال و استقبال داشته باشند. اگر این اتفاق بیفتد در سالهای آینده ضریب خوداتکایی افزایش و میزان وابستگی ما کاهش پیدا می کنند.
نظر شما