موفقیت مخترع ایرانی با ارائه طرح نوآورانه بازیافت منسوجات در جشنواره اختراعات ژنو سوئیس

دکتر شاهین کاظمی، از فعالین و محققین جوان صنعت نساجی کشور در چهل و نهمین نمایشگاه تخصصی اختراعات ژنو ۲۰۲۴ که از روز چهارشنبه ۲۹ فروردین لغایت یکشنبه ۲ اردیبهشت ۱۴۰۳ در کشور سوئیس برگزار شد موفق به کسب مدال برنز و دیپلم افتخار گردید.

نمایشگاه بین المللی و تخصصی اختراعات ژنو که از سال ۱۹۷۲ میلادی همه ساله زیر نظر دولت فدرال سوئیس و شهرداری ژنو و با حمایت سازمان جهانی مالکیت فکری (WIPO)، فدراسیون جهانی مخترعین (IFIA) و تعداد دیگری از نهادهای مرتبط برگزار می گردد امسال نیز در مرکز نمایشگاه های بین المللی پال اکسپو (PALEXPO) شهر ژنو میزبان ۱۰۳۵ اختراع از ۴۵ کشورهای مختلف جهان بود که از بین آنها تعدادی موفق به دریافت مدال و دیپلم افتخار گردیدند.

از این نمایشگاه ۵ روزه امسال بیش از ۲۵ هزار نفر بازدید به عمل آوردند که حاکی از اهمیت این رویداد جهانی در حوزه اختراعات و نوآوری می باشد. در این گردهمایی مخترعین از اقصی نقاط جهان اختراعات خود را در ۲۴ گروه تخصصی اعم از ماشین آلات و متالوژی، الکترونیک و ارتباطات، معماری و عمران، پزشکی و بهداشت، نساجی و پوشاک، انرژی و ... در معرض دید سرمایه گذاران قرار دادند که اختراع آقای دکتر شاهین کاظمی در حوزه تخصصی "بازیافت و حفظ محیط زیست" به همراه نوآوری های دیگری از محققان ایرانی در سایر گروه ها با اقبال و درخشش قابل توجهی مواجه گردید.

آقای دکتر شاهین کاظمی که متولد ۱۳۶۰ در شهر تبریز می باشند، مدرک کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکتری مهندسی شیمی نساجی و علوم الیاف را از دانشگاه صنعتی امیرکبیر (پلی تکنیک تهران) اخذ نموده اند. ایشان علاوه بر کسب رتبه اول در بین فارغ التحصیلان دانشکده مهندسی نساجی، در کنکور مقطع کارشناسی ارشد سال ۱۳۸۲ نیز موفق به کسب رتبه ۱ کشوری شده و در ادامه تحصیلات، پروژه دکتری خود را به صورت مشترک با یک استاد ایرانی و یک استاد ژاپنی از گروه مهندسی مواد آلی و پلیمری در انیستیتو تکنولوژی ژاپن در شهر توکیو به انجام رساندند و با شرکت در دوره های آموزشی در کشورهای مختلف و حضور در نمایشگاه های بین المللی گوناگون سعی نموده اند تا ضمن آشنایی با روندهای جدید جهانی، دانش خود را نیز همواره به روز نگهدارند.

آقای کاظمی که دارای نزدیک به ۲۰ سال فعالیت در پروژه های راه اندازی کارخانجات نساجی هستند، هم اکنون در کنار مدیریت گروه صنعتی لایکو در شهر تبریز و ارائه فعالیت های مشاوره ای به کارخانجات صنایع نساجی، به عنوان نایب رئیس هیئت مدیره انجمن صنایع نساجی ایران (تاسیس ۱۳۴۰) به عنوان قدیمی ترین و بزرگترین تشکل فعال در حوزه صنایع نساجی نیز در سطح گسترده ای فعال می باشند و در رویدادهای مختلف در عرصه ملی و بین المللی مرتبط حضور پررنگی دارند.

دکتر شاهین کاظمی در گفتگو با خبرنگار ما توضیحاتی درباره این مسابقات و طرح خود ارائه نمودند که در ادامه به صورت خلاصه بدان اشاره می شود.

به گفته ایشان سالانه میلیون ها تن منسوجات و پوشاک ضایعاتی به صورت های مختلف در کارخانجات نساجی و سطح عموم مردم تولید می شود که امروزه با توجه به اهمیت موضوع پایداری و محیط زیست بایستی برای بازیافت آنها برنامه ریزی نمود. براساس گزارش آژانس محیط زیست اروپا موسوم به EEA، منسوجات مصرفی در اروپا به طور متوسط از دیدگاه چرخه عمر جهانی، در رده چهارم بیشترین تاثیرات زیست محیطی و تغییرات آب و هوایی قرار گرفته اند و از نظر کاربری آب و زمین، سومین عامل تاثیرگذار و از نظر مصرف مواد خام و انتشار گازهای گلخانه ای نیز پنجمین عامل تاثیرگذار بوده اند. در اتحادیه اروپا، برای مصرف پوشاک هر فرد به صورت متوسط به ۹ مترمکعب آب، ۴۰۰ مترمربع زمین، ۳۹۱ کیلوگرم مواد خام نیاز است که این ارقام نشان میدهد که فقط مصرف پوشاک هر نفر در اروپا، به صورت سالیانه ۲۷۰ کیلوگرم کربن در محیط زیست به جای میگذارد. تنها در قاره اروپا سالانه نزدیک به ۶ میلیون تن منسوجات (۱۲ کیلوگرم به ازای هر نفر) تولید می شود که تنها ۲۲% آن در طی فرآیند بازیافت مجدداً به چرخه تولید باز می گردد و مابقی به نوعی معدوم می شود (سوزاندن، دفن کردن و ...). کمیسیون اروپا در قالب برنامه اجرایی اتحادیه اروپا (مصوب ماه ژوئن ۲۰۲۳) در مورد پایدارسازی زنجیره صنعت نساجی، برنامه های خاصی دارد که بخش مهمی از آن به فرآیند بازیافت منسوجات مخصوصاً طرح تبدیل الیاف به الیاف اختصاص دارد.

وی گفت: یکی از مهمترین چالش ها در حوزه بازیافت و استفاده مجدد از منسوجات، ترکیب مواد اولیه تشکیل دهنده آنها می باشد. اگر منسوجات و پوشاک به صورت تک جزئی باشند بازیافت آنها به نسبت ساده تر می باشد که به عنوان مثال می توان منسوجات ۱۰۰% پلی استری یا پلی پروپیلنی را پس از خرد کردن مجدد ذوب نموده و به الیاف بازیافتی تبدیل نمود، اما امروزه با توجه به کمبود منابع تامین مواد اولیه طبیعی نظیر پنبه، پشم و ابریشم، در کنار خواص بسیار ویژه و منحصر به فرد نظیر راحتی و طبیعی بودن آنها و لزوم بهبود نقاط ضعف آنها، استفاده از ترکیب الیاف طبیعی با الیاف مصنوعی نظیر پلی استر، پلی آمید (نایلون)، اکریلیک و ... اجتناب ناپذیر است (به عنوان مثال پارچه فاستونی از ترکیب پشم و پلی استر) که این موضوع منجر به ایجاد پیچیدگی بسیار زیاد فرآیند بازیافت و تفکیک الیاف طبیعی و مصنوعی می شود.

کاظمی ادامه داد: در اختراع و حق ثبت ارائه شده به جشنواره اختراعات ژنو برای اولین بار با استفاده از بخار حلال شرایط ویژه ای را می توان ایجاد نمود که الیاف سلولزی موجود در لباس در یک محیط خشک پودر شده و به راحتی با ضربات مکانیکی از بخش الیاف مصنوعی آن جدا شود. بخش پودر شده سلولزی را می توان برای تولید الیاف سلولزی بازیافته نظیر ویسکوز و استات استفاده کرد و بخش الیاف پلیمری باقیمانده را نیز می توان به راحتی ذوب و برای تولید الیاف مصنوعی بازیافتی نظیر پلی استر بازیافتی مورد استفاده قرار داد که امروزه برطبق استانداردهای اروپایی در کشورهای مذکور خواهان زیادی دارد.

این مدیر جوان صنعتی که فعالیت گسترده ای در حوزه انجمن های تخصصی و سازمان های مردم نهاد دارد افزود:

با توجه به نگرانی‌های محیط زیستی روزافزون، نمایشگاه امسال به شکل قابل توجهی روی اختراعات حوزه بازیافت و محیط زیست متمرکز شده بود. اختراع‌کنندگان محصولات سازگار بامحیط زیست، راه‌حل‌های انرژی تجدیدپذیر، فناوری‌های کاهش ضایعات، بازیافت ضایعات و اقداماتی برای مبارزه با تغییرات اقلیمی ارائه دادند که همگی بر اهمیت نوآوری در ساخت یک آینده پایدارتر تأکید کردند و به همین دلیل رقابت در این حوزه بسیار فشرده بود و در انتها نیز جایزه ویژه و خاص جشنواره از بین کلیه گروه های کاری جشنواره به طرحی در خصوص بکارگیری دانش نانوتکنولوژی و بیولوژی به صورت یک گوی جاذب جهت جذب و تخریب میکروپلاستیکها در دریاها و محیط های آبی اختصاص یافت.

نایب رئیس انجمن صنایع نساجی ایران افزود: امسال به دلیل همزمانی با نمایشگاه جهانی فرش و کفپوش دموتکس خاورمیانه در شهر دبی و لزوم حضور در این نمایشگاه در کنار تولیدکنندگان فرش دستباف و فرش ماشینی ایرانی متاسفانه موفق به حضور در این رویداد نشدم و به صورت مجازی و با ارسال فیلم و تشریح توضیحات اختراع، در این رقابت و نمایشگاه شرکت نمودم که هیات داوران با توجه به معیارهایی نظیر نوآور و بدیع بودن، داشتن تقاضای عمومی، مقرون به صرفه بودن، دوست‌دار محیط زیست بودن، رفع چالش های پیش رو، تطبیق داشتن با اهداف ۱۷ گانه توسعه پایدار (۱۷-SDG) سازمان ملل و غیره، طرح‌های ارسالی را در رشته های مختلف مورد بررسی قرار دادند و پس از داوری در گروه های مختلف این طرح را شایسته دریافت مدال برنز اختراعات و همچنین لوح و دیپلم افتخار دانستند.

این مخترع کشورمان افزود که: سازمان جهانی مالکیت فکری یکی از ۱۵ آژانس تخصصی سازمان ملل است که در سال ۱۹۶۷ برای تشویق آثار خلاقانه در راستای حمایت از مالکیت معنوی در جهان تاسیس شده است و ۱۹۳ کشور جهان عضو آن می باشند و فدراسیون بین المللی انجمن های مخترعین نیز یک سازمان غیردولتی – غیرانتفاعی است که در سال ۱۹۶۸ زیرنظر سازمان ملل متحد در شهر ژنو سوئیس تاسیس شده است. این دو سازمان اصلی ترین حامیان جشنواره و نمایشگاه بین المللی مخترعین می باشند که حاکی از جایگاه ویژه این جشنواره در سطح جهانی و در بین سایر رویدادهای مشابه می باشد.

در خاتمه ایشان ابراز امیدواری نمود که به دلیل شرایط اقلیمی خاص ایران و بالاخص کمبود آب و سطح زیرکشت، با افزایش سطح آگهی مردم نسبت به موضوع ضایعات مخصوصاً ضایعات منسوجات و پوشاک و تفکیک آنها از مبدا و ایجاد واحدهای تخصصی بازیافت بتوان به سمت آینده پایدارتر در حوزه صنایع نساجی کشور همگام با قوانین و سیاست های جهانی قدم برداشت و منابع طبیعی و خدادادی کشور را برای آیندگان نیز حفظ نمود.