زنگ خطر واکسن سازی با دستمزد اندک | توان صادرات کشورمان بالا است

معصومه آموده، بازار؛ موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی سال ها است که با تولید واکسن وفرآورده های بیولوژیک امنیت غذایی مردم را تامین می کند اما جذب نیرو در موسسه به صورت شرکتی و دستمزد کم سبب شده تا انگیزه نخبه ها برای همکاری با موسسه کاهش یابد و عدم جذب نخبگان در این موسسه آینده واکسن سازی با خطر مواجه شود.

این موسسه در زمان کرونا با محقق های خود تلاش کرد تا با ساخت واکسن کرونا جان انسان های زیادی را در ایران و جهان نجات دهد. جنگ جنگی نابرابر بود، جنگی فوق باور بود، سال ۱۴۰۰بود که ویروس بی رحمی به نام کرونا وارد کشور شد در هر روز جان هموطنان را می گرفت و از طرفی دشمن با تحریم های خود سعی می کرد مواد اولیه پاد زهر این ویروس سخت به دست ما برسد.

حمایت از تولید ملی

رهبر انقلاب این بار نیز با درایت خویش از نخبه های کشور حمایت کردند. ایشان با افتخار جلوی دوربین های رسانه ها واکسن ایرانی را تزریق کردند و به همه دنیا نشان دادند به این واکسن اعتماد دارند. محققان ایرانی توانستند علاوه براینکه واکسن کوو برکت را درستاد فرمان اجرایی امام (ره) آبسازند ، آن ها واکسن نورا را در دانشگاه بقیه الله (عج) و کووپارس را در موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی تولید کردند.

کشور به ۱۲میلیارد دز واکسن در حوزه دامپزشکی نیاز دارد

واکسن کووپارس یک ویژیگی منحصر به فرد دارد و آن این است که اولین واکسن تزریقی استنشاقی در جهان است که در موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی ساخته شده است. جالب است بدانید موسسه تحقیقات سرم سازی رازی در سال ۱۳۰۳با شروع بیماری طاعون گاوی و کنترل این بیماری در حصارک کرج ایجاد شدند که با تولید سرم ضد طاعون موفق به کنترل بیماری طاعون شد

این موسسه با مشکلاتی مانند تامین نیرو متخصص،تحریم و...توانسته است در این ۱۰۰صد سال پا برجا بماند و با دانش نوین دنیا در حوزه تولید واکسن، امنیت غذایی کشور را تامین کند. براین اساس، در مورد تولید واکسن و پادزهر و بازارفروش این محصولات با محمد حسین فلاح مهرآبادی، معاون تحقیق و تولید فرآورده های بیولوژیک موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی به گفتگو نشسته ایم.

* چرا افراد نخبه تمایل چندانی به استخدام در موسسه ندارند؟

استخدام نیرو در در دستگاه دولتی کار آسانی نیست و افراد به صورت شرکتی و با حداقل حقوق یعنی حقوق وزارت کار جذب می شود. افرادی که در حوزه ساخت کار می کنند، نخبه وازسطح علمی بالایی برخوردارند در نتیجه این افراد تمایل دارند که برای حقوق بیشتر دربخش خصوصی همکاری کنند و یا بخشی از آن ها مهاجرت کنند. درسال به صورت محدود سالی یک الی دونفر به صورت هیئت علمی جذب موسسه می شوند و سایر نخبه ها به دلیل حقوق پایین تمایل زیادی به فعالیت در موسسه ندارند و تامین نیروی کارآمد و خبره از مشکلات عمده موسسه به شمار می رود.

* موسسه در ۱۰۰سال قدمت خود چه واکسن هایی را تولید و چه میزان کشور را در حوزه تولید واکسن به خود کفایی رسانده است؟

این مجموعه در ۱۰۰ سال قدمت خود، توانسته تا کنون۶۰فرآورده را در حوزه پزشکی و دامپزشکی تولید کند و هفت واکسن از واکسناسیون اجباری را موسسه سرم سازی رازی می سازد. این واکسن ها شامل فلج اطفال، دیفتازول، دیفتری،کزاز،اریون،سرخک و سرخچه هستند که ۷۰ درصد از نیاز کل کشور را به فرآورده های پزشکی اختصاص داده و نیاز کشور را تامین می کنند.

این موسسه در در حوزه دامپزشکی نیزتوانسته حدود ۶۰الی ۷۰درصد واکسن درحوزه دام و ۳۵درصد واکسن را در حوزه طیور تولید کند. ۳.۵الی ۳.۷میلیارد دز واکسن های طیور ونزدیک به چهار میلیارد دز واکسن های دام در این مرکز تولید می شود در این جا به جز واکسن هاری به طور تقریبی سایر واکسن هایی سازمان دامپزشکی به صورت رایگان به دام ها تزریق می کند، ساخته می شود و برخی ازاین واکسن ها نیزبه صورت آزاد به فروش می رسد.

* این مجموعه برای چند نفر اشتغالزایی کرده است؟

این مجموعه برای یک هزار و ۸۹۰ نفر در ۴۰ بخش تولیدی اشتغالزایی و مراکز شش گانه را در حوزه تولید واکسن و فرآورده های بیولوژیک دایر کرده است که در شهرهای‌ مشهد اهواز، شیراز، کرمان، اراک و مرند فعالیت می کنند.

* چرا بخش خصوصی در کنار فعالیت های موسسه حضور ندارد؟

به دلیل اینکه واکسن در حیطه حاکمیت قرار دارد باید حداقل تولید را در مرکز دولتی نگه داری کرد. اما می توان بخش خصوصی را به سمتی تشویق کرد که واکسن هایی را که موسسه نمی تواند تولید کند با سرمایه گذاری تولید کنند.

اولین واکسنی که موسسه در حوزه پروتئین نو ترکیب تولید کرد واکسن کووید ۱۹یا کرونا بود

کشور به ۱۲میلیارد دز واکسن در حوزه دامپزشکی نیاز دارد و موسسه سرم سازی در حوزه طیور ۴میلیارد دز آن را تولید می کند و هشت میلیارد دز آن با واردات تامین می شود. با برنامه ریزی می توان تولید هشت میلیارد دز واکسن را به بخش خصوصی سپرد که این خود برای موسسه سودمند است و هم برای بخش خصوصی نفع دارد.

* کدام مشکلات داخلی سد راه صادرات محصولات این موسسه هستند؟

بخشی از این مشکل ها به خود موسسه ارتباط دارد چرا که برای صادرات باید مستندات قوی ارائه داد. بخشی بیرونی آن به دیپلماسی و رایزنی موسسه با مراکز بیرونی ارتباط دارد که حمایت دولت را می طلبد.
در مورد بخش دیگر، موسسه به دلیل اینکه دولتی است کارکردن با قراردادهای بین المللی برایش آسان نیست و این مسئله زمان بر و مشکل ساز است. بنابراین بخش خصوصی با ویژیگی هایی باید درکنار کار قرار بگیرد چرا که بخش خصوصی این مشکلات دست و پا گیر را به آن صورت ندارد.

* در بالا به مستندات قوی برای صادرات اشاره شد، این مستندات چه مواردی را شامل می شوند؟

هر واکسنی مستنداتی دارند که در اصطلاح به آن پرونده جامع دارویی CTDمی‌گویند. بیشتر این محصولات چون ۴۰الی ۵۰سال پیش در موسسه تولید شدند و آن سال ها به دلیل اینکه ارائه مستندات مانند فرآیند تولید، کنترل کیفیت و مطالعات بالینی الزامی نبوده، این مدارک حاضر نشده است. واکسن هابیش از ۵۰ الی ۶۰ سال قدمت دارند اما بهداشت الزام کرده تا برای محصول مستندات را تهیه کنیم. محصول هر چند قدیمی است اما باید برای آن مستندات تهیه کرد.

ما در سال های گذشته مستندات چند فرآورده را کامل کردیم و امسال نیز مستندات چند فرآورده را تکمیل و تحویل می دهیم. اکنون نیز هر محصولی که برای کووید تهیه می کنیم مستندات آن را همراه محصول ارائه می دهیم.

* در سفر دور دوم رئیس جمهور، خط تولید واکسن پروتئین نو ترکیب راه اندازی شد. واکسن پروتئین نو ترکیب چگونه تولید می شوند و چه ویژگی هایی دارند؟

واکسن های نسل اول از کل عامل بیماری زا یعنی ویروس یا باکتری که در واکسن به کار می رود ، ساخته می شود. اما درواکسن های پروتئین نو ترکیب که از واکسن های نسل دومی به شمار می رود بخشی ازآنتی ژنی که در ایمنی بدن نقش دارداز ویروس یا باکتری در شرایط خارج ، در سلول های مخصوص آن تولید و خالص می شود وبا فرمولاسیون اد جوانت به انسان یا دام تولید می شود.

واکسن نسل دوم به دلیل اینکه قسمتی از عامل بیماری زا ویروس یا باکتری وارد بدن یا دام نمی شود و با توجه به اینکه از ادجوانت فرمولاسیون می شود معمولا کیت ایمنی مناسبی را ایجاد کرده و عوارض کم تری دارد.

* اولین واکسن پروتئین نو ترکیب که در این خط تولید شد چه بود؟

اولین واکسنی که موسسه در حوزه پروتئین نو ترکیب تولید کرد واکسن کووید ۱۹یاکرونا بود. سایر واکسن های مورد نیاز در حوزه انسانی مانند فلج اطفال ودامپزشکی در این خط تولید می شود.

* حمایت دولت را ازموسسه چگونه ارزیابی می کنید؟

تامین سرمایه موسسه به این صورت است که تمام درآمدهای فروش واکسن به حساب خزانه واریز می شود و دوباره این در آمدها برای هزینه های موسسه خرج می شود. در حوزه واکسن های پروتئین نوترکیب با حمایت ها زیر ساخت های خوبی برای کشور انجام شد برای همین از دولت انتظار می رود این حمایت ها در سایر موارد ادامه یابدتا با نوسازی زیر ساخت ها و تجهیزات موسسه فعالیت این مجموعه از توسعه برخودار شود.

* میزان ارز آوری موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی چه قدر است؟

این موسسه توانسته با تولیدات خود براساس محصولاتی که در بازار داخل وجود دارد با توجه قیمت یونیسف در حوزه پزشکی ۱۱۰الی ۱۲۰میلیون یورو ارز آوری کند.

* کدام کشور میزبان محصولات سرم سازی رازی هستند؟

در حال حاضر موسسه سرم سازی به یمن، کشورهای آسیای شرقی، کشور های همسایه مانند عراق و سوریه کالا ارسال می کند. علاوه برآن موسسه با تکمیل مستندات محصولات خود قصد دارد محصولات خود را به قاره آفریقا و کشورهای آسیای مرکزی صادر کند.

* صحبت از آفریقا شد. صادرات آفریقا نیازمند استانداردهای بالا است شما برای صادرات به این قاره چه راهکارهایی را اندیشید؟

گام اول ما باید مستندات خودمان را تکمیل کنیم در این خصوص باید مستندات محصول یا همان پرونده جامع داروییCTD را ارائه داد. البته بخش عمده کار انجام شده و مستندات که کامل شود صادرات را پیگیری می کنیم.

* وزارت بهداشت عراق از شما در خواست پادزهر مار افعی رو کرده بود ساخت پاد زهر مار افعی به کجارسید؟

۱۵سالی می شود که پادزهر مارهای عراقی به دست محقق های موسسه ساخته می شود و در قالب شش عددی بسته بندی به این کشور صادر می شود. پاد زهر اختصاصی این مار نیست ولی همکاران ما با مطالعاتی که کردند به این نتیجه رسیدند که تفاوت سم این گونه مار با سم های موجود چه قدر است و در صورت نیاز وارد سر می که به فروش می رسد، اضافه شود ما برای این پادزهر پنج الی شش ماه زمان نیاز داریم بررسی کنیم که آیا پاد زهرهای موجود از سم مار فعلی جلوگیری می کند یا باید سم جدید اضافه شود.

تحریم ها سبب شده تا موسسه سرم سازی رازی مواد اولیه را به صورت مستقل خریداری نکند

ما محصول کامل را به عراق صادر می کنیم اما دولت عراق با سرمایه گزاران خود تمایل دارد که بخشی از بسته بندی در عراق انجام شود آن طرف باید این مورد را پیگیری و فضا را برای بسته بندی آماده کند تا ما فعالیت مشترک خود را آغاز کنیم و تا زمانی که این همکاری شکل گیرد ما در چارچوب روابط همکاری را با عراق ادامه می دهیم.

* موسسه برای کارشناس های خارجی دوره برگزار می کند این دوره ها برای کشور چه ارزآوری هایی دارید؟

دوره های آموزشی به صورت فعالیت های مشترک بین دو دولت برگزار می شود و موسسه برای این دوره ها پولی دریافت نمی کند. بیشتر بر روابط سیاسی که بین کشور شکل می گیرد و تاثیر خود را می گذارد. این دوره ها از آورده فرهنگی، اجتماعی و سیاسی خیلی خوبی برخودار است و توانمندی های علمی کشور را در حوزه واکسن نشان می دهد.

* تحریم چه تاثیری بر صادرات شما دارد؟

تحریم ها سبب شده تا موسسه سرم سازی رازی مواد اولیه را به صورت مستقل خریداری نکند و این مواد را از واسطه ها با ارز آزاد خریداری کند در نتیجه قیمت تمام شده محصول بالا می‌رود محدویت های کشورها سبب شده تا صادرات محصول سرم سازی با چالش مواجه کند اما با تدابیر اندیشیده شده قرار است که این موضوع بر طرف شود