به گزارش بازار، عوامل موثر بر ارزش پول یک کشور، موارد متعددی هستند که در حوزه اقتصاد کلان بررسی می‌شوند. احتمالا عامل اصلی تاثیرگذار بر قدرت خرید پول و نرخ ارز که همان تورم است، تقریبا برای تمامی افراد فعال در یک اقتصاد آشناست؛ به خصوص در کشوری مثل ایران که برای دهه‌های طولانی، نرخ تورم بالایی تجربه شده است.
با این حال، تورم تنها عاملی نیست که روی ارزش پول اثر می‌گذارد. عوامل گوناگون دیگری هم در کارند که بسیاری از افراد، اطلاع دقیقی از نحوه و میزان اثرگذاری آن‌ها بر ارزش پول ندارند. در این مطلب، به مهم‌ترین این عوامل می‌پردازیم.
منظور از ارزش پول چیست؟
ارزش پول را می‌توان به دو صورت تعبیر کرد: اول قدرت خرید پول و دوم نرخ ارز. به زبان ساده، منظور از قدرت خرید پول، میزان کالا و خدماتی است که می‌توان با میزان مشخصی از پول خریداری کرد. برای مثال اگر در طی یک سال، با میزان مشخصی از پول، بتوان برنج کمتری خرید، می‌گوییم قدرت خرید و ارزش پول در اقتصاد کاهش یافته است.
همچنین اگر نرخ یک ارز خارجی در برابر ارز کشور ما افزایش یابد، می‌گوییم ارزش پول ما پایین آمده است. در نتیجه چنین تغییری، قیمت کالاها و خدمات خارجی که در داخل مصرف می‌کنیم، افزایش می‌یابد. البته در تولید بسیاری از کالاهای داخلی هم از مواد اولیه یا ماشین‌آلات خارجی استفاده می‌شود که تغییر نرخ ارز، از این طریق هم بر اقتصاد داخل اثر می‌گذارد.
این دو تعبیر از ارزش پول، یعنی قدرت خرید و نرخ ارز، ارتباط نزدیکی با یکدیگر دارند و هر دو از عوامل مختلفی تاثیر می‌پذیرند.
نحوه اثرگذاری عوامل مختلف بر ارزش پول
نکته مهمی که در این مورد باید به آن توجه شود، این است که تقریبا تمامی عوامل موثر بر ارزش پول، به صورت مستقیم و غیرمستقیم با یکدیگر رابطه دارند. بنابراین ممکن است عاملی که معرفی می‌شود، خود از طریق ایجاد تغییر در یکی دیگر از عوامل گفته‌شده بر ارزش پول تاثیر بگذارد. همچنین ممکن است این عوامل با یکدیگر هم‌پوشانی داشته باشند یا حتی چند مورد از آن‌ها، زیرمجموعه مورد دیگری باشند.
بنابراین برای درک بهتر این عوامل، باید رابطه آن‌ها با یکدیگر را با دقت بررسی کرد. در اینجا، با هدف معرفی مهم‌ترین این عوامل، از چندین مورد آن‌ها صحبت می‌کنیم و به صورت مختصر، به رابطه بین آن‌ها هم اشاره می‌کنیم.
نرخ بهره چه تاثیری بر ارزش پول دارد؟
نرخ بهره از مهم‌ترین نشانگرهای اقتصادی است که روی تمامی مسائل اقتصادی موثر است؛ زیرا با ارزش زمانی پول سروکار دارد. نرخ عمومی بهره، روی ارزش پول تاثیر می‌گذارد. نرخ‌های بهره بالاتر، بازدهی بیشتری در ازای پس‌انداز و سرمایه‌گذاری افراد نصیب آن‌ها می‌کنند؛ بنابراین، ارزش پول در طول زمان افزایش می‌یابد.
در مقابل، نرخ بهره پایین باعث کاهش جذابیت نگهداری یک ارز می‌شود و ارزش آن را کاهش می‌دهد.
عملکرد اقتصادی
سرمایه‌گذاران به دنبال سرمایه‌گذاری دارایی‌هایشان در یک اقتصاد امن و مطمئن هستند. اگر کشوری از اقتصاد قدرتمندی برخوردار باشد، مقصد جذابی برای سرمایه‌گذاری خارجی‌ها خواهد شد. در این صورت، با ورود ارز به کشور و احتمالا خروج کمتر ارز (به دلیل وضعیت مساعد اقتصادی)، ارزش پول افزایش می‌یابد.
بنابراین باید عوامل موثر بر ارزش پول را، به طور مستقیم و غیرمستقیم، در ارتباط با شاخص‌های عملکرد اقتصادی بررسی کرد. از مهم‌ترین شاخص‌هایی که وضعیت عملکرد یک اقتصاد را نشان می‌دهند، تولید ناخالص داخلی (GDP)، نرخ بیکاری و میزان بدهی هستند.
عملکرد اقتصادی که با نشانگرهای مختلفی از قبیل تورم، بیکاری و رشد ناخالص داخلی بیان می‌شود، بر ارزش پول اثرات مستقیم و غیرمستقیم دارد.
تولید ناخالص داخلی
اولین عامل موثر بر ارزش پول، GDP است. تولید ناخالص داخلی یا GDP، مجموع ارزش کالاها و خدمات تولیدشده در اقتصاد است. وقتی تولید ناخالص داخلی کشوری افزایش می‌یابد، به این معناست که اقتصاد آن کشور در حال گسترش یافتن است.
سرمایه‌گذاران به دنبال فرصت‌های سرمایه‌گذاری در کشورهایی هستند که نرخ رشد GDP بالایی داشته باشند. در مقابل، افت تولید ناخالص داخلی نشان‌دهنده افت وضعیت اقتصاد است و می‌تواند سبب کاهش سرمایه‌گذاری شود.
تولید ناخالص داخلی تنها از طریق نوسانات سرمایه‌گذاری روی ارزش پول اثر نمی‌گذارد. با افزایش تولید، کالاها و خدمات بیشتری در اقتصاد وجود خواهند داشت و بنابراین، می‌توان با همان میزان پول، کالاها و خدمات بیشتری را خریداری کرد.
برای مثال اگر رشد تولید ناخالص داخلی کشوری از نرخ تورم آن بالاتر باشد، در واقع ارزش پول و قدرت خرید پول آن کشور بیشتر می‌شود.
بیکاری
بیکاری پایین، یکی از مشخصات مهم یک اقتصاد قوی محسوب می‌شود. در صورت پایین بودن نرخ بیکاری، تقاضا برای ارز آن کشور افزایش می‌یابد. در مقابل، اگر نرخ بیکاری در حال افزایش باشد، نشان‌دهنده ضعف اقتصاد است و بنابراین، تقاضا برای ارز آن کشور کاهش می‌یابد. به دنبال کاهش تقاضای ارز، ارزش پول کمتر خواهد شد.
همچنین، با بالا بودن نرخ بیکاری در یک کشور، می‌توان تشخیص داد که آن کشور درگیر رکود اقتصادی است. با بروز رکود اقتصادی، تولید کاهش می‌یابد و کالاها و خدمات کمتری روانه بازار می‌شود. در این صورت، به ازای تقاضای سابق، عرضه کمتری رخ خواهد داد. این باعث بروز تورم و کاهش ارزش پول و نرخ ارز ملی می‌شود.
بدهی
بدهی یکی دیگر از عوامل موثر بر ارزش پول است. کشورهایی که بدهی عمومی بالایی دارند، از جذابیت کمتری برای سرمایه‌گذاری برخوردارند. بدهی بالا عموما باعث افزایش تورم می‌شود؛ به خصوص اگر دولت اقدام به چاپ پول کند تا بتواند از پس پرداخت بدهی‌هایش برآید.
همچنین، ممکن است سرمایه‌گذاران نگران نکول دولت در ایفای تعهدات خود باشند. به همین دلیل است که رتبه‌بندی بدهی یک کشور، عامل مهمی برای تعیین ارزش پول آن کشور است.
هر چه رتبه دهی بالاتر باشد، احتمال این که کشور بتواند بدهی‌اش را پس بدهد افزایش می‌یابد. بنابراین، آن کشور برای سرمایه‌گذاران خارجی به مقصد جذاب‌تری تبدیل می‌شود و در نتیجه، ارزش پول افزایش می‌یابد.
ثبات سیاسی
علاوه بر عوامل اقتصادی که بالاتر برشمردیم، سرمایه‌گذاران به دنبال کشورهایی برای سرمایه‌گذاری هستند که از ثبات سیاسی بالایی برخوردار باشند. دلیل این مسئله واضح است؛ ثبات سیاسی، باعث ثبات بیشتر اقتصاد و در نتیجه، سرمایه افراد می‌شود.
آشفتگی سیاسی می‌تواند باعث افت ارزش پول شود و جریان سرمایه را به سوی اقتصاد کشورهایی روانه کند که از ثبات سیاسی بالاتری برخوردارند.
پیشرفت و تغییرات سیاسی را هم می‌توان از دیگر عوامل موثر بر ارزش پول دانست. برای مثال اگر بریتانیا و اتحادیه اروپا به نوعی توافق جدید دست یابند، میزان اطمینان به اقتصاد بریتانیا و اتحادیه اروپا افزایش خواهد یافت و احتمالا، هر دو ارز یورو و پوند انگلیس، در مقایسه با دلار آمریکا تقویت می‌شوند.
ثبات سیاسی، زمینه لازم برای اجرای درست فعالیت‌های اقتصادی است که ارزش پول را تعیین می‌کنند. بنابراین، ثبات یا آشفتگی سیاسی می‌تواند جهت تغییرات ارزش پول را مشخص کند.
سیاست‌های پولی و مالی
سیاست‌های پولی و مالی، از مهم‌ترین عوامل موثر بر ارزش پول و نرخ ارز هستند که عموم مردم، اطلاعات چندان زیادی درباره آن‌ها ندارند. با این که این سیاست‌ها در نهایت اثر خود را روی نشانگرهای اقتصادی، نرخ تورم و نرخ‌های بهره نشان می‌دهند، اما فهم کارکرد آن‌ها به صورت خاص از اهمیت زیادی برخوردار است.
سیاست‌های مالی شامل مخارج دولت، مالیات و کسری بودجه است. در عین حال، سیاست‌های پولی توسط بانک‌های مرکزی اجرا می‌شوند و شامل کنترل عرضه پول و نرخ‌های بهره می‌شوند. هر یک از این دو نوع سیاست کلی اقتصادی، از مجاری بسیار گسترده‌ای روی ارزش پول و ارز تاثیر می‌گذارند.
برای مثال، در سیاست‌های مالی، تغییرات مخارج دولت از طریق تحریک تقاضای کل و تغییرات مالیات از طریق تحریک مخارج مصرفی، الگوی پس‌انداز و سرمایه‌گذاری روی ارزش پول تاثیر می‌گذارند. همچنین کسری یا مازاد بودجه دولت، از طریق افزایش یا کاهش استقراض دولت، روی ارزش پول تاثیر می‌گذارد.
تراز تجاری و تراز پرداخت‌ها
منظور از تراز تجاری، اختلاف میان ارزش پولی کل صادرات و واردات یک کشور طی یک دوره زمانی معین است. به تراز تجاری، خالص صادرات هم گفته می‌شود. اگر تراز تجاری مثبت باشد، به آن مازاد تجاری گفته می‌شود و به این معناست که صادرات از واردات بیشتر است. اگر تراز تجاری منفی باشد، به آن کسری تجاری گفته می‌شود و به معنای بیشتر بودن واردات است.
منظور از تراز پرداخت‌ها، اختلاف بین کل ارزش خروجی و ورودی یک کشور است. مشخص است که قسمتی از تراز پرداخت‌ها را تراز تجاری تشکیل می‌دهد و بخش دیگر آن هم مربوط به حساب سرمایه می‌شود.
وقتی تراز تجاری و پرداخت‌های کشوری مثبت باشد، ارزش پول آن کشور افزایش می‌یابد و وقتی تراز منفی باشد، ارزش پول در برابر ارزهای خارجی کاهش خواهد یافت.
با ارزش ترین پول های دنیا کدام اند؟
با ارزش ترین پول های دنیا به صورت زیر هستند:
- دینار کویت: دینار کویت با ارزش ترین پول دنیا است. ارزش آن در مقابل دلار آمریکا ۱ به ۳.۲۶ است یعنی یک دلار آمریکا حدودا ۰.۳۲ دینار کویت ارزش دارد. و همین امر باعث شده که به گران ترین پول جهان تبدیل شود. اما چرا دینار کویت گران است؟ کافی است روی لینک کلیک کنید تا با دلایل این موضوع آشنا شوید.
- دینار بحرین: ارزش دینار بحرین در مقابل دلار آمریکا، یک به ۲.۶۵ است یعنی ۱ دلار آمریکا حدودا ۰.۳۸ دینار بحرین ارزش دارد و این دومین ارز قدرتمند و با ثبات دنیاست.
- ریال عمان: ریال عمان سومین ارز در لیست با ارزش ترین پول دنیا و نیز جز ارزهای غیرشناور است که ارزش آن به نسبت ثابت ۲.۶ به دلار آمریکا گره خورده است.
جمع‌بندی
تورم، نرخ بهره، تولید ناخالص داخلی، نرخ بیکاری، میزان بدهی، ثبات سیاسی، سیاست‌های پولی و مالی و تراز تجاری و پرداخت‌ها، همگی از مهم‌ترین عوامل موثر بر ارزش پول محسوب می‌شوند که از طریق ایجاد تغییر در قدرت خرید پول یا نرخ ارز، ارزش پول یک کشور را دچار تغییر می‌کنند.
از میان این عوامل، تورم، آشناترین عامل موثر بر ارزش پول نزد عموم مردم است اما سایر عوامل گفته‌شده هم از اهمیت بسیار زیادی برخوردارند و باید مورد توجه فعالان مالی و اقتصادی، دولت‌ها و حتی افراد عادی قرار بگیرند؛ زیرا بر اساس این عوامل می‌توان جهت‌گیری کلی اقتصاد و تغییرات کلی ارزش پول را پیش‌بینی کرد و طبق آن، تصمیمات اقتصادی هوشمندانه‌تری گرفت.
اگر به دنبال افزایش هوش اقتصادی خود هستید، پیشنهاد می‌کنیم مقالات تخصصی موجود در سایت بورسینس، سایت فعال در حوزه بورس، ارز دیجیتال و سرمایه گذاری، را دنبال کنید.
نظر شما