بازار؛ گروه بین الملل: آنیل سوکلال نماینده آفریقای جنوبی در گروه اقتصادهای نوظهور جهان موسوم به بریکس، گفت: ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی از امروز اول ژانویه ۲۰۲۴ میلادی (۱۱ دی) به این بلوک خواهند پیوست.
سوکلال با اشاره به شرکت نمایندگان بلندپایه ایران، عربستان، امارات، مصر و اتیوپی، در نشست اخیر بریکس که اوایل ماه دسامبر در دوربان آفریقای جنوبی برگزار شد، تاکید کرد: با پیوستن این کشورها، اعضای بریکس ۲ برابر خواهد شد. قرار است نمایندگان اعضای جدید بریکس در نشست بعدی این بلوک اقتصادی که ۳۰ ژانویه (۱۰ بهمن) در مسکو برگزار خواهد شد نیز شرکت داشته باشند.
در سالهای اخیر ایران رویکرد نگاه به شرق خود را با پیوستن شانگهای و بریکس نشان داده است. البته سازمان همکاری شانگهای عمدتاً بر مسائل سیاسی و امنیتی متمرکز است، در حالی که بریکس بلوکی از اقتصادهای بازار در حال ظهور است که حدود ۳۰ درصد از تولید ناخالص داخلی جهانی را تشکیل دهد. پیوستن ایران به بریکس بلافاصله پس از عضویت دائم در سازمان همکاری شانگهای، قطعاً نشان داد که تلاش‌های آمریکا برای منزوی کردن ایران به میزان قابل توجهی محدود است.
در حال حاضر، بریکس ۳۰ درصد از اقتصاد جهانی را کنترل می‌کند و اگر اتکای کشورهای عضو این بلوک اقتصادی به دلار آمریکا به طور کامل پایان یابد، ممکن است این میزان افزایش یابد.
«توماس هیل» یکی از مقامات سابق وزارت امور خارجه آمریکا معتقد است آمریکا باید نگران پیوستن اعضای جدید به بریکس باشد، زیرا آنها ممکن است روند دلار زدایی را تقویت کنند. هیل در مطلبی که برای اندیشکده آمریکایی شورای آتلانتیک نوشت، ضمن اشاره به پذیرش عضویت مصر از سوی بریکس هشدار داد: کشورهای شمال آفریقا ممکن است به برخی از تهاجمی‌ترین مدافعان دلار زدایی تبدیل شوند. واضح است که متحدان سنتی آمریکا، مانند مصر، عربستان سعودی و امارات متحده عربی، در حال بررسی راه‌هایی برای دلار زدایی هستند و پکن به پیشبرد این روند کمک می‌کند.
باید گفت کاهش وابستگی به دلار آمریکا در تعاملات تجاری و اقتصادی یکی از سیاست های پویا در قبال خنثی سازی تحریم های غرب یا به مفهوم کامل تر، اختلال در هژمون سازی دلار آمریکا در اقتصاد بین الملل است. با شروع استفاده ابزاری آمریکا از دلار خود در جهت کسب منافع سیاسی در جهان، کشورها راهکار دلار زدایی را در اولویت برنامه های جاری خود قرار داده اند. به ویژه کشورهایی که در دهه های اخیر وارد فاز تنش سیاسی، اقتصادی، مالی با بلوک غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا شده اند به دنبال بسترسازی اجرای پروژه دلار زدایی در ارتباطات با یکدیگر بوده اند.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با «مارک فینو» سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه انجام داده است که در ادامه می آید. «فینو» در حال حاضر عضو ارشد بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.
*از اول ژانویه ۲۰۲۴، ایران رسما به عضویت دائم بریکس درآمده است. اهمیت این عضویت برای گروه بریکس چیست؟
اهمیت اصلی برای بریکس، پیوستن ایران به همراه سه کشور دیگر خاورمیانه (مصر، عربستان سعودی و امارات) است که به تغییر موازنه اقتصادی و ژئوپلیتیکی این گروه کمک می کند. به لطف این حضور، اکنون سهم تولید نفت جهان دو برابر شده و به ۴۳ درصد رسیده است.
*اهمیت این عضویت برای ایران چیست؟
برای ایران، این فرصت خوبی برای خروج از انزوا، غلبه بر تحریم‌های ایالات متحده و ادغام در گروهی از اقتصادهای نوظهور است که در حال حاضر نیمی از جمعیت جهان (و بازارهای مرتبط) تقریباً یک سوم تولید ناخالص داخلی جهان را تشکیل می‌دهند. این گروه همچنین دارای نفوذ جهانی است.
اقتصادهای نوظهور مهم دیگری نیز وجود دارند که بدون ادغام در بریکس یا سازمان همکاری شانگهای، نفوذ جهانی را به دست خواهند آورد
*بریکس و سازمان همکاری شانگهای (SCO) از جمله سازمان هایی هستند که برخی کارشناسان معتقدند «جنوب جهانی» را مدیریت خواهند کرد. ارزیابی شما چیست؟
این ممکن است درست باشد اما فقط تا حدی. اقتصادهای نوظهور مهم دیگری نیز وجود دارند که بدون ادغام در بریکس یا سازمان همکاری شانگهای، نفوذ جهانی را به دست خواهند آورد، مانند مکزیک، کره جنوبی، اندونزی، نیجریه یا فیلیپین.
*با توجه به برنامه هایی مانند دلارزدایی در بریکس و سازمان همکاری شانگهای، به نظر شما این سازمان ها می توانند نظم اقتصادی غرب را در نظام بین الملل به چالش بکشند؟
این هدف ممکن است برای بسیاری از اعضای آن سازمان ها مشترک باشد، اما همه آنها از روند فعلی به سمت دلارزدایی پیروی نمی کنند. در سطح جهانی، دلار آمریکا همچنان ارز غالب اکثر مبادلات ارز خارجی در اقتصادهای نوظهور است و احتمالاً برای مدت طولانی باقی خواهد ماند.
استفاده از ارزهای ملی بریکس برای تجارت فرامرزی به دلیل زیرساخت های مالی ناکافی پرهزینه تر شده است. همچنین، از آنجایی که قیمت کالاها هنوز به دلار تسویه می شود، کشورهای وابسته به کالا (آرژانتین، برزیل، اتیوپی، روسیه، عربستان سعودی و امارات) همچنان به طور گسترده از دلار استفاده می کنند. آنچه می تواند اتفاق بیفتد این است که «بانک آینده بریکس» بودجه پروژه های توسعه ای را به عنوان جایگزینی برای بانک جهانی و صندوق بین المللی پول که هنوز تحت سلطه غرب هستند، ارائه دهد.
کشورهای کلیدی عضو بریکس پلاس (BRICS Plus) یعنی آرژانتین، برزیل، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی بیشتر به دنبال یکپارچگی اقتصادی با غرب خواهند بود
*هند سیاست متعادلی را علیه شرق و غرب انجام می دهد و عضویت آن در بریکس و شانگهای نشان می دهد که دهلی تمام منافع خود را در غرب دنبال نمی کند. به نظر شما این موضوع در آینده چالشی برای چنین کشورهایی نخواهد بود و امکان پیروی از «استراتژی پوشش ریسک» برای آنها وجود خواهد داشت؟
در واقع، هند، به زودی با بزرگترین جمعیت جهان و اقتصاد رو به رشد، می‌خواهد اطمینان حاصل کند که به ایالات متحده/غرب یا روسیه/چین وابسته نیست. به عنوان مثال، قبل از سال ۲۰۲۰، هند نزدیک به ۶۰ درصد تسلیحات خود را از روسیه وارد می کرد، در حالی که این سهم اکنون به ۴۵ درصد کاهش یافته است و سهم ایالات متحده با سایر تأمین کنندگان غربی (فرانسه، اسرائیل) به بیش از ۱۱ درصد افزایش می یابد.
سایر کشورهای کلیدی عضو بریکس پلاس (BRICS Plus) یعنی آرژانتین، برزیل، آفریقای جنوبی، عربستان سعودی، مصر، امارات متحده عربی بیشتر به دنبال یکپارچگی اقتصادی با غرب خواهند بود تا با شرق، زیرا آن را با منافع ملی خود سازگارتر می دانند. در واقع، مدل‌های اقتصادی شرقی هنوز با نابرابری‌های اجتماعی بالا، عقب‌ماندن از نظر تحقیق و توسعه، بهره‌وری پایین یا وابستگی به صادرات مشخص می‌شوند.
نظر شما