به گزارش بازار، آتشکده یزد قرارگاه آتش مقدس زرتشتیان در شهر یزد و محل نیایشگاه زرتشتیان این شهر است. این آتشکده تاریخی است و معمولاً به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری شهر شناخته میشود. آتشی که در این آتشکده سوزانده میشود، بیش از ۱۵۰۰ سال روشن و شعله ور مانده است.
برای سهولت دسترسی به این مکان، می‌توانید در هتل فهادان یزد اقامت داشته باشید. این هتل هر ساله میزبان مسافران زیادی است و با امکانات بی‌شمار، آماده پذیرایی از مسافران است.
آتش حاضر در آتشکده یزد، یکی از سه آتش قدیمی و مقدس پیروان زرتشت از دوران ساسانیان است. این آتشکده در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است و بازدید از آن برای گردشگران امکان‌پذیر است. این آتشکده نمادی است از تاریخ و فرهنگ شهر یزد و نشان از همزیستی ادیان مختلف در این شهر قدیمی دارد.
معرفی آتشکده یزد
این آتشکده، یکی از مراکز مهم در بین نیایشگاه‌های زرتشتیان است. در این مکان، آتش به عنوان نمادی مقدس، جایگاه ویژه‌ای دارد و فعالیت‌های دینی مهمی، از جمله خواندن متون مقدس اوستا و گات‌ها مقابل آتش انجام میشود. آتشکده یزد با نام آتشکده نیز شهرت دارد و آتش مقدس ورهرام در این آتشکده قرار دارد. مسئولان این بنا، وظیفه نگهداری آتش آتشکده را به فردی معتمد واگذار کرده‌اند.
در تاریخ ۲۲ شهریور ۱۳۷۸ هجری شمسی، آتشکده بهرام یزد با شماره ثبت ۲۴۳۱ در فهرست آثار ملی ایران قرار گرفت. اما برخی از زرتشتیان با این تصمیم موافق نبودند. آن‌ها معتقد بودند که ورود گردشگران به این مکان، منجر به سلب آرامش نیایشگران میشود و پاکیزگی محیط آتشکده به خطر می‌افتد.
با این حال، به دلیل تقاضای زیاد گردشگران برای بازدید از این مکان، بخشی از آتشکده برای عموم بازگشایی شده است. امروزه، آتشکده ورهرام به عنوان یکی از جاذبه‌های استان یزد شناخته میشود. این مکان از لحاظ تاریخی، فرهنگی، معماری و زیبایی بسیار مهم است.
آتشی هزار و پانصد ساله
آتشی که بیش از ۱۵۰۰ سال است در ایران خاموش نشده، در یک آتشکده تاریخی در شهر یزد قرار دارد. شهر یزد دارای جاذبه های دیدنی بی‌شماری است، هر کدام دلایل و فلسفه‌های خاصی برای وجودشان دارند. اگر می‌خواهید سفری تاریخی و پربار داشته باشید، شهر یزد قطعاً یک مقصد مناسب برای شماست.
ایران هتل آنلاین در این مقاله به آتشی که از قرن پنجم میلادی در آتشکده یزد روشن است، می‌پردازد. در ادامه، آتشی ۱۵۰۰ ساله ایران را بررسی خواهیم کرد.
یزد همواره یکی از نقاط مهم برای خلق صلح و آرامش بوده است. وجود کویر بی‌انتهای اطراف این شهر، همواره به شهر یزد و مردمان آن سکونت و آرامش بخشیده است. هنگامی که گردشگران داخلی و خارجی به این شهر سفر می‌کنند، علاوه بر جاذبه‌های دیدنی جذاب، به آرامش موجود در این شهر نیز توجه می‌کنند.
آتکشده شهر یزد یکی از مکان‌های دیدنی این شهر است که علاوه بر آرامشی که به افراد القا می‌کند، تاریخچه‌ای هم دارد.
در این بنا، سه آتش که به آن‌ها "آتش ورهرام" یا "آتش پیروزی" می‌گویند وجود دارند. این آتش‌ها به دلیل شکوه و قدمتی که دارند، بسیار مهم و ارزشمند هستند. قدمت این آتش‌ها بیش از ۱۵۰۰ سال است و این باعث میشود تا اهمیت آتشکده یزد نسبت به بناهای دیگر این شهر بیشتر شود.
بازدیدکنندگان باید چند آداب خاص را رعایت کنند، به طور مثال، هیچ کس نباید در آتش بدمد یا آن را آلوده کند. حتی نگهبان آتش باید با استفاده از نقابی ویژه به نام "پدام" که بر روی دهان و بینی قرار می‌گیرد، به آتش نزدیک شود.
فرد مسئول نگهداری آتشکده "هیربد" نامیده میشود و روزانه چند نوبت با افزودن تکه‌چوبی خشک و مقاوم، مانند چوب بادام و زردآلو، آتش را روشن نگه می‌دارد. برای گردشگران، روشن ماندن آتش بسیار جالب است و آن‌ها در حین تماشای آن از پشت شیشه جام، حتی بوی آتش را نیز استشمام می‌کنند.
ساخت آتشکده یزد
آتشکده یزد، که با نام‌های دیگری همچون آتشکده بهرام یزد و خانه زرتشتیان یزد نیز شناخته میشود، یکی از مکان‌های مشهور زرتشتیان است. این آتشکده در دوران پهلوی اول در سال ۱۳۱۳ هجری شمسی ساخته شد.
در آبان ماه همان سال، یک زرتشتی پارسی به نام "همابائی" سرمایه‌ای برای ساخت این آتشکده در نظر گرفت و قطعه زمینی به وسعت ۶,۸۸۱ متر مربع را برای این منظور انتخاب کرد. این قطعه زمین قبلاً توسط چند نفر از زرتشتیان ایرانی، از جمله برادران امانت، به یاد فوت پدرشان "اردشیر مهربان رستم امانت" وقف شده بود.
مهندسان پارسی نقشه این ساختمان را رسم کردند و ارباب جمشید امانت، یکی از برادران امانت، سرپرستی و نظارت بر ساخت آن را بر عهده گرفت.
او در خاطرات خود ذکر کرده که پنج بار به هند سفر کرده است تا از انجمن پارسیان هند، گروهی از زرتشتیان ایرانی‌تبار، حمایت مالی برای ساخت آتشکده بهرام یزد جلب کند. این سفرها چهار بار با کشتی‌های بخار از طریق اقیانوس هند و یک بار با پیاده‌روی و سواری بر روی شتر از ریگ‌زارهای بلوچستان ایران و پاکستان صورت گرفت.
بر اساس باورهای زرتشتی، آتش نمادی از ارایش بهشتی یا اشا، به عنوان یکی از فرشتگان یا خصوصیات خداوند (اهورامزدا) در نظم جامعه و جهان است. آتش نماد مادی این خصوصیت است.
اما ریشه وجود آتشکده‌ها به پیش از ایجاد دین زرتشتی بازمی‌گردد. آتش نقش مهمی در تمدن و شهرنشینی داشته است و از زمان بنای اولین استوارها تا زمان انقلاب کشاورزی، انسان‌ها را در صنعت، داروسازی و روشنایی یاری کرده است.
آتشکده مکانی محلی بوده است که اهالی یک شهر یا روستا یک آتش را در آن روشن نگه می‌داشتند تا در هر زمان نیاز به آن داشتند، به آن دسترسی داشته باشند. پس از بروز دین زرتشتی در ایران، آتشکده‌ها به عنوان مکان‌های متبرکه مذهبی درآمدند و به محل گردهمایی مذهبی پیروان این دین تبدیل شدند.
تاریخچه آتشکده یزد
طبق نوشته‌ها و نقل قول‌های تاریخی، آتشکده‌های آذر گشنسب یا آذرگشسب در تکاب، آذر برزین‌مهر در خراسان رضوی، و کاریان یا آذرفرنبغ کاریان در فارس از جمله آتشکده‌های مهمی بودند که در زمان حکومت پادشاهان ساسانی به دلیل قدمت، شکوه و اهمیت بالایشان توجه بسیاری به آن‌ها شده است.
آتش بهرام (ورهرام) که در آتشکده یزد قرار دارد، تقریباً ۱۵۰۰ سال قدمت دارد و آتش اصلی در آذرفرنبغ فارس قرار داشت. متأسفانه در قرن دهم میلادی به دلیل حمله دشمنان به شهر یزد، مجبور به انتقال آتش به آتشکده بزرگ‌تر شهر شدند؛ اما این آتشکده نیز تخریب شد و زرتشتیان مجبور به جابه‌جایی آتش مقدس شدند.
آن‌ها در غاری با نام اشکفت یزدان بین عقدا و پارس‌بانو رفتند و آتش ورهرام را به مدت ۳۰ سال از خطر بیگانگان حفظ کردند.ئبعد از آن، آتش ورهرام مجدداً منتقل شد و به مدت دو قرن برای جلوگیری از تجاوز بیگانگان در روستاهای زرتشتیان یزد محافظت و پاسداری شد. در سال ۷۵۰ هجری قمری، روستای ترک‌آباد در نزدیکی اردکان ساخته شد و اکثر زرتشتیان به آنجا نقل مکان کردند.
آتش مقدس نیز به ترک‌آباد منتقل شد و به‌مدت ۳۰۰ سال در این روستا نگهداری شد. اما جامعه زرتشتیان ترک‌آباد در طول زمان به هم گسیخت و آتش مقدس مجدداً به شریف‌آباد منتقل شد و در سال ۱۱۸۹ هجری قمری به یزد بازگردانده شد. زرتشتیان مجبور شدند آتش مقدس را در محله دستوران یزد در خانه‌ای کوچک و مخفی نگهداری کنند.
این مشکل تا زمانی که رضاشاه دستور ساخت آتشکده یزد را صادر کرد ادامه داشت. در نهایت، زرتشتیان توانستند یک عبادتگاه شایسته برای خود داشته باشند. آتش مذکور در یک ظرف بزرگ از برنز درون یک محفظه شیشه‌ای و در یک اتاق بزرگ و به‌علت حفظ آتش از نور خورشید قرار دارد.
یک فرد با عنوان "هیربد" مسئول حفظ آتش نگهداری می‌کند. او روزانه چند بار با افزودن یک قطعه چوب بسیار مقاوم‌تر از سایر چوب‌ها مانند چوب بادام و زردآلو، آتش را حفظ می‌کند. خاکستر تولید شده از سوختن آتش بی‌ارزش است و در صورت لزوم تخلیه میشود. بازدیدکنندگان می‌توانند آتش را از پشت شیشه مشاهده کنند؛ چراکه نباید نفس انسان با آتش پاک تلف کند.
معماری آتشکده بهرام یزد
با مطالعه ساختمان‌هایی که به عنوان آتشکده استفاده می‌شدند، به این نتیجه می‌رسیم که از دوران باستان، آتشکده‌ها بدون هیچ گونه تزئینات و زیور و به صورت ساده و مقدس طراحی و ساخته شده‌اند. آتشکده یزد نیز مانند همتایان خود، از معماری ساده و زیبا برخوردار است.
طراحی این مکان بر اساس سلسله مراتب و حوزه‌بندی فضایی آتشکده‌های پارسیان هند انجام شده است، گرچه مشابه بناهای مناطق کویری ایران، الگوهای معماری معاصر یزد را دارد. این بنا در مرکز حیاط قرار گرفته است و درختان همیشه سبز آن را محصور کرده‌اند.
نگاره‌های فروهر و سرستون‌های سنگی، زیبایی و بزرگواری خاصی را به ساختمان آتشکده بهرام می‌بخشند. این سرستون‌ها و سنگ‌های گلدار در قسمت پایین دیوارها از مهارت‌های هنرمندان استان اصفهان حکایت می‌کنند که بعد از تراشیدن سنگ‌ها در شهر اصفهان، آن‌ها را به شهر یزد آوردند.
به نظر می‌رسد کاشی‌کاری نیز توسط هنرمندان استان یزد انجام شده است. طراحان و استادکاران همچنین دیوارهای داخل ساختمان را با اشکالی از تصاویر زرتشت و جمله‌هایی برگرفته از کتاب مقدس اوستا، بسیار زیبا و هنرمندانه تزیین کرده‌اند.
حوضی در ابتدای ورودی عمارت آتشکده، زیبایی ویژه‌ای به این بنا می‌بخشد که طبق آیین حوض‌های سراسر دنیا، کف آن توسط سکه‌های بازدیدکنندگان پر شده است. این قرارگیری آتشکده در مقابل حوضی از آب، از خصوصیات این مکان‌ها محسوب میشود.
آتش مقدس در اتاقی نگهداری میشود که معماران در مرکز ساختمان آن را ایجاد کرده‌اند تا به این ترتیب از تابش نور خورشید دور بماند. در اطراف آن نیز اتاق‌هایی برای انجام فریضه‌های نماز و نیایش مخصوص زرتشتیان در نظر گرفته شده است.
اتاق نگهداری آتش ورهرام
محل نگهداری آتش اتاقی حدود ۲۰ متری است که در وسط سالن مرکزی قرار دارد. این اتاق دارای سه طرف با پنجره‌های چوبی است. در طرف‌های شرقی و غربی این پنجره‌ها با نرده‌های فلزی پوشیده شده‌اند و بهدینان زرتشتی از پشت این نرده‌ها به آتش‌بازی اهورامزدا ستایش می‌کنند.
پنجره جنوبی با شیشه مسدود شده است تا امکان ورود آلودگی به آتش مقدس توسط بازدیدکنندگان وجود نداشته باشد. ورودی این اتاق، دری چوبی است.
در وسط اتاق قسمتی از سطح توسط شیاری از بقیه سطح جدا شده است. در وسط آن یک چهارپایه سنگی قرار دارد و آتشدان برنزی بر روی این چهارپایه واقع شده و آتش مقدس در دل این آتشدان همیشه سوخته میشود. در دو گوشه اتاق، دو زنگ ناقوسی از سقف آویزان هستند.
در گوشه دیگر اتاق، چهارپایه‌های بلند فلزی قرار دارد و بر روی آن‌ها چراغ روغنی است که در گوشه شمالی اتاق قرار دارد و همواره روشن است. در کنار این چهارپایه، روغن‌های نذری قرار دارد که برای روشن نگه داشتن شعله از آتش استفاده میشود.
در گوشه دیگر اتاق، ظروف مخصوص تقدیس آتش قرار دارد. سقف این اتاق توسط یک دودکشی فلزی تشکیل میشود که دود تولید شده از سوختن آتش را به اتاق بالایی، که بر روی اتاق قرار دارد و در پشت بام است، هدایت می‌کند. اتاق بالا همانند یک دودکش عمل می‌کند و دود از طریق پنجره‌هایی که در چهار طرف آن وجود دارد، به بیرون خارج میشود.سقف این اتاق، مسطح است.
سایر بخش‌های آتشکده یزد
بخش‌های دیگر آتشکده بهرام در یزد شامل تالار ورجاوند و آب‌انبار است.
تالار ورجاوند، تالاری است که در سال ۱۳۱۸ هجری شمسی توسط آقای جمشید امانت به یاد همسرش در مجموعه آتشکده یزد ساخته شد. به دلیل کهولت و تخریب در سال ۱۳۸۱ هجری شمسی این ساختمان تالار تعطیل شد.
در سال ۱۳۸۷ هجری شمسی مهندس پرویز ورجاوند این تالار را بازسازی کرد و عملیات مرمت ساختمان را به سبک قدیمی به پایان رساند. او این کار را به یاد پدر و مادر خود و نام خانوادگی ورجاوند انجام داد. این تالار در حال حاضر به نمایشگاهی تبدیل شده است که امکان آشنایی بیشتر با زرتشتیان، سنت‌ها و آداب دینی آن‌ها را فراهم می‌کند.
آب‌انبار آتشکده یزد نیز توسط جمشید امانت ساخته شده است و در طبقه زیرین تالار ورجاوند قرار دارد. در این آب‌انبار، قبل از ورود به محوطه آب‌انبار، یک فضای نمایشگاهی وجود دارد که تصاویری از زندگی و آداب و رسوم زرتشتیان را نشان می‌دهد.
برای ورود به آب‌انبار، باید از پله‌ها پایین بروید. در گذشته، انتهای این راه پله مسدود بود و افراد با استفاده از یک شیر در پایین مخزن آب به آب دسترسی داشتند. اما اکنون این مشکل برطرف شده و گردشگران می‌توانند به آب‌انبار وارد شوند. دریچه بالای آب‌انبار، آب قنات را به داخل می‌آورد و تعدادی جای پا در دیواره آب‌انبار و دریچه بالا تا کف وجود دارد که برای ورود افراد در مواقع اضطراری بوده است.
تمامی این بخش‌ها باعث افزایش بازدیدکنندگان این آتشکده میشود. هتل مظفر یزد یکی از هتل های برتر شهر یزد است که با اقامت در این هتل می‌توانید امکانات برتر هتل را تجربه کنید. این هتل مزایای بسیاری دارد و با اتاق‌های متنوع می‌توانید بنا به سلیقه خود در اتاق دلخواه اقامت کنید.
آداب ورود به آتشکده ورهرام یزد
آتشکده بهرام یزد یک مکان مقدس است و برای ورود به آن برخی آداب و قوانین وجود دارد:
● هر کس وارد این مکان میشود باید حتماً پاکیزه باشد؛ این هم شامل مردان و هم زنان است.
● این مکان در دین زرتشتیان مثل مسجدی برای مسلمانان به شمار می‌رود و در برخی موارد، بانوان اجازه ورود به آتشکده را ندارند.
● مردان زرتشتیان هنگام ورود باید با کلاه سفید و زنان با روسری سفید و پوشیدن لباس رنگ روشن به همراه کفش‌های خود بیایند و کفش‌های خود را در خارج از مکان نگه دارند.
● هیچ‌کس نباید به آتش مقدس نزدیک شود؛ زیرا نفس انسان می‌تواند آن را آلوده کند.
نکاتی کاربردی برای بازدید از آتشکده یزد
در ادامه با برخی نکات کاربردی برای بازدید از آتشکده یزد اشنا می‌شوید:
● برای استفاده از وسایل نقلیه عمومی، بهتر است سوار بر اتوبوس‌هایی شوید که از خیابان آیت‌الله کاشانی عبور می‌کنند. ایستگاه اتوبوس در نزدیکی ورودی آتشکده قرار دارد.
● لطفاً به احترام به عقاید، باورها و رسوم دیگران توجه کنید و حرمت این مکان مقدس را رعایت نمایید.
● بازدیدکنندگان می‌توانند در پشت دیوار شیشه‌ای آتشکده همیشه فروزان را مشاهده نمایند.
● برای بازدید از این مجموعه می‌توانید از ساعت هشت تا ۱۲ و از ۱۷ تا ۲۰ به آنجا مراجعه کنید.
● آتشکده بهرام یزد به جز روزهای تعطیل برای بازدیدکنندگان باز است.
سخن پایانی
آتشکده یزد یکی از جاذبه‌های گردشگری این شهر است که مردم ایران سالانه برای بازدید از این آتشکده به شهر یزد سفر می‌کنند. سفر به یزد بدون بازدید از این آتشکده خالی از لطف است. این مقاله به معرفی این آتشکده و تاریخچه آن پرداخت. امیدواریم که با خواندن این مقاله مشتاق باشید تا از این آتشکده بازدید کنید.
نظر شما