ارزش‌گذاری درست و شفاف نیاز شرکت‌های استارتاپی

احمدرضا صباغی؛ بازار: حمایت دولت از  ایده‌های استارتاپی یکی از مهمترین وظایف یک نهاد حاکمیتی به منظور رشد و توسعه اقتصاد دیجیتال در یک جامعه است اما متاسفانه در کشور ما در برهه‌های مختلف شاهد حمایت دولت از استارتاپها به‌خصوص در زمان وقوع بحران‌هایی همچون شیوع ویروس کرونا نبودیم اما سوال مهم اینجاست که به طور کلی نقش دولت در حمایت از استارتاپها و اقتصاد دیجیتال در یک جامعه چیست؟

سوال مهمتر دیگر که برای استارتاپ‌ها مطرح است ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها در بورس می تواند به نوعی ارزش واقعی یک موتور محرک در اقتصاد دیجیتال یک کشور را مشخص کند اما  ورود استارتاپ‌های ایران به تالار شیشه‌ای نیازمند چه زیرساختی هست و سازوکار ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها در بورس ایران باید چگونه باشد؟

شهرام شریف کارشناس حوزه استارتاپ و فناوری‌های آی‌تی با اشاره به اینکه نفس حمایت دولت از استارتاپها یا ایده‌های استارتاپی می‌تواند تعابیر نادرستی ایجاد کند گفت: به‌طور کلی اشتباه است اگر تصور کنیم دولت باید از ایده‌های استارتاپی رشد یا حمایت کند. وظیفه دولت‌ها در بهترین حالت بسترسازی برای رشد استارتاپها با تدوین مقررات یا حمایت از بسترهای رشد مثل شتاب‌دهنده‌ها، مراکز نوآوری و غیره  است.

دولت در حمایت از استارتاپ‌ها نقشی ندارد
وی افزود: ورود مستقیم دولت به حمایت از یک یا بخشی از استارتاپ‌ها می‌تواند موازنه اقتصادی ان را بر هم بزند. بخش خصوصی در بخش عمده جهان پرچم‌دار اکوسیستم استارتاپی است و چیزی به نام استارتاپ دولتی یا نداریم یا من تاکنون به آن برنخورده‌ام. از طرف دیگر موضوع حمایت دولتی همواره به گرفتن تسهیلات تعبیر شده که برای استارتاپ‌های کوچک سم است.  مدل‌های تامین مالی استارتاپ‌ها متفاوت از مدل‌های حمایتی از کسب و کارهای دیگر است و دولت کاری که می‌تواند انجام دهد تقویت نهادهای مورد نیاز در این مدل تامین مالی است. مثلا حمایت‌های قانونی از ایجاد یا رشد صندوق‌های جسورانه یا تغییر و اصلاح قوانین موجود و در بعضی مواقع تجارت سنتی برای ایجاد فرصت‌های مناسب تامین سرمایه توسط استارتاپها یا حضور آنها در بازار سرمایه نیاز است.  

شریف تصریح‌کرد: دولت قادر به کمک کردن به استارتاپ‌ها نیست و بهترین کاری که می‌تواند انجام دهد این است که کاری انجام ندهد.  

بورس معیار ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها
وی افزود: در حال حاضر ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها بر اساس فرمول‌هایی و  توسط متخصصین این حوزه انجام می‌شود. بین ارزش‌گذاری یک استارتاپ یا ارزش‌گذاری یک شرکت سنتی اختلافاتی وجود دارد که مثلا می‌بینیم در جایی مثل بازار سرمایه ارزش‌گذاری بر اساس داشتن ملک، زمین و ... است در حالی که ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها شامل فاکتورهایی مثل سرمایه نامشهود است. شرکتی مثل آمازون تا همین چند سال قبل هم ضررده بود و احتمالا با چنان فاکتوری قادر به حضور در بورس ایران نبود (بر اساس قوانین فعلی بورس) اما همین شرکت رشد اعجاب انگیزی از اوایل سال ۲۰۰۰ تا به امروز داشته است. دارایی نامشهود آمازون در زمانی که وارد بورس شد بازار و پتانسیل رشد این شرکت و تیم خلاقی بود که روی یک ایده فوق‌العاده شکل گرفته بودند. ارزش این دارایی نامشهود الان برای همه روشن است وقتی می‌بینیم این شرکت به ارزشی بیش از یک تریلیون دلار رسیده است.

 این کارشناس حوزه اقتصاد دیجیتال اضافه ‌کرد: کرونا تاثیر دو گانه‌ای بر کسب و کارهای نوپا گذاشته است. برخی کسب و کارها به دلیل اینکه داخل یک صنعت خاص بودند و آن صنعت به طور کل متوقف شده است، آن کسب و کارها هم دچار مشکل شده‌اند، استارتاپ‌های حوزه گردشگری بهترین مثال برای این نوع کسب‌وکارها هستند که از همه‌گیری کرونا بسیار ضربه خوردند و نیروهایشان را تعدیل کردند تا بتوانند زنده بمانند و بعضی دیگر هم ورشکست شدند. تعداد معدودی از استارتاپ‌های خدماتی شامل: استارتاپ‌های حوزه تجارت الکترونیکی و استارتاپ‌های محتواهای آنلاین، به علت استفاده مردم از سرویس‌های الکترونیکی، با افزایش تقاضا مواجه شدند و رشد کردند. هرچند این یک رشد تحمیل شده و ناخواسته بود که باعث بروز اختلالاتی در مسیر خدمات‌رسانی‌شان شد و موجب شد فشارهای زیادی را متحمل شوند. با این حال برخی از این استارتاپ‌ها نشان دادند چقدر حضورشان در دورانی چون کرونا ضروری و مفید است.  

شریف گفت: این فعالیت‌های شغلی در بخش سنتی، هم آسیب می‌رساند و هم ممکن است باعث بیکاری شود اما باید توجه داشته باشیم که دنیا در حال تغییر است و لزوما همه شغل‌هایی که مثلا ۵۰ سال قبل وجود داشته‌اند امروز وجود ندارند و شغل‌هایی که امروز وجود دارند ممکن است در آینده وجود نداشته باشند. مشاغل به مرور زمان بهینه‌تر می‌شوند، کسب و کارها بهتر عمل می‌کنند و تکنولوژی راحتی و دسترسی وسیع‌تری را به همراه می‌آورد.

وی اضافه‌کرد: استارتاپ‌ها ممکن است جای کسب‌وکارهای سنتی را بگیرند و دلیل آن، عملکرد بهتر استارتاپ‌ها در این زمینه است. باید این نکته را در نظر بگیریم که استارتاپ‌ها مشاغل جدیدتر و بهینه‌تری را به وجود می‌آورند و منافع بسیاری را نصیب کشور می‌کنند. رشد استارتاپ‌ها لزوما معنی از بین رفتن یک مجموعه یا حوزه خدماتی نیست بلکه می‌تواند مسیر اقتصادی را بهترکند. ارزشی که استارتاپ‌ها ایجاد می‌کنند به مراتب مهمتر و وسیع‌تر از تاثیرات  منفی  است که ممکن است در این مسیر بگذارند. نمونه بارز آن شغل هست. به خوبی می‌بینیم شغل‌های کم کیفیت‌تر جای خود را به ماشین می‌دهند اما شغل‌های نیازمند به مهارت‌های بیشتر ایجاد می‌شوند که این روند ناگزیر بخشی از جریان توسعه است.