بازار؛ گروه استان ها: بیش از ۱۰ سال است که سرمایه‌گذاری در بخش برق، متناسب با تکالیف اسناد بالادستی، صورت نگرفته است در واقع، دولت نه خود منابعی را برای ساخت نیروگاه‌های جدید تجهیز کرده و نه بستری را برای مشارکت بخش خصوصی مهیا کرده است لذا این رویه منجر به عقب‌ماندگی در بخش تولید شده و این بخش متناسب با رشد مصرف که سالانه دست‌کم معادل ۸ درصد است که پیش نرفته و بدین ترتیب، هر ساله این شکاف بیشتر می شود.
برخی از کارشناسان حوزه انرژی بر این باورند که اگر دولت پای خود را از حیطه اقتصاد انرژی بیرون بگذارد، می‌توان با یک برنامه ریزی دو الی سه ساله که بخش خصوصی در آن محوریت دارد شکاف میان تولید و مصرف برق را جبران کرد.
در همین راستا با سید هاشم اورعی استاد دانشگاه صنعتی شریف و رئیس اتحادیه انجمن های انرژی ایران و عضو آکادمی علوم نیویورک آمریکا به گفت و گو نشستیم.
* کمبود انرژی در کشور ما از کجا نشات می گیرد؟
ما چیزی به نام سیاست انرژی و برنامه مدونی برای رفع کسری و یا تامین انرژی نداریم لذا اگر نگاهی به آمار خاموشی ها و کسری ها در طی سال های گذشته بنیدازید متوجه می شویم که هر سال این عدد در حال افزایش است یعنی متناسب با افزایش مصرف نتوانستیمن انرژی تامین کنیم و لذا ساعات خاموشی ها رو به افزایش گذاشته است.
انرژی برق ما در حالی به گاز و آب گره خورده است که امروز نه آب داریم و نه گاز در حالی که ما از یک دهه گذشته باید به سمت انرژی های تجدید پذیر می رفتیم که مشاهده می کنید برنامه ای در این رابطه نداشتیم و به سمت آن حرکت نکردیم!
بسیاری از برنامه هایی که تاکنون عنوان شده متاسفانه فقط بر روی کاغد بوده و و ثمری نداشته و متاسفانه ما در طی سال های گذشته تولید برق را به گاز گره زدیم و حالا که با کمبود گاز مواجه ایم متوجه شدیم که اشتباه برنامه ریزی کردیم.
انرژی برق ما در حالی به گاز و آب گره خورده است که امروز نه آب داریم و نه گاز در حالی که ما از یک دهه گذشته باید به سمت انرژی های تجدید پذیر می رفتیم که مشاهده می کنید برنامه ای در این رابطه نداشتیم و به سمت آن حرکت نکردیم!
* چقدر از ظرفیت های منطقه ای در تامین انرژی می توان بهره گرفت؟
متاسفانه به ظرفیت های استانی در بخش انرژی توجه نمی شود و بجای آن فقط ملاک ملی در برنامه ریزی توسعه توجه می شود و از طرفی نماینده ها بدون توجه به امکانات منطقه به سمت ظرفیت های منطقه ای به دنبال کارهایی هستند که نظر مردم و یا موضوع اشتغال را حل کند. مثلا با توجه به کمبود آب آما کشت برنج در خوزستان، یا تولید فولاد در اصفهان و یزد را پیگری کرده اند و حالا به دنبال انتقال آب از خلیج فارس و با این هزینه کلان اقتصادی هستند و این در حالی است که به جای آن می توانستند این واحد ها را در مناطق دارای آب و کنار دریا احداث کنند و لذا از این اشتباهات بزرگتر سراغ ندارم.
این رو زها مدل اقتصادی با توجه به اقلیم منطقه ای در مباحث منابع انرژی تجدید پذیر در دنیا مطرح است به طوری که در کشور ما پیش از این استان سیستان بلوچستان را به دلیل دارا بودن آب کافی به انبار غله تعبیر می کردند و این در حالی است شرایط اقلیمی عوض شده و در صورت نگاه صحیح باید انرژی تجدید پذیر باد و خورشید در این منطقه را در دستور کار قرار داد که هم سبب ایجاد اشتغال و همچنین سرمایه گذاری صنعت و انرژی را به دنبال دارد.
* به نظر شما وضعیت ما در سال های آینده چگونه خواهد بود؟
ما در حوزه انرژی وارد کوچه بن‌بست شده‌ایم لذا با حرف و شعار نمی‌توان مشکل را حل کرد. با حذف صورت مسئله نیز نمی‌توان بحران انرژی را حل کرد و ما باید وقوع این بحران را بپذیریم و به مردم نیز صادقانه اعلام کنیم. همچنین باید یک برنامه جامع برای حل ناترازی انرژی تدوین و اجرایی کنیم زیرا کاغذها و اسنادی که تاکنون در این حوزه نوشته شده بیشتر شبیه انشاء است و به درد کشور نمی‌خورد.
برنامه هفتم با تفکر برنامه های قبلی انجام شده است و مرکز پژوهش های مجلس به این اذعان دارد که برنامه هفتم بجای این که دنبال فعال کردن بخش محوری ثروت آفرینی باشد دنبال افزایش قدرت بخشی دولت است و برنامه هفتم جایگاهی برای بخش خصوصی دیده نشده است طبیعی است که توسط افرادی تدوین شده اند که از دولت و در فضای دولت بوده اند و اطلاعات به روزی ندارد و برنامه هفتم غیر واقعی و غیر عملی است که برنامه بخش خصوصی برای آن دیده نشده است
بحران انرژی موضوعی است که به زودی کشور بیشتر با آن درگیر آن خواهد شد و همین الان نیز نشانه‌های آن در خاموشی صنایع در تابستان و قطع گاز این واحدها در زمستان قابل مشاهده است لذا در آینده نیز با تداوم روند فعلی اوضاع بحرانی‌تر می‌شود.
قطعا هر روز این مسائل بدتر می شود و راه حل آن این است که دولت به بخش خصوصی اعتماد و کار را محول کند.
متاسفانه بحران انرژی در ایران به مرحله بغرنجی وارد شده چون با سرد شدن هوا و افزایش مصرف گاز خانگی، پتروشیمی‌ها در تأمین خوراک دچار مشکل جدی می شوند و نیروگاه‌ها نیز با مازوت‌سوزی به استقبال آلودگی هوا می روند.
مصرف بالای گاز خانگی نیز در ایران رکودی بی‌سابقه رقم زده است به گونه ای که در ایران معادل هفت میلیون بشکه در روز گاز مصرف می‌کنیم و باید اذعان کرد بحران انرژی در ایران یک‌شبه ایجاد نشده و بخشی از آن به نداشتن برنامه بلند مدت و مدون و سیاست مصرف و تامین انرژی باز م یگردد.
* برنامه توسعه هفتم چقدر در این راستا چه کمکی می کند؟
برنامه هفتم با تفکر برنامه های قبلی انجام شده است و مرکز پژوهش های مجلس به این اذعان دارد که برنامه هفتم بجای این که دنبال فعال کردن بخش محوری ثروت آفرینی باشد دنبال افزایش قدرت بخشی دولت است و برنامه هفتم جایگاهی برای بخش خصوصی دیده نشده است طبیعی است که توسط افرادی تدوین شده اند که از دولت و در فضای دولت بوده اند و اطلاعات به روزی ندارد و برنامه هفتم غیر واقعی و غیر عملی است که برنامه بخش خصوصی برای آن دیده نشده است.
* برای تحقق توسعه اقتصادی چه پیش نیاز هایی لازم است؟
ابتدا قبول کنیم از منظر آمار در توسعه اقتصادی عملکرد مطلوبی نداشتیم و به اعتقاد من برای تحقق رشد اقتصادی نیاز است دو گام برداشته شود. اقدام نخست این است که برنامه ریزی به دست افرادی سپرده شود که اهل فن باشند یعنی مسئله را بشناسند و همچنین تخصص، تجربه و علم لازم را دارا باشند و لذا برنامه های توسعه ای به دست ماهر ترین افراد تدوین شوند.
دوم این که اعتقاد و اعتماد به متخصصان و بخش خصوصی داشته باشیم و از اقدامات حاشیه ای پرهیز کنیم و در این راستا برنامه های توسعه قابل اجرا بدون محدودیت های زمانی تدوین کنیم.
* دولت در این زمینه چه نقشی باید ایفا کند؟
در شرایط فعلی وقتی از دولت صحبت می کنیم منظور ما یک دولت نیست بلکه از دولت های ادواری صحبت می کنیم که متاسفانه همه چیز دست آن ها اتفاق افتاده است به طوریکه دولت بخش خصوصی را برای خودش شاخ می داند و وزارت نیرو در دولت در رقابت با بخش خصوصی است این در حالی است که در همه دنیا دولت کارش تسهیل گری است نیاز است شرایط را فراهم کند نه این که خودش بیاید و در همه موارد دخالت نماید.
در این راستا نیاز است تا دولت در ماجرا خودش را بیرون بیاورد و اگر نیاز است در مملکتی توسعه صورت گیرد نیاز به سرمایه گذاری داریم که سرمایه گذاری پیش شرط های آن ثبات مالکیت، اقتصادی و سیاسی و اجتماعی است که حال باید ببینیم کجا ثبات مالکیت را داریم .
* چه باید کرد؟
متاسفانه تمام بدنه دولت همت کرده اند تا مانعی جهت سرمایه گذاری خصوصی باشند این در شرایط نمی توان انتظار توسعه اقتصادی داشت.دولت باید کنار برود تسهیل گری انجام دهد و شرایطی ایجاد شود تا سرمایه گذاری بخش خصوصی صورت پذیرد و درآمد خودش را از مالیات کار انجام شده بگیرد.
حداقل کاری که باید بکنیم اینکه در یک دوره ۵ ساله حداقل ۲۰ درصد برق کشور از نفت و گاز مستقل شود و در پنج سال دوم ۲۰ درصد دیگر تولید برق را بسمت تجدیدپذیرها ببریم، یعنی در یک برنامه ۱۰ ساله ۴۰ درصد نیاز الکتریکی از تجدیدپذیرها تامین شود و به جای آن نفت و گاز را در صنعت پتروشیمی مصرف کرده و خروجی آن را بفروشیم، این استفاده بهینه از منابع انرژی است.
نظر شما