بازار؛ گروه بین‌الملل: به باور کارشناسان، ذخایر لیتیوم تازه کشف شده ایران این پتانسیل را دارد که چشم انداز زنجیره‌های تامین کنونی جهانی تحت سلطه چین را کنترل تغییر دهد. در اسفند ماه سال سال گذشته، وزارت صنعت ایران از کشف لیتیوم برای اولین بار در کشور در استان همدان در غرب کشور خبر داد. لیتیوم - که نفت قرن بیست و یکم نامیده می‌شود - یک جزء ضروری برای ساخت باتری‌های لوازم خانگی و ماشین‌های الکتریکی است و تقاضا برای آن به عنوان بخشی از روند جهانی کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و تحول سبز به شدت در حال افزایش است.
در همین راستا، موسسه تحقیقات بین‌المللی Lowy استرالیا در گزارشی به بررسی تأثیر کشف لیتیوم در ایران بر صنعت جهانی به‌ویژه چین و استرالیا پرداخته است. چین بزرگترین واردکننده و پردازشگر لیتیوم در جهان و تولیدکننده عمده باتری‌های لیتیومی است، در حالی که استرالیا منبع اصلی تامین به چین است.
چشم انداز کشف لیتیوم در ایران
حجم لیتیوم کشف شده در ایران ۸.۵ میلیون تن تخمین زده می‌شود که می‌تواند این کشور آسیایی را به عنوان دومین دارنده ذخایر لیتیوم در جهان پس از شیلی که دارای ۹.۲ میلیون متریک تن لیتیوم در خاک خود است، قرار دهد. با توجه به رشد روزافزون تقاضای لیتیوم در سطح جهان، این کشف ناگهانی چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای را برای اقتصاد ایران که مدت‌هاست تحت فشار تحریم‌های غرب و آمریکا رنج می‌برد، دارد. این کشف همچنین نقطه عطفی در رقابت ژئوپلیتیکی برای تامین امنیت زنجیره تامین لیتیوم است که همه مشابه درگیری‌های قبلی بر سر نفت به سمت آن می‌شتابند.
کارشناسان انتظار دارند که کشف ایران قوانین زنجیره تامین جهانی را تغییر دهد، زیرا چین بین ۷۰ تا ۷۴ درصد لیتیوم مورد نیاز خود را از استرالیا، برزیل، کانادا و زیمبابوه وارد می‌کند. این یک فرصت غیرقابل جایگزین برای چین است تا وابستگی خود را به تامین کنندگان سنتی خود کاهش دهد و در بخش نوپای لیتیوم ایران سرمایه گذاری بیشتری کند
کارشناسان انتظار دارند که کشف ایران قوانین زنجیره تامین جهانی را تغییر دهد، زیرا چین بین ۷۰ تا ۷۴ درصد لیتیوم مورد نیاز خود را از استرالیا، برزیل، کانادا و زیمبابوه وارد می‌کند. این یک فرصت غیرقابل جایگزین برای چین است تا وابستگی خود را به تامین کنندگان سنتی خود کاهش دهد و در بخش نوپای لیتیوم ایران سرمایه گذاری بیشتری کند. چین با حدود ۱۹ هزار تن معادل ۱۴.۶ درصد تولید جهانی در جایگاه سوم فهرست بزرگترین کشورهای تولیدکننده لیتیوم در جهان قرار گرفت. پکن همچنین دارای دارایی‌های لیتیومی است که تخمین زده می‌شود ۵.۶ میلیارد دلار در شیلی، کانادا، استرالیا و زیمبابوه، علاوه بر ۶۰ درصد ظرفیت جهانی پالایش لیتیوم است.
ایران علیرغم ثروت هنگفتی که دارد، هنوز در تلاش است تا بخش معدنی خود را با ظرفیت کامل به کار گیرد. به خصوص که دارای ذخایر زیادی روی، مس، نمک، زغال سنگ، سنگ آهن، اورانیوم، سرب، طلا، بوکسیت (برای آلومینیوم)، مولیبدن، آنتیموان، گوگرد، ماسه و شن است. یکی از دلایل اصلی آن کمبود ماشین آلات و تجهیزات لازم است. برای مقابله با این چالش، دولت ایران تلاش‌های خود را بر حمایت از صنعت صادرات محور و تولیدکنندگان دانش بنیان در راستای تحقیق و تولید ماشین آلات جدید متمرکز کرده است. ایران از طریق استخراج معادن توانسته است فعالیت‌هایی را افزایش دهد که میلیاردها دلار درآمد ارزی و صدها هزار فرصت شغلی جدید برای جوانان ایجاد می‌کند.
سال‌ها تحریم بین المللی از سال ۲۰۰۶ برای محدود کردن برنامه توسعه هسته‌ای ایران منجر به عدم سرمایه گذاری در اقتصاد معدن شده است. اما نیاز روزافزون به لیتیوم، سرمایه گذاران بین المللی، به ویژه روسیه و چین را به آن باز خواهد گرداند
یکی از مسئولان وزارت صنعت، معدن و تجارت از کشف اولین ذخیره لیتیوم به ارزش ۸.۵ میلیون تن معادل کربنات لیتیوم (LCE) در استان همدان خبر داد که حاکی از خبرهای مثبتی در مورد احتمال موارد دیگر ذخایر در منطقه غرب ایران است. به گفته محمد هادی احمدی معاون وزارت صنعت در همدان: کشور در دو سال آینده قادر به استخراج لیتیوم از ذخایر لیتیوم جدید کشف شده که مساحتی بالغ بر حدود ۱۱ کیلومتر مربع در دشت قهاوند واقع در ۵۰ کیلومتری شرق از مرکز استان همدان را در بر می‌گیرد. مقامات ایرانی انتظار دارند از طریق ذخایر عظیم خاک رس که منبع لیتیوم است، ذخایر سنگ لیتیوم بیشتری در همدان کشف کنند.
ایران از لحاظ تاریخی مواد معدنی از جمله سنگ آهن، روی، مس و غیره را به غرب صادر کرده است. با این حال، سال‌ها تحریم بین المللی از سال ۲۰۰۶ برای محدود کردن برنامه توسعه هسته‌ای ایران منجر به عدم سرمایه گذاری در اقتصاد معدن شده است. اما نیاز روزافزون به لیتیوم، سرمایه گذاران بین المللی، به ویژه روسیه و چین را به آن باز خواهد گرداند. همچنین، چین بزرگترین مصرف کننده لیتیوم است که بیش از سه چهارم باتری های لیتیوم یونی را تولید و اکثر تاسیسات پردازش لیتیوم جهان را کنترل می‌کند و در رقابت جهانی باتری ها پیشرو است. این امر توافق راهبردی با چین و قطب رو به رشد جدید را در مقابل ایالات متحده و متحدانش تقویت خواهد کرد.
صرف نظر از تولید و صادرات فلز ایران، تنها یافتن ۷ درصد ذخایر معدنی جهان در ایران، این کشور را به مرکز ثقل مواد معدنی در جهان تبدیل کرده است. بلافاصله پس از کشف میدان لیتیوم در استان همدان، صحبت‌ها درباره تاثیر این کشف بر بازارهای انرژی و معدن جهانی آغاز شد. لیتیوم ایران می‌تواند مرکز ثقل منابع انرژی طبیعی در خاورمیانه به ویژه پس از شروع تکیه بر انرژی پاک و شروع به کنار گذاشتن نفت باقی بماند. این امر وزن ژئوپلیتیکی را از عربستان سعودی، به عنوان مرکز انرژی حیاتی، به سمت ایران منتقل می‌کند.
تهدید استرالیا
با منابع ایران، امکان ارزیابی مجدد پویایی زنجیره تامین جهانی لیتیوم و چشم‌انداز نزدیکی چین و ایران وجود دارد. باید توجه داشت که ایلان ماسک، رئیس شرکت خودروهای الکتریکی آمریکایی تسلا، گفته است که عامل تعیین کننده در صنعت تولید باتری‌های لیتیومی به کنترل منابع لیتیومی مربوط نمی‌شود، بلکه به توانایی پردازش آنها مربوط می‌شود. چین این عوامل را در اختیار دارد و در دهه‌های آینده به آن برتری نسبت به همتایان جهانی خود خواهد داد.
پکن با پشتوانه همه تجربیات، استراتژی‌هایی را برای انتقال به سمت انرژی پاک، به رهبری خودروهای برقی و باتری‌های لیتیومی آماده کرد. دو شرکت چینی Ganfeng و Tianqi؛ ۳۰ درصد از زنجیره‌های تامین لیتیوم جهانی را کنترل می‌کنند. سود حاصل از فرآوری لیتیوم همچنین به شرکت‌های تولیدی و تولیدکنندگان باتری این امکان را داد تا سرمایه‌گذاری‌های خود را در توسعه فناوری افزایش دهند تا عملیات پالایش و مدیریت ضایعات را افزایش دهند و دولت از طریق سیاست‌ها و یارانه‌های مالی از همه اینها حمایت کرد.
اگرچه ویژگی‌های لیتیوم ایران و زمان و هزینه تولید و پالایش آن مشخص نیست، اما پتانسیل تغییر چشم‌انداز زنجیره‌های تامین لیتیوم جهانی را در خود دارد و وابستگی به استرالیا را به نفع ایران کاهش می‌دهد. با میزان ذخایر لیتیوم ایران، استرالیا ممکن است خود را در بلاتکلیفی سیاسی و اقتصادی بیابد
در مواجهه با ظهور نیرومند اژدهای آسیایی، ایالات متحده، کانادا، استرالیا، فرانسه، آلمان، ژاپن و بریتانیا اعلام کردند که سال گذشته (۲۰۲۲) «اتحاد مواد معدنی کمیاب» را ایجاد کردند. در مقابل، کشف لیتیوم در ایران یک گام دفاعی قوی برای چین در مقابل گام‌های غربی به همراه دارد. کشف لیتیوم در ایران احتمالاً وابستگی چین به استرالیا را که ۹۵ درصد از لیتیوم مورد نیاز پکن را صادر می‌کند، کاهش می‌دهد. اگر چین روابط اقتصادی خود را با ایران از طریق طرح کمربند و جاده تقویت کند، می‌توان مشارکت‌های امیدوارکننده‌ای در رابطه با زنجیره تامین مواد انرژی پاک از جمله لیتیوم ایجاد کرد.
اگرچه ویژگی‌های لیتیوم ایران و زمان و هزینه تولید و پالایش آن مشخص نیست، اما پتانسیل تغییر چشم‌انداز زنجیره‌های تامین لیتیوم جهانی را در خود دارد و وابستگی به استرالیا را به نفع ایران کاهش می‌دهد. با میزان ذخایر لیتیوم ایران، استرالیا ممکن است خود را در بلاتکلیفی سیاسی و اقتصادی بیابد.
این کشور متحد دیرینه ایالات متحده است و احتمالا با فشار واشنگتن برای محدود کردن صادرات لیتیوم به چین مواجه شود که تنش‌ها را تشدید خواهد کرد. از نظر اقتصادی، کشف لیتیوم در ایران ممکن است رهبری استرالیا را در جهان تهدید کند. شایان ذکر است که استرالیا با حجم تولید ۶۱ هزار تن معادل ۴۶.۹ درصد از عرضه جهانی در سال ۲۰۲۲ در رتبه نخست فهرست بزرگترین کشورهای تولید کننده لیتیوم در جهان قرار گرفت.
نظر شما