ایران؛ آخرین پازل عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل است؟

بازار؛ گروه بین الملل: سایت تحلیلی المانیتور اخیرا مقاله ای با قلم «اندرو پاراسیلیتی» با عنوان «ایران ممکن است آخرین ایستگاه عادی سازی روابط عربستان و اسرائیل باشد» منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.

«محمد بن سلمان آل سعود»، ولیعهد عربستان سعودی هفته گذشته به فاکس نیوز گفت: هر روز به عادی سازی روابط با اسرائیل نزدیک تر می شویم، اما این موضوع در نهایت به پیشرفت روابط با فلسطینی ها بستگی دارد. اما آنچه ناگفته مانده این است که صلح (سازش) کامل با اسرائیل احتمالاً به پیشرفت روابط با ایران، فراتر از نزدیکی ایران و عربستان با میانجیگری چین که در اوایل سال جاری به دست آمد، نیز بستگی دارد.

ایستگاه اول: رام الله

چنید قبل «نایف بن بندر السدیری»، سفیر عربستان در فلسطین و سرکنسول عربستان در شهر قدس، از رام الله بازدید کرد و بر تعهد عربستان به تشکیل کشور فلسطینی تاکید کرد.

این دیدار در طی روند دیپلماسی میان واشنگتن، ریاض و رام الله انجام شد. با همکاری نزدیک با دولت بایدن، محمد بن سلمان پیشنهاد داده در صورتی که تشکیلات خودگردان فلسطین (PA) بتواند گروه های مسلح در کرانه باختری را سرکوب کند، کمک به «محمود عباس»، رئیس جمهور فلسطین را از سر بگیرد. تشکیلات خودگردان در مقابل مایل است در صورتی که اسرائیل از کنترل برخی شهرهای کرانه باختری دست بردارد و شهرک‌سازی‌ها را از بین ببرد، عادی‌سازی را همراهی کند. این اقدامات منعکس کننده احساس فوری در مورد وضعیت رو به وخامت فلسطینیان در کرانه باختری و نوار غزه است.

ایستگاه بعدی: تل آویو

«بن کاسپیت» می نویسد: «امتیازات لازم اسرائیل به فلسطینی ها برای بسیاری از اعضای ائتلاف چند حزبی «بنیامین نتانیاهو» که خواستار انجام اقدامات یکجانبه جهت دفن چشم انداز کشور مستقل فلسطین شده اند، قابل قبول نیست.

همانطور که کاسپیت توضیح می دهد، تنها راه حل این است که سعودی ها از تشکیل کشور فلسطین کوتاه بیایند یا «بنی گانتز»، وزیر جنگ سابق و رئیس فعلی حزب اپوزیسیون وحدت ملی بتواند به نحوی به سمت یک دولت ائتلافی اصلاح شده اسرائیل جذب شود. اولین راه حل با توجه به بیانیه های متعدد سعودی ناامید کننده خواهد بود و دومی تقریباً یک معجزه - اگر واشنگتن بتواند آن را انجام دهد.

ایستگاه آخر: تهران

رویکرد عربستان به عادی سازی روابط با اسرائیل ارتباط مستقیمی با درخواست‌های ریاض از ایالات متحده آمریکا - حمایت از برنامه هسته‌ای‌اش، معاهده دفاعی و سیستم‌های تسلیحاتی و همچنین برنامه هسته ای ایران دارد.

ریاض می‌خواهد توافق هسته‌ای خود را با ایالات متحده آمریکا انجام دهد، اما در صورت لزوم آماده است تجارت خود را به جای دیگری از جمله چین ببرد

ریاض اعلام کرده است که به آژانس بین المللی انرژی اتمی (IAEA) دسترسی وسیع تری به تاسیسات خود می دهد که این امر باعث تقویت تلاش هایش برای حمایت هسته ای آمریکا خواهد شد. ریاض می‌خواهد توافق هسته‌ای خود را با ایالات متحده آمریکا انجام دهد، اما در صورت لزوم آماده است تجارت خود را به جای دیگری از جمله چین ببرد.

تلاش ریاض برای انرژی هسته‌ای از جمله غنی‌سازی اورانیوم خود، فقط در مورد توسعه یک منبع انرژی جایگزین جدید نیست. ایران در هسته محاسبات عربستان قرار دارد. محمد بن سلمان به فاکس نیوز گفت: اگر ایران به بمب هسته ای دست یابد، عربستان سعودی نیز باید آن را داشته باشد. به معنای دیگر اگر ایران «حق غنی‌سازی» خود را داشته باشد و به پروتکل الحاقی پایبند نباشد، عربستان سعودی نباید استاندارد دیگری داشته باشد.

محمد بن سلمان همچنین باید ارزیابی کند که اگر روابط با ایران خوب پیش نرود، چه سطحی از تضمین های امنیتی آمریکا کافی است. حمله پیچیده هواپیماهای بدون سرنشین به آرامکو در سپتامبر ۲۰۲۱ محاسبات عربستان را بهم ریخت. دولت دونالد ترامپ علیرغم سیاست دیرینه آمریکا موسوم به دکترین کارتر جهت استفاده از نیروی نظامی در صورت لزوم برای دفاع از منافع ملی خود در منطقه، هیچ کاری انجام نداد.

چشم انداز عربستان سعودی به عنوان یک «متحد بزرگ غیر ناتو» یک گام رو به جلو خواهد بود، اما احتمالاً ریاض به این تعهدات خوش بین نیست و توانمندی‌های موشکی و پهپادی ایران در حال تقویت شدن است

چشم انداز عربستان سعودی به عنوان یک «متحد بزرگ غیر ناتو» یک گام رو به جلو خواهد بود، اما احتمالاً ریاض به این تعهدات خوش بین نیست و توانمندی‌های موشکی و پهپادی ایران در حال تقویت شدن است.

ایران اکنون در بیانیه‌های رسانه‌ای و سیاسی خود از نزدیکی با عربستان سعودی استقبال می‌کند، اما پادشاهی خواهان اقدامات بیشتری در راستای این اظهارت از سوی دولت ایران است. سفر هفته گذشته رهبران حوثی به عربستان سعودی گام بزرگی در دیپلماسی برای پایان دادن به جنگ یمن به لطف تهران بود.

شاید گویاترین و دلگرم‌کننده‌ترین نشانه برای عربستان سعودی این باشد که رهبر عالی ایران اجازه می‌دهد مذاکرات مستقیم هسته‌ای ایران و آمریکا انجام شود. چشم انداز مذاکرات ایران و آمریکا می تواند مکمل روندهای منطقه ای به سمت کاهش تنش باشد. اما اعتماد کمی میان طرفین وجود دارد و فرآیند اعتمادسازی زمان می برد.

دولت بایدن با عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل و نوعی توافق هسته‌ای با ایران در خاورمیانه بزرگ می‌شود. «جو بایدن» رئیس‌جمهور ایالات متحده آمریکا پس از شروعی دشوار در روابط خود با عربستان سعودی، دریافت که پیشرفت بزرگ - مانند عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و عربستان، حمایت از راه‌حل تشکیل دو کشور، پایان دادن به جنگ در یمن و بازدارندگی ایران - نیازمند مشارکت نزدیک با پادشاهی است و هیچ راه حل دیگری وجود ندارد.

علیرغم فوریت و کشش آشکار به سمت عادی سازی، موانع بر سر راه سازش کامل بین اسرائیل و عربستان سعودی، هم به دلیل مسئله فلسطین و هم به دلیل درخواست عربستان از ایالات متحده آمریکا بسیار زیاد است.

با این حال انجام مذاکره و گفتگو بسیار مهم است زیرا منطقه را به سمت دیپلماسی و یکپارچگی سوق می دهند. اگر نتانیاهو بتواند با فلسطینی‌ها همکاری لازم را انجام دهد، قطعه گمشده و نهایی ایران خواهد بود. در پایان باید گفت محمد بن سلمان تضمین های ایالات متحده را در برابر خطرات ایران در برقراری تماس برای عادی سازی می سنجد.