هیفاء پردل، بازار: در شهر قم به عنوان نگین گردشگری مذهبی کشور مسافران می‌توانند در کنار زیارت از دیگر ظرفیت‌های گردشگری هم بهره‌مند شوند. در دل این شهر مذهبی علاوه بر وجود بارگاه حضرت معصومه(س) و مسجد مقدس جمکران، ظرفیت‌های تاریخی، طبیعی و هم‌چنین گردشگری سلامت وجود دارد که مورد استقبال بسیاری از هم میهنان و حتی مسافرانی از کشورهای دیگر است.
اما متأسفانه با توجه به همه جاذبه‌های طبیعی و تاریخی که در قم وجود دارد به نظر گردشگری در این شهر تنها به گردشگری مذهبی محدود شده است. در قم اگر بوم گردی‌های سنتی در دل روستاهای خوش و آب و هوای آن تقویت و اجرا شود جدای از این که می‌تواند مهاجرت روستائیان به سمت شهرها را محدود کند با رونق گردشگری روستایی برای آن دسته از افرادی که علاقه دارند از شهر و دنیای ماشینی به سمت بافت روستایی و زیبایی‌های آن ساعت‌هایی را صرف کنند یک جاذبه زیبایی به شمار می‌رود.
از سویی در قم جاذبه‌های بکر و خدادادی زیادی وجود دارد که می‌توان با ایجاد حداقل زیرساخت و هدایت سرمایه‌گذاران برای سرمایه‌گذاری در آن مقصدی برای گردشگری طبیعی باشد. در قم دریاچه زیبای نمک، انواع تالاب‌ها و منطقه حفاظت شده وجود دارد که می‌تواند گردشگران علاقه‌مند به دنیای طبیعت را به آنها آن جذب کند اما متأسفانه حتی برای گردشگری مذهبی آن طور که باید و شاید زیرساختی مهیا نیست.
مقصد گردشگری علمی
آن چه که باید به آن تمرکز کرد این است که قم می‌تواند مقصدی برای گردشگری علمی نیز باشد. گردشگری علمی نوعی گردشگری است که در آن افرادی برای حضور در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و یا برای شرکت در مراسم علمی، اجلاس‌ها، انجام تحقیقات و آزمایش‌ها به مقصدی سفر می‌کنند. بنابراین هدف اصلی سفر، فعالیت‌های علمی در مقصد گردشگری است. برخی این گردشگری را یک سفر علمی می‌دانند که می‌تواند اقتصاد شهر را پویا کند. هر دانشجویی که در قم تحصیل می‌کند ظرفیتی برای بهبود اقتصاد شهر دارد چرا که وی قرار است از امکانات این مکان برای تحصیل استفاده کند.
اگر ظرفیت‌های گردشگری قم به طلاب و دانشجویان خارجی معرفی شود می‌توانند سفیران و مبلغان مطلوبی برای معرفی فرهنگ، تاریخ و جاذبه‌های مختلف قم در کشورهای خود باشند
در شرایطی که تحریم و فشارهای اقتصادی به اقتصاد کشور آسیب‌هایی را رسانده دولتمردان و مسئولان استانی بیشتر باید بر توسعه گردشگری تمرکز کنند چرا که قم زمینه‌های مختلف گردشگری را دارد در قم طلابی از بیش از ۱۰۰ کشور جهان و دانشجویانی از کشورهای همسایه مشغول به تحصیل هستند. دانشگاه ادیان و مذاهب و هم‌چنین جامعه المصطفی و دانشگاه حضرت معصومه(س) و دانشگاه آزاد از مقاصد مهمی هستند که دانشجویانی از کشورهای همسایه در آن تحصیل می‌کنند. با تحصیل هر دانشجو و دریافت یک سری هزینه می‌تواند شرایط خوب اقتصادی را برای قم فراهم کند.
از سویی این طلاب و دانشجویان اگر ظرفیت‌های گردشگری قم به آنها معرفی شود می‌توانند سفیران و مبلغان مطلوبی برای معرفی فرهنگ، تاریخ و جاذبه‌های مختلف قم در کشورهای خود باشند. بسیاری از کشورهای دنیا صنعت گردشگری را صنعتی پویا و محرک اقتصادی معرفی می‌کنند، صنعتی که منابع درآمدی بالا و رشد اقتصادی و اشتغال‌زایی را به همراه دارد به ویژه اگر از ظرفیت بخش خصوصی استفاده شود.
زیرساخت ها آماده است
طبق گفته کارشناسان امروزه حجم کسب و کار گردشگری برابر و یا حتی بیشتر از صادرات نفت است و می‌تواند در اقتصاد و پویایی آن تأثیرگذار باشد. از سویی ارتباط تنگاتنگی بین علم و گردشگری وجود دارد و می‌تواند تجربه و افزایش آگاهی گردشگر را افزایش دهد. توسعه گردشگری علمی در یک منطقه‌ای آثار مثبتی به همراه دارد و از طرف دیگری می‌تواند باعث تقویت فرهنگ، اقتصاد و محیط زیست منطقه هدف باشد.
مفیدی کارشناس: گردشگری علمی نوعی از گردشگری است که محققان یا دانشجویان دیگر کشورها برای گذراندن دوره‌های تحصیلی بالاتر یا شرکت در همایش علمی به کشوری دیگر سفر می‌کنند
زیرساخت‌های خوبی در دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی قم برای میزبانی از میزگردها و مراسم علمی، اجلاس‌ها و انجام تحقیقات مهیا است چرا که در قم شرکت‌های دانش بنیان، شرکت‌های کسب و کار علمی و هم‌چنین دانشجویان خارجی و دانشگاه‌هایی داریم که می‌توانند این نوع گردشگری را تقویت کنند اما از این ظرفیت تا کنون غفلت شده است.
هنوز گردشگری علمی در صنعت گردشگری نامفهوم است
یک کارشناس مرتبط با حوزه گردشگری در گفت‌وگو با خبرنگار بازار می‌گوید: گردشگری یکی از انواع صنایع مهمی است که در تجارت جهانی از آن به صنعت پول ساز و هم‌چنین منبع اصلی کسب درآمد و افزایش دهنده بهره اقتصادی مقصد هدف نامیده می‌شود. از طرف دیگر، رابطه بین علم و گردشگری یک رابطه ذاتی است و علم نیز یک ماهیت انتقالی دارد که می‌تواند به گردشگر منتقل شود و به تجربه و افزایش آگاهی او کمک کند؛ بنابراین، توسعه گردشگری علمی در یک منطقه می‌تواند اثرات مثبت بالقوه‌ای بر فرهنگ، اقتصاد و محیط زیست آن منطقه داشته باشد.
سید ابوالقاسم مفیدی می‌افزاید: امروزه گردشگری علمی به عنوان یک عامل و ارکان مهم برای توسعه ظهور کرده که از عوامل مهم در رشد اقتصادی و اجتماعی برای مقاصد هدف و جوامع محلی مانند شهر قم کمک کند لذا علم، سیر و سفر و تاریخ و فرهنگ به هم وابستگی دارند ولی هنوز گردشگری علمی در صنعت گردشگری نامفهوم است.
به گفته وی، قم میزبان دانشجویانی از کشورهای عراق، پاکستان و آذربایجان و چند کشور از حوزه خلیج فارس و طلابی از ۱۰۰ کشور جهان است و وجود دانشگاه‌هایی مانند ادیان و مذاهب و هم‌چنین المصطفی و دانشگاه قم و حضرت معصومه(س) جاذبه‌هایی برای گردشگری علمی هستند.
فرایند گردشگری علمی
این کارشناس امور گردشگری در ادامه گردشگری علمی را چنین تعریف کرده و بیان می‌کند: گردشگری علمی نوعی از گردشگری است که محققان یا دانشجویان دیگر کشورها جهت گذراندن دوره‌های تحصیلی بالاتر یا شرکت در همایش علمی به کشوری دیگر سفر می‌کنند مثلاً دانشجویی از ایران برای تحصیل به کشور آلمان می‌رود و یا از عراق دانشجویانی برای تحصیل به قم می‌آیند. این فرآیند نوعی گردشگری علمی است.
آقازاده مدرس دانشگاه: دانشگاه‌هایی مانند فارابی، حضرت معصومه(س) و دانشگاه قم و هم‌چنین دانشگاه آزاد و ادیان و مذهب مراکز مهم جذب گردشگری علمی هستند آنها سفیران و مبلغانی برای جاذبه‌ها، فرهنگ و تاریخ قم هستند
مفیدی می‌گوید: گردشگری علمی شاخه‌ای از گردشگری است و دارای بخش‌های متنوعی هست که نوع اول آن عبارت است از این که فرد برای گذراندن دوره علمی و عملی مجبور است از خانه و کاشانه خود مدتی دور باشد حال تورهایی که برای بازدید از مکان‌های علمی و یا جشنواره‌های علمی هرکدام نوعی گردشگری علمی هستند که در قم وجود شرکت‌های دانش بنیان، پارک علم و فناروی و حوزه‌های علمیه و جامه المصطفی جاذبه خوبی برای این گردشگری به شمار می‌روند.
قم، می‌تواند مقصد مهم گردشگری علمی باشد
یک استاد دانشگاه و مدیر گروه رشته گردشگری دانشگاه علمی و کاربردی شهرداری قم به خبرنگار بازار می‌گوید: آن طور که بررسی کرده‌ام قم در کنار گردشگری مذهبی می‌تواند در حوزه گردشگری علمی هم حرفی برای گفتن داشته باشد اما اولویت مدیران ما تنها گردشگری مذهبی است و همین نوع گردشگری هم زیرساخت آن نامناسب است.
محمد آقازاده می‌افزاید: قم رویکرد گردشگری علمی دارد اما تنها به گردشگری مذهبی در آن نگاه شده است و انرژی و برنامه‌ریزی مدیران ما تنها در گردشگری مذهبی خلاصه شده است در حالی که ما ظرفیت انواع گردشگری از جمله گردشگری علمی داریم. در قم دانشجویان و طلابی از بیش از ۱۰۰ کشور جهان در قم تحصیل می‌کنند.
وی عنوان می‌کند: دانشگاه‌هایی مانند فارابی، حضرت معصومه(س) و دانشگاه قم و هم‌چنین دانشگاه آزاد و ادیان و مذهب مراکز مهم جذب گردشگری علمی هستند آنها سفیران و مبلغانی برای جاذبه‌ها، فرهنگ و تاریخ قم هستند اگر بتوان از ظرفیت حضور آنها بهره‌مند شود این دانشجویان تأثیر مهمی در ارتقای اقتصاد شهر قم دارند.
با این همه ظرفیت باید دید که مسئولان قم در مهیا کردن زیرساخت های مورد نیاز گردشگری علمی در استان قم چه اقداماتی را در دستور کار قرار خواهند داد و آیا شاهد اشارعه این نوع گردشگری نیز خواهیم بود؟
نظر شما