بازار؛ گروه بین الملل: «رافائل گروسی» مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی شامگاه شنبه پس از بازگشت از تهران در فرودگاه وین گفت که با ایران توافق کردیم که اجازه دسترسی به اطلاعات و مکان‌ها به آژانس بین‌المللی انرژی اتمی داده شود.
وی در این خصوص اعلام کرد: «سایت فردو به بازرسی بیشتر نیاز دارد و ما شدت بازرسی در آنجا را افزایش خواهیم داد. بازرسی‌ها از سایت فردو ۵۰ درصد افزایش خواهد داشت که پیشرفت بسیار مهمی از نظر شفافیت به شمار می‌آید و تجهیزات نظارتی فعالیت‌های هسته‌ای در تعدادی از اماکن دوباره نصب می‌شود».
گروسی همچنین گفت: «تلاش خواهیم کرد که در سریع ترین زمان ممکن تحقیقات درباره ذرات هسته‌ای پیدا شده در سایت‌های اعلام نشده انجام شود».
مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اضافه کرد: «چیزی که مهم بوده این است که ما بر روی بازرسی‌ها، دسترسی به افراد و دسترسی به مواد به خصوص توافق کردیم که این یک تغییر است».
گروسی درباره پیدا شدن ذرات اورانیوم ۸۴ درصد غنی شده گفت: «توجه به این نکته مهم است که هیچ تولید یا انباشتن اورانیوم غنی شده در این سطح وجود نداشته است. این بسیار مهم است و مردم نباید گمراه شوند».
متعاقب این اظهارات بهروز کمالوندی در مورد نصب دوربین‌های جدید در تأسیسات هسته‌ای نیز تاکید کرد که در مورد نصب دوربین‌ها صحبت یا توافقی صورت نگرفته است.
وی در مورد ادعای افزایش ۵۰ درصدی بازرسی‌های آژانس از مکان‌های هسته‌ای ایران گفت: از آنجایی که برای اولین بار در مجتمع فردو غنی سازی ۶۰ درصد آغاز شده بود و بر اساس رویکرد پادمانی بازرسی‌ها باید افزایش پیدا می‌کرد زیرا اصولاً با افزایش سطح غنی سازی و یا ورود مواد حساس‌تر به مؤسسه میزان بازرسی‌ها با توافق طرفین افزایش پیدا می‌کند.
کمالوندی همچنین خاطرنشان کرد: بر همین مبنا تعداد بازرسی‌های فردو پیشتر هشت مورد بوده که با توجه به سطح غنی سازی بالاتر به ۱۱ مورد افزایش پیدا کرده است.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی همچنین در واکنش به برخی اخبار مبنی بر توافق با آژانس برای دسترسی به سه مکان ادعایی بر اساس میزان درخواست آژانس گفت: هیچ بحثی در مورد میزان دسترسی به سه مکان ادعایی مطرح نشده و با توجه به دسترسی قبلی به این مکان‌ها اصولاً لزومی به دسترسی بیشتر دیده نمی‌شود و آژانس نیز تا کنون چنین درخواستی نداشته است.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «پل پیلار» استاد دانشگاه جورج تاون آمریکا انجام داده که در ادامه می آید.
«پل پیلار» یکی از سردبیران نشریه نشنال اینترست، و عضو ارشد مرکز تحقیقات امنیتی دانشگاه جورج تاون و نیز مرکز سیاست‌های امنیتی ژنو است. وی در سال ۲۰۰۵ پس از ۲۸ سال فعالیت در جامعه اطلاعاتی ایالات متحده از سازمان اطلاعات مرکزی (DCI) بازنشسته شد و پس از آن به عنوان استاد مهمان در برنامه مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تاون حضور یافت.
مناصب ارشد دولتی پیلار، شامل افسر اطلاعات ملی خاورنزدیک و آسیای جنوبی، رئیس واحدهای تحلیلی در CIA در حوزه‌های خاورنزدیک، خلیج فارس و آسیای جنوبی، معاون رئیس مرکز ضد تروریستی DCI و دستیار اجرایی مدیر اطلاعات مرکزی بوده است. پروفسور پیلار همچنین در شورای اطلاعات ملی به عنوان یکی از اعضای اصلی گروه تحلیلی آن فعالیت می‌کرد. وی کهنه‌سرباز جنگ ویتنام و افسر بازنشسته ارتش ایالات متحده نیز هست.
پل پلار دارای مدرک افتخاری از کالج دارتموث، لیسانس فلسفه از دانشگاه آکسفورد، و کارشناسی ارشد و دکتری از دانشگاه پرینستون است. کتاب های پل پیلار عبارتند از: «مذاکره برای صلح: خاتمه جنگ بعنوان یک روند چانه‌زنی (۱۹۸۳)»؛ «تروریسم و سیاست خارجی ایالات متحده (۲۰۰۱)»؛ «اطلاعات و سیاست خارجی ایالات متحده: عراق، ۱۱ سپتامبر و اصلاح اشتباهات (۲۰۱۱)» و «چرا آمریکا جهان را اشتباه می‌فهمد: تجربه ملی و ریشه‌های سوءبرداشت (۲۰۱۶)».
*رافائل گروسی مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی به ایران سفر کرد. ارزیابی شما از این سفر چیست؟
در اظهارات گروسی برای مطبوعات، او سعی کرد نتایج سفر خود را مثبت نشان دهد، اما پیشرفت خاصی که او توانست به آن اشاره کند نسبتاً اندک بود - نصب مجدد دوربین ها و افزایش نظارت در فردو. من فکر می‌کنم این سفر باعث شد تنش‌ها بیشتر نشود، اما این سفر نشان‌دهنده پیشرفت نیست.
*برخی معتقد هستند گروسی در این سفر در خصوص مساله اتصال دو آبشار سانتریفیوژ و موضوع غنی سازی 84 درصدی توانست گام خوبی با ایران بردارد. بر این اساس نطارت در فوردو 50 درصد افزایش می یابد و دوربینهایی که قبلا فعالیتشان تعطیل شده بود مجددا فعالیت خود را آغاز می کنند. بر این اساس به نظر می رسد همکاری خوبی ایران با آژانس در این سفر داشته است. ارزیابی شما چیست؟
این همکاری جزئی از سوی ایران است. افزایش نظارت مهم است، اما آشکارا آژانس هنوز پاسخ های رضایت بخشی به سوالات خود در مورد اورانیوم یافت شده در سایت های اعلام نشده دریافت نکرده است.
*با اظهار نظر مثبت گروسی، به نظر می رسد شورای حکام در نشست آتی خود، بیانیه تنبیهی علیه ایران صادر نکند. ارزیابی شما چیست؟
من معتقد نیستم که در جلسه بعدی با اعلامیه تنبیهی موافقت شود. چنین اعلامیه ای در واقع با لحن اظهارات گروسی ناسازگار به نظر می رسد.
*در خصوص غنی سازی 84 درصدی، با توجه به توضیحات ایران که محصول نهایی اورانیوم غنی شده کمتر از 60 درصد است، گروسی نگرانی خاصی بروز نداده است. ارزیابی شما چیست و ایا شورای حکام در این خصوص واکنشی جدی تر از گروسی خواهد داشت؟
درست است که مقادیری که بیش از 60 درصد افزایش یافته است، بسیار ناچیز است، و از این نظر، دلیلی برای افزایش نگرانی وجود ندارد. احتمالاً برخی از شرکت کنندگان در جلسه شورای حکام ابراز نگرانی خواهند کرد، حتی اگر هیچ اعلامیه رسمی جدیدی از سوی خود شورای حکام وجود نداشته باشد.
*شاید به نظر نمی رسید ایران با آژانس در این سطح همکاری خود را افزایش دهد و شاید زمینه مناسبی برای احیای برجام فراهم کند. ارزیابی شما چیست؟
این مشکل همچنان وجود دارد که ایران مذاکرات در مورد احیای برجام را به اصرار خود منوط به بسته شدن تحقیقات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های گذشته ایران - نه فقط ابعاد نظامی احتمالی که قبلاً مورد بحث قرار گرفت، بلکه همچنین سؤالات مربوط به اورانیوم در سایت‌های اعلام‌نشده- می داند.
سایر طرف‌های برجام با ارائه دلایلی می‌گویند که هیچ مبنایی برای این ارتباط وجود ندارد و نمی‌توانند و نمی‌خواهند آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را برای عقب‌نشینی از پیگیری سوالات بی‌پاسخ خود در مورد فعالیت‌های گذشته تحت فشار قرار دهند.
تا زمانی که این مشکل حل نشود، من نمی بینم که هر اتفاقی که در جبهه ایران و آژانس بین المللی انرژی اتمی رخ داده است، از جمله سفر گروسی، راه را برای احیای برجام باز کرده باشد.
نظر شما