قرارداد هوشمند یک قرارداد دیجیتالی خوداجرا است که به طور خودکار شرایط توافق بین طرفین را اجرا می‌کند. Smart contract یک برنامه کامپیوتری است که شامل مجموعه‌ای از قوانین و شرایط است که توسط طرفین از قبل تعریف شده و مورد توافق قرار گرفته است. قراردادهای هوشمند بر روی یک شبکه بلاک چین غیرمتمرکز عمل می‌کنند و امکان شفافیت، امنیت و تغییر ناپذیری را فراهم می‌نمایند.
مفهوم Smart Contract برای اولین بار توسط دانشمند کامپیوتر نیک سابو در سال 1994 معرفی گردید؛ او آینده‌ای را متصور شد که در آن روابط قراردادی می‌تواند خودکار و توسط نرم‌افزار اجرا گردند. با این حال، تا زمان ظهور فناوری بلاک چین بود که Smart Contract به یک واقعیت عملی تبدیل شد.
همان طور که در مقاله "مزایای قرارداد هوشمند" اشاره شد، اسمارت کانترکت‌ها نیاز به واسطه‌هایی مانند وکلاً، بانک‌ها و سایر خدمات شخص ثالث را از بین می‌برند؛ زیرا خوداجرا هستند. آن‌ها می‌توانند برای اهداف مختلفی از جمله تراکنش‌های مالی، مدیریت زنجیره تأمین و سیستم‌های رای‌گیری استفاده شوند. اسمارت کانترکت‌ها با اجرای کد روی یک شبکه بلاک چین کار می‌کنند که به طور خودکار اقدامات خاصی را بر اساس شرایط از پیش تعیین شده آغاز می‌کند. به عنوان مثال: یک قرارداد هوشمند برای یک تراکنش مالی می‌تواند به گونه‌ای برنامه‌ریزی گردد که وجوه را تنها زمانی آزاد کند که معیارهای خاصی مانند تکمیل یک پروژه یا دریافت کالا برآورده شود.
نحوه اجرای قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند برنامه‌هایی هستند که در صورت برآورده شدن شرایط از پیش تعریف شده، به‌طور خودکار شرایط قرارداد را اجرا می‌نمایند. آن‌ها بر روی یک شبکه بلاک چین کار نموده و تضمین می‌کنند که همه تراکنش‌ها شفاف و تغییرناپذیر هستند. قراردادهای هوشمند کاربردهای بالقوه متعددی در صنایعی مانند امور مالی، املاک و مستغلات، مدیریت زنجیره تأمین و غیره دارند. در ادامه این مقاله به بررسی مراحل اجرای قرارداد هوشمند می‌پردازیم.
شرایط قرارداد را تعریف کنید
اولین قدم در اجرای قرارداد هوشمند، تعریف شرایط قرارداد است. این شامل شناسایی طرف‌های درگیر، مشخص کردن شرایط توافق و تعریف شرایطی است که برای اجرای قرارداد باید رعایت گردد. برای جلوگیری از هرگونه اختلاف احتمالی، اطمینان از واضح و صریح بودن شرایط قرارداد ضروری است.
انتخاب پلتفرم قرارداد هوشمند
زمانی که شرایط قرارداد تعریف شد، قدم بعدی انتخاب یک پلتفرم قرارداد هوشمند است. بعضی از محبوب‌ترین پلتفرم‌ها برای توسعه قراردادهای هوشمند عبارتند از اتریوم، EOS و Hyperledger. هر پلتفرم نقاط قوت و ضعف خاص خود را دارد، بنابراین انتخاب پلتفرم مناسب با نیازهای پروژه ضروری است.
کد قرارداد را بنویسید
بعد از انتخاب پلتفرم، مرحله بعدی نوشتن کد قرارداد است؛ این شامل نوشتن کد در زبان برنامه‌نویسی مورد استفاده پلتفرم است. به عنوان مثال: اتریوم از Solidity استفاده می‌کند، در حالی که EOS از C++ استفاده می‌کند. کد باید به گونه‌ای نوشته شود که شرایط اجرای قرارداد رعایت شود.
کد قرارداد را تست کنید
هنگامی که کد قرارداد نوشته شد، باید به طور کامل آزمایش شود تا اطمینان حاصل گردد که مطابق با هدف کار می‌کند. این شامل آزمایش کد برای هر گونه اشکال یا آسیب‌پذیری است که می‌تواند امنیت قرارداد را به خطر بیندازد. فرآیند آزمایش باید جامع باشد تا اطمینان حاصل گردد که قرارداد تحت همه شرایط به درستی اجرا می‌شود.
استقرار قرارداد
پس از نوشتن و آزمایش کد قرارداد، می‌توان آن را بر روی پلتفرم قرارداد هوشمند انتخابی مستقر کرد. این شامل آپلود کد قرارداد در شبکه بلاک چین و اجرای قرارداد است. هنگامی که قرارداد مستقر شد، تغییر ناپذیر است و بدون توافق شبکه قابل تغییر نیست.
تعامل با قرارداد
پس از اجرای قرارداد، طرفین می‌توانند با آن تعامل داشته باشند. به عنوان مثال: اگر قرارداد یک قرارداد مالی باشد، طرفین می‌توانند از قرارداد برای انجام معاملات به صورت خودکار استفاده کنند. طرفین همچنین می‌توانند از قرارداد برای پیگیری وضعیت توافق و اطمینان از رعایت شرایط قرارداد استفاده کنند.
نظارت بر قرارداد
مرحله نهایی در اجرای قرارداد هوشمند، نظارت بر قرارداد برای اطمینان از ادامه عملکرد صحیح آن است. این شامل بررسی منظم کد قرارداد برای هر گونه آسیب‌پذیری یا اشکال و به روزرسانی کد در صورت نیاز است. همچنین شامل نظارت بر قرارداد برای هرگونه تغییر در شرایطی که می‌تواند بر اجرای قرارداد تأثیر بگذارد می‌شود.
مزایا و معایب قرارداد هوشمند
قراردادهای هوشمند مزایا و معایبی دارند که قبل از اجرای آن‌ها باید در نظر گرفته شوند. در اینجا برخی از مزایا و معایب کلیدی قراردادهای هوشمند آورده شده است:
مزایا
-
قراردادهای هوشمند شفاف و قابل بازرسی عمومی هستند؛ به این معنی که همه طرف‌های درگیر در قرارداد می‌توانند شرایط و ضوابط قرارداد را مشاهده و تأیید کنند. این به جلوگیری از تقلب کمک می‌کند و یک محیط تجاری قابل اعتمادتر ایجاد می‌کند.
-
قراردادهای هوشمند خودکار هستند؛ به این معنی که نیاز به واسطه را از بین می‌برند و می‌توانند در زمان و هزینه صرفه‌جویی کنند. قراردادها پس از برآورده شدن شرایط به طور خودکار اجرا می‌شوند و نیاز به مداخله دستی را کاهش می‌دهند.
-
قراردادهای هوشمند از رمزنگاری برای اطمینان از امنیت قرارداد استفاده می‌کنند. قرارداد بر روی یک بلاک چین ذخیره می‌شود که بسیار ایمن و ضد دستکاری است. این بدان معنی است که پس از ایجاد قرارداد، نمی‌توان آن را تغییر داد.
-
قراردادهای هوشمند به صورت خود اجرا طراحی شده‌اند؛ به این معنی که آن‌ها بر اساس کد هستند تا تفسیر انسانی. این امر نیاز به اعتماد به شخص ثالث برای اجرای قرارداد را از بین می‌برد و فرآیند را قابل اطمینان‌تر و ایمن‌تر می‌کند.
معایب
-
هنگامی که یک قرارداد هوشمند اجرا می‌شود، نمی‌توان آن را تغییر یا اصلاح کرد. این بدان معنی است که هر گونه خطا در کد قرارداد یا اجرا قابل اصلاح نیست که در صورت بروز شرایط پیش‌بینی نشده، می‌تواند منجر به مشکلات شود.
-
اجرای قراردادهای هوشمند می‌تواند پیچیده باشد و به تخصص فنی و دانش فناوری بلاک چین نیاز دارد. این می‌تواند استفاده یا ایجاد قراردادهای هوشمند را برای کاربران غیر فنی دشوار کند.
-
فقدان مقررات در مورد قراردادهای هوشمند می‌تواند عدم اطمینان قانونی ایجاد کند. از آنجایی که قراردادهای هوشمند خوداجرا هستند، ممکن است اجرای توافقات حقوقی یا حل و فصل اختلافات در صورتی که قرارداد آنطور که در نظر گرفته شده عمل نکند دشوار باشد.
در پایان
در نتیجه، اجرای یک قرارداد هوشمند مستلزم درک کامل شرایط قرارداد، بستر قرارداد هوشمند مناسب، نوشتن کد قرارداد، آزمایش کد، استقرار قرارداد، تعامل با قرارداد و نظارت بر قرارداد است. قراردادهای هوشمند پتانسیل بسیار زیادی برای متحول کردن صنایع مختلف از طریق کاهش هزینه‌های مبادلاتی، حذف واسطه‌ها و بهبود شفافیت و کارایی دارند. با پیروی از این مراحل، هر کسی می‌تواند یک قرارداد هوشمند را اجرا کند و از مزایای آن بهره‌مند شود.
نظر شما