بازار؛ گروه بین‌الملل: در ماه‌های اخیر، ایالات متحده دسترسی عراق به دلارهای خود را محدود کرده و تلاش می‌کند تا آنچه را که مقامات عراقی به عنوان پولشویی افسارگسیخته به نفع ایران و سوریه توصیف می‌کنند، از بین ببرد. عراق اکنون با کاهش ارزش پول مواجه است، بطوریکه نرخ برابری دینار عراق در صرافی‌های برخی از نقاط کشور به حدود ۱۷۵۰ دلار در برابر دلار رسیده، در حالی که نرخ رسمی هر دلار ۱۴۶۰ دینار است.
همچنین، دولت اقلیم کردستان صرافی‌های در سلیمانیه را از انجام نقل و انتقال منع کرد. باید توجه داشت که کاهش ارزش پول ملی قبلاً باعث اعتراضات علیه دولت شده بود. کاهش ارزش دینار در حالی رخ می‌دهد که ذخایر ارز خارجی عراق در بالاترین حد خود یعنی حدود ۱۰۰ میلیارد دلار بوده که به دلیل افزایش قیمت جهانی نفت درآمدهای فزاینده ای را برای این کشور نفت خیز به ارمغان آورده است.
اهداف واشنگتن
از زمان حمله ایالات متحده به عراق در سال ۲۰۰۳، ذخایر ارز خارجی عراق در فدرال رزرو ایالات متحده نگهداری می‌شود که قدرت کنترل آمریکایی‌ها بر عرضه دلار عراق را می‌دهد.در این روند، بانک مرکزی عراق از فدرال رزرو دلار درخواست دلار می‌کند و سپس از طریق مکانیزمی، دلار مورد نیاز به بانک‌های تجاری و صرافی‌ها با نرخ ارز رسمی فروخته می‌شود. در گذشته، فروش روزانه از طریق حراج اغلب بیش از ۲۰۰ میلیون دلار در روز بود.
سیستم حفظ درآمدهای نفتی عراق در فدرال رزرو، توسط قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد پس از سرنگونی صدام حسین عراق در سال ۲۰۰۳ اعمال شد. بعدها، عراق تصمیم گرفت این سیستم را حفظ کرده تا از درآمدهای خود در برابر دعاوی بالقوه، به ویژه در ارتباط با تهاجم عراق به کویت در دهه ۱۹۹۰ محافظت کند.
بسیاری از مقامات بانکی و سیاسی عراق اعلام کردند که که ظاهراً بیشتر دلارهای فروخته شده در این حراجی، صرف خرید کالاهای وارداتی توسط شرکت‌های عراقی می‌شود. اما این سیستم مدت‌هاست مختل بوده و به راحتی مورد سوء استفاده قرار می‌گیرد. مقامات آمریکایی تأیید کردند که از این سیستم برای پولشویی استفاده می‌شود، اما از اظهار نظر جزئیات در مورد اتهامات یا محدودیت‌های جدید خودداری کردند. البته یکی از مقامات عراقی در این باره گفت که برای سال‌ها مقادیر زیادی دلار از طریق «تجارت بازار خاکستری با استفاده از فاکتورهای جعلی برای اقلام گران» به ترکیه، امارات متحده عربی، اردن و لبنان به خارج از کشور منتقل می‌شد.
محدودیت‌های جدید ایالات متحده همزمان با افزایش تنش بین ایالات متحده و ایران اعمال می‌شود در حالیکه مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای در حال فروپاشی است، واشنگتن تحریم‌های جدیدی وضع کرده و ایران را به دلیل ارائه پهپاد به روسیه برای استفاده در اوکراین محکوم کرده است
از جمله اقدامات دیگر، استفاده بانک مرکزی عراق از سیستم الکترونیکی برای نقل و انتقالات است که مستلزم وارد کردن اطلاعات دقیق در مورد گیرنده نهایی دلار درخواستی بود. مشاور مالی نخست وزیر عراق گفت که «صد کارمند بانک مرکزی توسط فدرال رزرو برای اجرای سیستم جدید آموزش دیده‌اند. این سامانه اقدام به رد حواله‌ها و فاکتورهایی کرده که قبلا مورد تایید بانک مرکزی بود. در این سیستم حدود ۸۰ درصد از تراکنش‌ها تاکنون رد شدند.»
بر اساس داده‌های بانک مرکزی، میزان دلار فروخته شده روزانه در حراج در ۳۱ ژانویه از ۲۵۷.۸ میلیون دلار شش ماه قبل به ۶۹.۶ میلیون دلار کاهش یافت. دلارهای بسیار کمتری نیز به سمت خرید واردات روانه شد بطوریکه این میزان از ۹۰ درصد به حدود ۳۴ درصد کاهش یافته است. در ماه نوامبر، بانک مرکزی عراق چهار بانک جدید را به فهرست بانک‌هایی که از معامله با دلار منع شده‌اند، اضافه کرد. دو مقام آمریکایی تأیید کردند که فدرال رزرو خواستار توقف فعالیت چهار بانک به دلیل مشکوک بودن به پولشویی است.
به دنبال اقدامات جدید اعمال شده توسط ایالات متحده، قیمت برخی از کالاهای وارداتی در عراق افزایش و فروش املاک و مستغلات به دلار در مناطق مجلل بغداد به میزان قابل توجهی کاهش یافت. تاکنون حرکت خرید و فروش املاک در پایتخت، بغداد، تحت تأثیر نوسانات نرخ ارز بوده و به دنبال فروش به دلار هستند.البته مقامات عراقی اقداماتی را برای مقابله با بحران انجام داده‌اند، از جمله تسهیل تامین مالی تجارت بخش خصوصی به دلار از طریق بانک‌های عراقی و باز کردن فروش ارز خارجی در بانک‌های دولتی برای کسانی که قصد سفر دارند.
محدودیت‌های جدید ایالات متحده همزمان با افزایش تنش بین ایالات متحده و ایران اعمال می‌شود. در حالیکه مذاکرات بر سر توافق هسته‌ای در حال فروپاشی است، واشنگتن تحریم‌های جدیدی وضع کرده و ایران را به دلیل ارائه پهپاد به روسیه برای استفاده در اوکراین محکوم کرده است. همچنین، در عراق، در ماه اکتبر، ادعاهایی مبنی بر اختلاس بیش از ۲.۵ میلیارد دلار از درآمد دولت عراق توسط شبکه‌ای از مقامات سازمان مالیاتی این کشورفاش شد.
واکنش بغداد
بانک مرکزی عراق اخیرا اعلام کرد که برای اولین بار و با هدف کاهش وابستگی به دلار آمریکا و در نتیجه اجتناب از برخی اثرات سیاسی و اقتصادی آن، اجازه می‌دهد تجارت از چین به طور مستقیم به یوآن تسویه شود. این تصمیم پس از بازگشت یک هیات عراقی از سفر چند روز گذشته به واشنگتن گرفته شد. این اولین بار است که تامین مالی واردات از چین با یوان انجام می‌شود، چون واردات عراق از چین تنها با دلار تامین می‌شود.
گزینه دیگر افزایش موجودی بانک‌های محلی از طریق حساب‌های بانک مرکزی با جی پی مورگان و بانک توسعه سنگاپور (DBS) است. گزینه نخست به ذخایر یوان بانک مرکزی بستگی دارد، در حالی که گزینه دیگر از ذخایر دلاری بانک در JP Morgan و DBS استفاده می‌کند. مقامات بانک مرکزی اعلام کردند که دو بانک، دلار را به یوان تبدیل کرده و به ذینفع نهایی در چین پرداخت خواهند کرد.
این اقدام عراق آخرین نشانه نقش رو به رشد یوان در صحنه بین المللی است زیرا چین به تدریج بازارهای مالی خود را باز و از سوی دیگر برخی کشورها به دنبال تنوع بخشیدن به ارزهای خود هستند. از جمله کشورهای عربی خلیج فارس مانند عربستان سعودی تصمیم گرفته است در فروش نفت خود به چین از یوان چین به جای دلار استفاده کند. اسرائیل همچنین اعلام کرد که قصد دارد از یوان چین در کنار دلار کانادا و استرالیا به عنوان جایگزینی مستقیم برای دلار آمریکا استفاده کند.
اقتصاددانان بر این باورند که اقتصاد جهانی به سمت تنوع بخشیدن به ارزهای رسمی برای کاهش اثرات جانبی اقتصادی در سراسر جهان ناشی از تقویت دلار حرکت می‌کند و عراق از این روند جهانی جدا نیست. علاوه بر این، بغداد نگران است که وابستگی کامل به دلار آمریکا آسیب‌پذیری آن را در برابر فشارهای آمریکا عمیق‌تر کند، همانطور که اخیراً اتفاق افتاد.
با این حال، کارشناسان می‌افزایند که استفاده عراق از یوان به این معنا نیست که این کشور قصد دارد دلار را کنار بگذارد یا جایگزین کند. این کشور به سادگی نمی‌تواند این کار را انجام دهد، به ویژه به دلیل اینکه تمام معاملات آن به دلار بوده و همچنین تمام ذخایر ارزی عراق نزد فدرال رزرو ایالات متحده است.
گزینه معامله با یوان چین موضوع بحث‌های چند ماهه اخیز در عراق بود، به ویژه پس از نشست سران اعراب و چین به میزبانی عربستان سعودی در دسامبر گذشته، که با حضور یک هیات عالی رتبه عراقی به ریاست نخست وزیر برگزار شد. عراق برای چندین دهه روابط نزدیک خود را با چین حفظ کرده و دامنه همکاری بین دو طرف در سال‌های اخیر به طور قابل توجهی گسترش یافته است. در سال ۲۰۱۹، بغداد برای تبدیل شدن به یکی از شرکای پکن در طرح «کمربند و جاده» اعلام آمادگی کرد. از سوی دیگر، تصمیم عراق برای اجازه دادن به مبادلات تجاری با چین برای اولین بار به یوآن، به طور قابل توجهی به هدف دیرینه چین مبنی بر بین‌المللی کردن واحد پول خود کمک می‌کند.
لازمح به یادآوری است که عربستان سعودی نیز اخیراً تمایل خود را برای همکاری نزدیکتر با چین ابراز کرده است. در دسامبر سال گذشته، دو کشور اعلام کردند که بیش از ۴۰ قرارداد و تعهدنامه بین دو دولت و شرکت‌های دو کشور امضا شده است.
عراق سومین منبع بزرگ نفت خام چین است. سال گذشته، چین حدود ۵۵.۵ میلیون تن نفت خام از عراق وارد کرد که سومین صادرکننده بزرگ نفت خام در جهان پس از عربستان سعودی و روسیه و دومین کشور بزرگ در سازمان کشورهای صادرکننده نفت است. بر اساس داده‌های سازمان بازاریابی نفت عراق، صادرات نفت خام این کشور خاورمیانه در سال گذشته ۹.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافت و به ۱۲۰۷۵۲ بشکه رسید. در حالی که ارزش صادرات با ۵۲.۹ درصد افزایش به ۱۱۵.۷ میلیارد دلار رسیده است.
نظر شما