امیررضا اعتمادی، عضو اتاق بازرگانی؛ بازار: سفر قریب‌الوقوع دونالد ترامپ به خاورمیانه و گزارش‌های غیررسمی مبنی بر احتمال به‌کارگیری عبارت جعلی «خلیج عربی» در سخنرانی رسمی او، زنگ خطر تازه‌ای را در منطقه به صدا درآورده است. اقدامی که اگر تحقق یابد، تنها یک تحریف لفظی نخواهد بود، بلکه می‌تواند آغازگر آشفتگی ژئوپلیتیکی، بی‌ثباتی اقتصادی، تعطیلی دیپلماسی و بحران امنیتی در غرب آسیا باشد. این تحلیل با تکیه بر بررسی ابعاد مختلف، به پیامدهای محتمل و سناریوهای پیش روی ایران و جهان می‌پردازد.
۱. جایگاه اقتصادی و ژئوپلیتیکی خلیج فارس
خلیج فارس شاهراه حیاتی انرژی جهان است و روزانه حدود ۲۰ درصد نفت جهان از طریق تنگه هرمز منتقل می‌شود.
پروژه‌های کلان سرمایه‌گذاری در بنادر عربستان، امارات و قطر، به شدت وابسته به ثبات امنیتی این منطقه هستند.
حضور گسترده نظامی آمریکا و متحدانش در خلیج فارس توازن شکننده‌ای ایجاد کرده که هر اقدام تحریک‌آمیز می‌تواند این توازن را به هم بزند.
موقعیت ایران به عنوان یکی از اصلی‌ترین بازیگران ژئوپلیتیکی این منطقه، بر پایه اسناد بین‌المللی و سوابق تاریخی تثبیت شده است.
۲. انگیزه‌های پشت پرده اقدام احتمالی ترامپ
تحکیم روابط اقتصادی و نظامی با عربستان و امارات از طریق قراردادهای چند ده میلیارد دلاری تسلیحاتی.
جذب سرمایه‌های نفتی عربی برای جبران نیازهای اقتصادی داخلی آمریکا.
ارسال پیام سیاسی قاطع به تهران و تثبیت تصویری مقتدر از ترامپ در سال نخست ریاست جمهوری.
تلاش برای جلب حمایت بیشتر لابی‌های عربی در آمریکا و تقویت موضع سیاسی خود در داخل کشور.
۳. پیامدهای اقتصادی اقدام احتمالی ترامپ
افزایش ریسک ژئوپلیتیکی باعث جهش ناگهانی قیمت نفت خواهد شد.
افزایش بیمه «War Risk» برای کشتی‌های عبوری از هرمز هزینه‌های انتقال انرژی را به شدت بالا خواهد برد.
پروژه‌های لجستیکی و بندری کشورهای عربی ممکن است به حالت تعلیق یا بازبینی درآیند.
بی‌ثباتی ارزی در ایران تشدید شده و تورم داخلی افزایش می‌یابد، بدون اینکه از رشد قیمت جهانی نفت سود مناسبی ببرد.
افزایش هزینه‌های انرژی باعث کند شدن رشد اقتصادی در واردکنندگان بزرگ نفت مانند چین، هند و ژاپن خواهد شد.
۴. پیامدهای سیاسی و امنیتی
مذاکرات غیرمستقیم ایران و آمریکا به بن‌بست خواهد رسید و روند هرگونه توافق احتمالی متوقف می‌شود.
نقش عمان به عنوان میانجی دیپلماتیک تضعیف خواهد شد، زیرا پای یک موضوع حیثیتی در میان است که ایران هرگز کوتاه نخواهد آمد.
احتمال برگزاری رزمایش‌های گسترده دریایی و افزایش استقرار موشک‌های ساحلی در جنوب ایران بسیار بالاست.
فشار افکار عمومی داخلی ایران برای واکنش شدید و قاطع افزایش می‌یابد.
صف‌بندی منطقه‌ای علیه ایران عمیق‌تر می‌شود، هرچند هزینه این صف‌بندی برای کشورهای عربی نیز بالا خواهد رفت.
۵. تاثیر بر اقتصاد جهانی
افزایش قیمت نفت موجب افت رشد اقتصادی جهانی می‌شود، به ویژه در اقتصادهای آسیایی واردکننده انرژی.
نرخ تورم جهانی بالا رفته و بازارهای مالی جهان دچار نوسان و ریزش خواهند شد.
هزینه‌های حمل و نقل افزایش یافته و بر زنجیره تامین کالاهای اساسی اثر منفی خواهد گذاشت.
ناامنی در خلیج فارس می‌تواند تمایل کشورها به توسعه انرژی‌های جایگزین را در بلندمدت تشدید کند، اما در کوتاه‌مدت، جهان با شوک تورمی روبه‌رو خواهد شد.
۶. سناریوهای پیش روی ایران
الف) سناریوی تشدید تنش:
ایران عبور ناوهای ائتلاف را محدود کرده، مانورهای نظامی برگزار می‌کند و تهدید به بستن تنگه هرمز را در دستور کار قرار می‌دهد. این سناریو فشار اقتصادی بر جهان را افزایش می‌دهد اما تحریم‌های بیشتری را علیه ایران نیز در پی خواهد داشت.
ب) سناریوی مدیریت تنش:
ایران با بهره‌گیری از ابزار دیپلماسی عمومی و اسناد معتبر بین‌المللی، هزینه‌های سیاسی برای آمریکا و متحدانش را بالا برده و همزمان حمایت کشورهای آسیایی و سازمان‌های بین‌المللی را برای دفاع از نام تاریخی «خلیج فارس» جلب می‌کند.
۷. بازتاب بین‌المللی و انزوای احتمالی آمریکا
اقدام ترامپ در تحریف نام خلیج فارس واکنش شدید کشورهای بزرگی چون چین، هند، ژاپن و اتحادیه اروپا را به دنبال خواهد داشت. این کشورها که امنیت انرژی خود را در گرو ثبات تنگه هرمز می‌بینند، با سیاست‌های تحریک‌آمیز آمریکا دچار اختلاف خواهند شد. احتمالاً شاهد افزایش فشارهای دیپلماتیک جهانی بر واشنگتن خواهیم بود.
انزوای بین‌المللی، کاهش اعتبار آمریکا در مجامع جهانی و افزایش فاصله میان آمریکا با متحدان سنتی از جمله پیامدهای فرعی اما بسیار خطرناک این اقدام خواهد بود.
جمع‌بندی
خلیج فارس، نه تنها نامی در نقشه‌ها، بلکه ستون فقرات امنیت انرژی جهان و بخشی از هویت ملی ایرانیان است. اگر ترامپ در سخنرانی خود دست به تحریف این نام بزند، تبعات آن بسیار فراتر از سیاست‌های منطقه‌ای خواهد رفت.
مذاکرات ایران و آمریکا در بن‌بست کامل فرو خواهد رفت، اقتصاد جهان متزلزل می‌شود و دود بحران برخاسته، چشم تمام خاورمیانه و اقتصاد جهانی را کور خواهد کرد.
ایران هرگز زیر بار تحریف تاریخی خلیج فارس نخواهد رفت.
با خلیج فارس، این دریای همیشه ایرانی، نمی‌توان شوخی کرد.
نظر شما