بازار؛ گروه بین الملل: موسی بکر، مفسر ویژه مسائل سیاسی و متخصص روابط بین قومی و بین مذهبی در طی یادداشتی در تحلیل وضعیت مذاکرات ایران و ایالات متحده آمریکا نوشت:
تحولات اخیر پیرامون ایران و یمن به طور فزاینده‌ای نگران‌کننده می‌شوند. لغو ناگهانی سفر «بنیامین نتانیاهو»، نخست وزیر اسرائیل به جمهوری آذربایجان نه تنها به تنش‌های فزاینده در منطقه - که هرگز عاری از بی‌ثباتی نبوده است - مرتبط است، بلکه به احتمال زیاد به مذاکرات جاری بین ایالات متحده آمریکا و ایران نیز مرتبط است. از این گذشته، نتانیاهو اخیراً از مجارستان بازدید کرده است که نشان می‌دهد لغو این سفر بیشتر به تغییر اولویت‌های دیپلماتیک مربوط بوده تا مسائل لجستیکی.
به نظر می‌رسد که روند مذاکرات به درازا کشیده که این امر باعث ناامیدی دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا شده است – فردی که از عدم پیشرفت بی‌صبرانه خسته شده است. در ۷ مه ۲۰۲۵، ترامپ هشداری جدی صادر کرد: ایران نباید سلاح هسته‌ای داشته باشد و اگر رهبران آن تصمیم دیگری بگیرند، پاسخ ایالات متحده شدید خواهد بود. هر دو طرف در حال حاضر در تلاشند تا دور جدیدی از مذاکرات را در ۱۱ مه ترتیب دهند. رایزنی‌های قبلی که برای ۳ مه برنامه‌ریزی شده بود، به شکست انجامید. در حالی که میانجیگران عمانی به «مشکلات فنی» اشاره کردند، عدم قطعیت در مورد چشم‌انداز هرگونه توافق معنادار بین تهران و واشنگتن رو به افزایش است.
تهران حاضر به عقب‌نشینی نیست و مسئله هسته‌ای را به عنوان یک خط قرمز نهایی - و یک منبع حیاتی برای حفظ جایگاه خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای - می‌بیند
مذاکره‌کنندگان ایرانی به خاطر توانایی‌شان در متوقف کردن و منحرف کردن بحث‌های اساسی شناخته می‌شوند. چانه‌زنی در شرق نوعی هنر است که اغلب از درک غربی‌ها دور می‌ماند. در ابتدا ترامپ یک مهلت دو ماهه برای رسیدن به توافق تعیین کرد، دوره‌ای که قرار است در ۱۲ مه به پایان برسد. با این حال با وجود نزدیک شدن به مهلت، دو طرف همچنان از درک متقابل دور هستند. تهران حاضر به عقب‌نشینی نیست و مسئله هسته‌ای را به عنوان یک خط قرمز نهایی - و یک منبع حیاتی برای حفظ جایگاه خود به عنوان یک قدرت منطقه‌ای - می‌بیند.
استیو ویتکاف، فرستاده ویژه ایالات متحده آمریکا در امور خاورمیانه، تمایل واشنگتن برای ادامه دور جدید مذاکرات در یک شنبه را تأیید کرده است. قرار است ترامپ از ۱۳ تا ۱۶ مه سفری به خاورمیانه داشته باشد و در طی آن امیدوار است مواضع خود را با متحدان ایالات متحده در مورد برنامه‌های هسته‌ای و موشکی ایران - مسائلی که نگرانی مشترک در سراسر منطقه هستند - هماهنگ کند.
تهران که کاملاً از موقعیت خود آگاه است، تعهد مداوم خود را به دیپلماسی و گفتگو ابراز کرده است. وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که این کشور «آماده انعطاف‌پذیری» در مورد زمان مذاکرات است. مقامات تهران گفتند: آنچه برای ما مهم است رفتار و نگرش تیم مذاکره‌کننده ایالات متحده است و افزودند که اظهارات «متناقض» واشنگتن بی‌فایده است و بر عزم ایران برای حفظ موضع خود تأثیری نخواهد گذاشت.
این اشاره‌ای آشکار به اظهارات ترامپ بود که خواستار برچیدن کامل برنامه هسته‌ای ایران شده بود - علیرغم نشانه‌های قبلی از سوی ایالات متحده مبنی بر اینکه فعالیت هسته‌ای صلح‌آمیز می‌تواند در نظر گرفته شود. این تغییرات سیاست به نفع تهران است که مدت‌هاست در هنر سوءاستفاده از عدم قطعیت دشمن استاد است.
ترامپ در تلاش برای وادار کردن ایران به امتیازدهی، بار دیگر خریداران نفت ایران را به تحریم‌های شدیدتر تهدید کرد. در پاسخ وزیر امور خارجه ایران از واشنگتن خواست که در طول آنچه که وی «مذاکرات حساس» توصیف کرد، از طرح خواسته‌های غیرواقع‌بینانه خودداری کند. در مورد مسئله تحریم‌ها، تهران اظهار داشت که تمام اقدامات لازم را برای مقابله با تأثیر آنها انجام داده است. موضع ایران همچنان پابرجاست: این کشور به دنبال به رسمیت شناختن حق خود برای انرژی هسته‌ای صلح‌آمیز، لغو تحریم‌ها و توقف بحث‌ها در مورد نفوذ خود در امور منطقه‌ای است. به طور خلاصه، تهران می‌خواهد همه چیز به همین شکل باقی بماند.
اسرائیل به نوبه خود، هرگز وجود زیرساخت‌های هسته‌ای ایران را که مایه نگرانی همه متحدان ایالات متحده آمریکا در منطقه است، نخواهد پذیرفت. بعید است واشنگتن به ایران اجازه دهد غنی‌سازی اورانیوم را ادامه دهد، به خصوص با توجه به اینکه غنی‌سازی می‌تواند به راحتی از ۳.۶۷٪ به ۶۰٪ و در نهایت به سطح تسلیحاتی افزایش یابد. این تناقض اساسی، کل فرآیند مذاکره را تضعیف می‌کند.
در بحبوحه افزایش عدم قطعیت در مورد چشم انداز توافقی معنادار، ایران آمادگی خود را برای مقابله با ایالات متحده و اسرائیل نشان می‌دهد
تهران گفته است که قادر به حل همه نگرانی‌ها در مورد دستیابی به سلاح‌های هسته‌ای است. با این حال بعید است که ایالات متحده آمریکا صرفاً بر برنامه هسته‌ای ایران تمرکز کند، زیرا سیاست خارجی آن ذاتاً توسعه‌طلبانه و با هدف تسلط منطقه‌ای است. به همین دلیل است که بعید است تهران شرایط آمریکا را بپذیرد.
در بحبوحه افزایش عدم قطعیت، ایران آمادگی خود را برای مقابله با ایالات متحده و اسرائیل نشان می‌دهد. وزارت دفاع جمهوری اسلامی اخیراً از یک موشک بالستیک جدید رونمایی کرد که تهران می گوید عملاً در برابر سیستم‌های دفاع موشکی ایالات متحده و اسرائیل مصون است. مقامات ایرانی هشدار دادند که در صورت وقوع تجاوز، تأسیسات نظامی ایالات متحده ممکن است هدف قرار گیرند.
اما اعلامیه ای غافلگیرکننده و دلگرم‌کننده یک شبه منتشر شد. ترامپ در دیدار با «مارک کارنی»، نخست وزیر کانادا گفت: حوثی‌ها به ما گفتند که دیگر نمی‌خواهند بجنگند. ما به این موضوع احترام می‌گذاریم و حملات هوایی را متوقف خواهیم کرد. مقامات عمانی تأیید کردند که ایالات متحده آمریکا و شورشیان حوثی یمن به توافق آتش‌بس رسیده‌اند. «بدر البوسعیدی»، وزیر امور خارجه عمان گفت: پس از بحث‌ها و تماس‌های اخیر با هدف کاهش تنش‌ها، طرفین با آتش‌بس موافقت کرده‌اند. به گفته وی هیچ یک از طرفین به دیگری حمله نخواهد کرد و آزادی ناوبری و حرکت بدون وقفه کشتی‌های تجاری بین‌المللی در دریای سرخ را تضمین می‌کند.
در همین حال در ۵ و ۶ مه، نیروی هوایی اسرائیل حملات گسترده‌ای را به صنعا پایتخت یمن انجام داد. این حملات عمدتاً زیرساخت‌های غیرنظامی را هدف قرار دادند. اورشلیم تأکید کرد که این حمله هوایی در پاسخ به حمله موشکی حوثی‌ها به فرودگاه بن گوریون بوده است. ارتش اسرائیل همچنین بندر حدیده یمن و یک کارخانه سیمان در نزدیکی بجیل را هدف قرار داد. ارتش اسرائیل ادعا کرد که این بندر برای انتقال سلاح و تجهیزات نظامی ایران استفاده می‌شود، در حالی که کارخانه سیمان از ساخت تونل‌ها و سایر زیرساخت‌های نظامی پشتیبانی می‌کرد. جت‌های اسرائیلی همچنین نیروگاه‌های کلیدی صنعا را که توسط حوثی‌ها استفاده می‌شد، هدف قرار دادند.
به نظر می‌رسد متحد مهم ایران - حوثی‌های یمن - به دلیل کمبود شدید سوخت، مهمات و سایر منابع، از درگیری‌ها کناره‌گیری می‌کند. اکنون همه نگاه‌ها به تهران دوخته شده است: ایران چگونه به فشار فزاینده ایالات متحده آمریکا پاسخ خواهد داد؟
نظر شما