محمدرضا هادیلو؛ بازار: جهان شاهد پیچیدگی‌های ژئوپلیتیکی، مشکلات اقتصادی، بحران‌های نفت و مشتقات آن و کاهش انتشار کربن است با این حال سوخت هیدروژن و اقتصاد هیدروژنی به عنوان یکی از راه حل ها در دل این مشکلات مطرح است. اما این ادعا تا چه حد جدی است و آیا از منظر کالای جانشین با وجود هزینه های مترتب برآن قابلیت ارجحیت یافتن به عنوان کالای جانشین را دارد؟ آیا می تواند هیدروژن به عنوان منبع انرژی در بازارهای جهانی و تامین و تولید انرژی پاک مطرح باشد؟
واقعیت این است که بازار انرژی جهانی از یک سو دچار چالش هایی در خرید و فروش نفت خام است و از سوی دیگر اقتصاد هیدروژن در کشورهای خاور میانه و آفریقا جذابیتی با وجود ذخایر عظیم نفتی و گاز ندارد. با این اوصاف و با وجود اهداف کاهش آلودگی آب و هوا و تاکید بر کاهش دمای زمین نمی توان از اساس منکر وجود بازار تقاضا برای این سوخت پاک بود.
مسابقه جهانی برای دستیابی به هیدروژن پاک نشان دهنده واقعیت های ژئوپلیتیکی جدید و روابط متقابل است، زیرا دهه ۱۹۹۰ دهه باد بود، پس از آن دهه انرژی خورشیدی و دهه دوم قرن بیست و یکم دهه باتری ها بود اما اکنون محققان و پژوهشگران هدف آرمانی خود را که گذر از انرژی سوخت های فسیلی قرار داده اند عنایت و ارادت ویژه ای به سوخت هیدروژن پیدا کرده اند.
آمارها نشان می دهد که تنها در پنج سال گذشته، بیش از ۳۰ کشور استراتژی های ملی هیدروژن را تدوین و یا توسعه داده اند که بدون شک محرک ان برخاسته از اهداف اقلیمی پاریس بوده و در عین حال نقش جنگ روسیه و اوکراین نیز در ان سهیم بوده است. هر چند که نباید طرح های کاهش کربن و آلودگی هوا چین را در برنامه های بلند مدت نادیده گرفت.
از همین رو نشست های تخصصی در این حوزه در کشورهای مختلف حتی در کشورهای نفتی مانند عربستان که چند ماه پیش برگزار شده که در انها بر محورهایی چون قدرت هیدروژن و مواد معدنی، اهمیت و ضرورت استفاده از انرژی های پاک در صنایع و... تاکید شده است.
در واقع هیدروژن در سرتا سر جهان برای انسانها مولکولی جذاب برای سوزاندن و تبدیل ان به انرژی است زیرا ماحصل ان مایه حیات تمام انسانها یعنی آب است. چه انسانهایی که در مناطق با بارش بیشتر هستند و چه انهایی که متوسط بارندگی انها کمتر از جهان است.
همین موضوع باعث شده تا هیدروژن را به عنوان ماده ای با پتانسیل عظیم به عنوان یک سوخت پاک بدل کند که می تواند برای همه کشورها در مسیر گذر از سوخت های فسیلی جذاب باشد. همچنین یک ماده اولیه یک عنصر اساسی در سایر محصولات شیمیایی پر مصرف جهان نظیر آمونیاک و متانول است و چنانچه بتوان امکان ذخیره کم خطر ان را فراهم کرد بدون شک گذر از اقتصاد بر پایه نفت و گاز به سرعت محقق خواهد شد.
بنا به جذابیت های مطرح شده و آنچه گفته شد، مسیر رشد هیدروژن پاک همچنان بحث‌برانگیز است و این سوخت دوست داشتنی اما در حال حاضر گران و تقریبا خطرناک با دو بحث عمده روبرو است.
نخست آن که هیدروژن چگونه تولید می‌شود؟ و دوم در چه بخش هایی می توان از آن استفاده کرد که خطرات فعلی آن کاهش و یا صفر شود؟
در حال حاضر از نظر تولید، دو مسیر اصلی به سوی هیدروژن پاک عبارتند از هیدروژن سبز تولید شده از برق تولید شده از منابع تجدیدپذیر و هیدروژن تولید شده از گاز طبیعی مجهز به فناوری های جذب کربن است.
زمانی، قیمت هیدروژن سبز دو یا سه برابر قیمت هیدروژن تولید شده از گاز طبیعی بود در حالی که اکنون تولید هیدروژن سبز بیشترین کاهش هزینه را بعد از بحران گاز به همراه داشته است.
دکترثامر محمود العانی کارشناس حوزه انرژی در خاور میانه در این باره معتقد است که موانع زیادی برای گسترش هیدروژن پاک وجود دارد که باید بر آنها غلبه کرد و این موانع نیازمند تصمیمات جهانی است و دولت‌ها در این باره می‌توانند خطرات سرمایه‌گذاری در منابع هیدروژن پاک را کاهش دهند. در عین حال اقتصادهای در حال توسعه باید کمک های مالی و فنی به منظور بهره مندی از رونق هیدروژن سبز را نیز دریافت کنند.
در مجموع، با وجود مزایایی که صنعت نفت در کشورهای نفتی از آن برخوردار است و آنجایی که کشورهای نفتی دارای ذخایر بزرگ با هزینه تولید نسبتاً پایین هستند باید به فکر گذر از این نوع انرژی و بهره مندی بیشتر از انرژی های تجدیدپذیر مانند خورشید، آب، باد، هیدروژن و غیره بود و دولت های نفتی با همگامی با تحولات، تولید سوخت هیدروژن را به منبع درامد خود در دهه های بعدی بدل کنند.
نظر شما