ابراهیم حسینی؛ بازار: مسئله اشتغال همواره چالش اصلی و یکی از مشکلات جدی کشور است که دولت وظیفه دارد باید برای حل مشکلات بیکاری جوانان و ایجاد اشتغال برای آن‌ها گام‌های اساسی و عملی بردارد.
متأسفانه در مدت‌زمان یک سالی که از فعالیت دولت سیزدهم می‌گذرد، شاهد عملکرد مناسبی در بحث ایجاد اشتغال از سوی دولت نبوده‌ایم و به‌نوعی اعدادی که در بحث ایجاد اشتغال مدنظر بود محقق نشده است.
ایجاد اشتغال و کاهش نرخ بیکاری از وعده‌های ثابت نامزدهای ریاست جمهوری در سال‌های گذشته و از جمله در دوره سیزدهم بود. حجت‌الاسلام رئیسی نیز پیش از انتخابات، وعده ایجاد سالیانه یک‌میلیون شغل را داده بود که آمارهای منتشره مبنی بر ایجاد ۵۰۰ هزار شغل نشان می‌دهد که دولت در تحقق وعده خود تنها به نیمی از آن جامه عمل پوشانده است.
در شرایط فعلی این ایراد به دولت وارد است که به اهداف موردنظر در بحث ایجاد اشتغال دست نیافته است و به‌نوعی باید گفت که دولت به وعده‌های داده‌شده خود در بحث ایجاد اشتغال عمل‌نکرده است.
سالی که نکوست از بهارش پیداست
از دید اقتصادی تحلیل نرخ بیکاری به‌تنهایی می‌تواند دارای خطا باشد، از همین رو تغییرات نرخ بیکاری بایستی در کنار تغییرات نرخ مشارکت اقتصادی صورت گیرد. بر همین اساس کاهش نرخ مشارکت همراه با کاهش افزایش نرخ بیکاری، از منظر اقتصاد کلان قطعاً به معنی بدتر شدن بازار کار و اشتغال است.
نرخ بیکاری گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ سال در بهار سال گذشته ۲۲.۱ درصد برآورد شده است، این رقم در بهار سال جاری به ۲۴ درصد رسیده است. به بیان ساده در بهار ۱۴۰۱ نسبت به بهار سال گذشته بالغ‌بر ۵۲ هزار نفر به جمعیت بیکار در سن مذکور افزوده‌شده است.
بررسی‌ها نشان می‌دهد از کل جمعیت بیکار شده در این بازه سنی ۴۲ هزار نفر از مردان و نزدیک به ده هزار نفر از زنان بوده است. این در حالی است که نرخ بیکاری مردان ۱۵ تا ۲۴ حدود ۲۰ درصد و نرخ بیکاری زنان در این بازه سنی بالغ‌بر ۴۰ درصد است.
در همین راستا نرخ بیکاری جوانان در بازه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال نیز در بهار سال گذشته ۱۵.۶ درصد بوده است، اکنون این رقم در بهار امسال با یک درصد افزایش به ۱۶.۶ درصد رسید.
بر اساس آمار تعداد بیکاران در این بازه سنی در بهار امسال بالغ‌بر یک‌میلیون و ۶۸۰ هزار نفر برآورد شد و لذا در این بازه سنی نرخ بیکاری مردان حدود ۱۳ درصد و نرخ بیکاری زنان حدود ۲۸ درصد در بهار ۱۴۰۱ به ثبت رسید که هر دو شاخص نسبت به فصل مشابه سال قبل یک درصد افزایش داشت.
البته بر اساس گزارش مرکز آمار ایران، نرخ بیکاری جوانان در گروه سنی ۱۵ تا ۲۴ساله در تابستان امسال نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۲.۷ درصد کاهش یافت و لذا همین موضوع به دستاویزی برای رسانه‌های دولتی تبدیل‌شده است تا از موفقیت و عملکرد مناسب دولت برای کاهش بیکاری استفاده کنند.
سرمایه‌ای که تهدید می‌شود
۲۵درصد از جمعیت کشور ایران را قشر جوان تشکیل داده‌اند لذا جمعیت جوان یا سرمایه‌های اجتماعی کشور می‌توانند با برنامه‌ریزی‌های خوب زمینه ایجاد فرصت‌های مطلوبی را برای کشور فراهم کنند، درحالی‌که امروزه این قشر از جمعیت برای کشور مبدل به تهدید شده‌اند.
دستگاه‌های مختلف دولتی و حکومتی برای جوان‌های کشور هزینه کرده‌اند، اما جوانان کشور تمام این هزینه‌ها را به همراه خود از کشور خارج می‌کنند و بر این اساس سرمایه‌گذاری ما به نفع کشورهای خارجی تمام می‌شود.
متأسفانه باید اذعان کرد چالش‌های جوانان کشور از ضعف برنامه‌ریزی نشات می‌گیرند، چراکه در حال حاضر تمام پیرمردها برای قشر جوان تصمیم می‌گیرند.یک مدل بین‌المللی، بیکاری جوانان را ناشی از فقدان تحصیلات مناسب و عدم تناسب و تعادل میان مهارت‌های کسب‌شده و فرصت‌های شغلی مطرح‌شده در بازار کار می‌داند.
یکی از مسائل مهم در اغلب کشورهای جهان به‌ویژه کشورهای درحال‌توسعه این است که بسیاری از جوانان در این کشورها در شرایطی فارغ‌التحصیلمی شوند که مهارت‌های موردنیاز شغلی را کسب نکرده و در حالی وارد بازار کار می‌شوند که از مهارت‌های لازم برخوردار نیستند.
البته باید اذعان کرد عامه مردم نیز از واژه اشتغال درک نادرستی دارند به‌طوری‌که تلقی عموم مردم از فرد شاغل، کسی است که مزد و حقوق‌بگیر بوده و در یک بنگاه فعالیت می‌کند. درحالی‌که گروهی از این افراد که ترک تحصیل می‌کنند، به‌ویژه در مناطق روستایی، برای یکی از اعضای خانوار خود فعالیت می‌کنند که در این صورت در زمره کارکنان فامیلی بدون مزد قرارگرفته ولی به‌اشتباه خود را بیکار قلمداد می‌نمایند و یا افراد بسیاری هستند که کارکن مستقل بوده یا به‌ویژه زنان در محل سکونت خود، مشغول انجام شغل خانگی و کسب درآمد بوده که در این صورت، آنان نیز در زمره شاغلین محسوب می‌شوند.
علاوه بر این، برخی از جوانان به‌صورت داوطلبانه از چرخه آموزش و بازار کار خارج‌شده‌اند. به‌طور مثال جوانان دارای درآمد بدون کار در خانواده‌های با تمکن مالی بالا و یا مادران جوانی که در یک خانوار با درآمد بالا زندگی کرده ولی تصمیم می‌گیرند که به‌طور داوطلبانه به‌منظور مراقبت از فرزندان خود از بازار کار خارج شوند.
قسمت نگران‌کننده موضوع، جوانانی هستند که درعین‌حال نه در جستجوی کار بوده و نه در حال آموزش یا کسب مهارت هستند. این گروه به‌شدت در معرض خطر به حاشیه رانده شدن از بازار کار و مواجهه با محرومیت‌ها و ناهنجاری‌های اجتماعی هستند که توجه ویژه برنامه‌ریزان برای وضع سیاست‌های حمایتی ازجمله فراهم کردن امکانات تحصیلی، مهارت‌آموزی و اشتغال را طلب می‌کنند.
نقاط ضعف
برای تحلیل بیکاری جوانان و ارائه راهکار جهت کاهش میزان بیکاری آنان، باید پیش از هر چیز عواملی را که سبب بروز مشکلات می‌شوند شناسایی کرد.
طبق تحقیقات به‌عمل‌آمده، مهم‌ترین مانع پیدا کردن کار از دیدگاه اکثر جوانان، کم بودن فرصت‌های شغلی است که ناشی از مازاد عرضه نیروی کار به دلیل نرخ بالای رشد جمعیت است.
نتایج همین تحقیقات نشان می‌دهد که بسیاری از جوانان معتقدند تحصیلات و آموزش باعث تسهیل اشتغال نمی‌شود.
از سوی دیگر، اکثریت قابل‌توجهی از کارفرمایان نیز سطح آموزش و تحصیلات جوانان، و توانایی آن‌ها در به‌کارگیری آن آموخته‌ها را در محیط کار، نسبتا ضعیف ارزیابی می‌کنند که این امر ناشی از عدم تعامل بین مؤسسات آموزشی و بازار کار و در نظر نگرفتن نیازهای بازار کار در محتوای سیستم آموزشی است.
همچنین در زمینه کارآفرینی و خوداشتغالی نیز به نظر می‌رسد این موضوع مختص جوانانی است که در خانواده‌های نیازمند زندگی می‌کنند چراکه خوداشتغالی نیازمند سرمایه و حمایت مالی است که جوانان خانواده‌های کم‌درآمد از آن برخوردار نیستند.
یکی از مهم‌ترین راهکارهای اشتغال‌زایی در کشور، توجه به پیشبرد پروژه‌های عمرانی و حمایت بخش خصوصی و رونق بخشی به همین بازار مسکن به‌عنوان پیشران اقتصاد کشور است.
تمامی سیاست‌های بازار کار و اشتغال‌زایی در کشور در بستری امکان تحقق دارند که در آن زمینه برای فعالیت بخش خصوصی با همکاری و تسهیل گری دولت در زمینه‌های مختلف حمایتی فراهم شود لذا حمایت‌های دولت از بخش خصوصی در حوزه اشتغال و تولید می‌تواند در قالب حمایت‌های بیمه‌ای و مالیاتی و همچنین برقراری تعامل ایجاد اشتغال بین نهادهای نقش‌آفرین در بازار کار و اشتغال کشور به بخش خصوصی ارائه شود.
نظر شما