بازار؛ گروه آب و انرژی: «مدت زمان بازگشت سرمایه احداث پالایشگاه از حدود ۱۲ سال به ۳ الی ۴ سال کاهش یافته است.» این بخشی از گفته های سید حمید حسینی است که معتقد است هم اکنون بهترین فرصت برای توسعه ظرفیت پالایشگاه های کشور است.
این گفته ها در شرایطی مطرح می شود که ظرفیت پالایشی ایران حدود ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه اعلام شده است. البته جواد اوجی وزیر نفت وعده داده که تا پایان دولت سیزدهم ظرفیت پالایشی کشور به ۳.۵ میلیون بشکه افزایش خواهد یافت. برای درک بهتر بزرگی این هدف گذاری باید بدانید که طی سال های ۲۰۱۱ تا ۲۰۲۱ تنها ۴۸۰ هزار بشکه به ظرفیت پالایشی کشور اضافه شده است.
کارشناسان می گویند با توجه به محدودیت هایی که در تامین منابع مالی وجود دارد، رسیدن این به هدف گذاری نا ممکن است. البته به نظر می رسد که دولت هم خود خیلی به تحقق این هدف گذاری امید ندارد و به همین دلیل این روزها بیشتر روی پالایشگاه های فرا سرزمینی مانور می دهد. اما مشکل از آنجا آغاز می شود ایران قرار نیست که سهامدار این پالایشگاه ها باشد.
حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی که یکی از راه‌های تنوع فروش نفت داشتن پالایشگاه‌های فراسرزمینی می داند، به «بازار» می گوید: تولید نفت خام ما بیش از نیازمان است، داشتن پالایشگاه و ظرفیت پالایشی یک سوپاپ اطمینان و قابل توصیه است.
البته ناصر عاشوری رییس انجمن پالایشی کشور می گوید: ایجاد پالایشگاه های فرا سرزمینی زمانی می تواند سودآور باشد که ایران سهامدار آن سرزمین باشد. صرف اینکه ایران تعمیرات و نگهداری یک پالایشگاه را بر عهده داشته باشد، توجیه اقتصادی ندارد.
عقب ماندگی در توسعه ظرفیت پالایشی
بر اساس گزارش بولتن سالانه اوپک، آمریکا با ظرفیت ۱۷ میلیون و ۷۵۵ هزار بشکه در روز، چین با ۱۶ میلیون و ۴۶۲ هزار بشکه و روسیه با ظرفیت ۷ میلیون و ۱۰۵ هزار بشکه در روز بزرگترین دارندگان ظرفیت پالایشی جهان هستند. آنگونه که آمارها نشان می دهد ظرفیت پالایشی ایران ۲ میلیون و ۲۰۲ هزار بشکه است.
البته کارشناسان اقتصادی معتقدند که سهم ایران از صنعت پالایش نفت خام جهان، تناسبی با میزان ذخایر نفت و گاز و حتی تولید آن ندارد.
بر اساس آمار موجود ایران حدود ۱۰ درصد از ذخایر قابل برداشت دنیا را در اختیار دارد. هرچند که سهمش از تولیدات نفتی جهان تنها به دلیل تحریم ها حدود ۲ درصد است. اما کاهش حدود ۲ درصدی سهم ایران از بازار جهانی نفت در حالی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند می توانستیم با سرمایه گذاری در صنایع پالایشی شرایط را به نفع خود تغییر دهیم چرا که تحریم صنایع پالایشی این روزها سخت و حتی در برخی موارد ناممکن شده است.
با این وجود ایران تنها ۲ درصد از ظرفیت پالایشی جهان را در اختیار دارد. این در حالی است پس از سال ۲۰۰۸ عمده کشورهای جهان به سمت افزایش ظرفیت پالایشی خود حرکت کرده‌اند. در آسیا کشورهایی نظیر چین، عربستان، کویت، امارات و مالزی سرمایه‌گذاری زیادی در جهت افزایش ظرفیت پالایشی خود انجام داده‌اند.
حمید حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در اینباره به «بازار» می گوید: بخش زیادی از این عقب ماندگی حاصل تحریم ها و بخش دیگری هم به عدم ورود بخش خصوصی به این حوزه مربوط می شود.
اما و اگرهای تحقق وعده های اوجی
البته احداث پالایشگاه های فرا سرزمینی اتفاق جدیدی در اقتصاد ایران نیست. رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی در اینباره گفت: ایران در گذشته در پالایشگاه کشورهایی همچون هند و رومانی حضور داشت و حتی سهامدار این پالایشگاه ها بود. به دلیل مخالفت هایی که وجود داشت ناچار به فروش سهام خود شد. اما در پالایشگاهی که در ونزوئلا ساخته شده شرایط کاملا متفاوت است. بر اساس آنچه اعلام شده قرار است که ایران در مقابل تامین خوراک و تعمیرات و نگهداری، منابع پالایشی تولید را بردارد.
حسینی: ساخت ۶ پالایشگاه فرا سرزمینی که وزارت نفت قول بهره برداری از آن را داده، بعید است. مگر اینکه ایران قرار باشد که پالایشگاه های موجود را بازسازی کند. چراکه احداث پالایشگاه های جدید به شدت هزینه بر بوده و در شرایط فعلی برای کشور مقدور نیست
او البته معتقد است که ساخت ۶ پالایشگاه فرا سرزمینی که وزارت نفت قول بهره برداری از آن را داده، بعید است. مگر اینکه ایران قرار باشد که پالایشگاه های موجود را بازسازی کند. چرا که احداث پالایشگاه های جدید به شدت هزینه بر بوده و در شرایط فعلی برای کشور مقدور نیست.
به گفته او، با توجه به قیمت‌های جهانی فرآورده‌های نفتی به نظر می رسد استفاده از ظرفیت‌های خالی پالایشگاه‌های نفت خارج از کشور می‌تواند درآمدهای ایران را افزایش دهد.
بهترین فرصت برای توسعه پالایشگاه ها
حسینی که این روزها را بهترین زمان برای توسعه صنعت پالایشی می داند، به «بازار» گفت: هیچ گاه اینگونه نبوده که اختلاف قیمت نفت خام و فرآورده هایی همچون بنزین و گازوییل تا این اندازه افزایش یابد. در شرایطی که قیمت نفت خام در محدوده ۱۰۰ دلار در نوسان است، بنزین و گازوییل به قیمت حدود ۱۳۰ دلار فروخته می شود. همین مساله موجب شده که صنایع پالایشی در یک سال گذشته سود بالایی را کسب کنند.
حسینی: در گذشته مدت زمان بازگشت سرمایه در پالایشگاه ها حدود ۱۰ الی ۱۲ سال تخمین زده می شد اما حالا این زمان به حدود ۳ سال کاهش یافته است
او می گوید در گذشته مدت زمان بازگشت سرمایه در پالایشگاه ها حدود ۱۰ الی ۱۲ سال تخمین زده می شد اما حالا این زمان به حدود ۳ سال کاهش یافته است.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه احداث پالایشگاه های فرا سرزمینی می تواند راه حلی مناسب برای دور زدن تحریم ها باشد، افزود: هم اکنون با توجه به نیاز روزافزون دنیا به فرآورده‌های نفتی به نظر می رسد تحریم این گونه حامل‌های انرژی سخت باشد، از این رو فعال شدن ایران در بحث پالایشگاه‌های فرا سرزمینی می تواند آغاز خوبی در بحث تأمین پایدار فرآورده در داخل و خارج ایران باشد.
تعمیر و نگهداری پالایشگاه های فراسرزمینی عایدی اقتصادی ندارد
البته ناصر عاشوری رییس انجمن پالایشگاه های کشور به «بازار» می گوید: ایران اگر می خواهد تحریم ها را با احداث پالایشگاه های فراسرزمینی دور بزند باید به دنبال یک سرمایه گذاری مشارکتی باشد تا بتوانیم یک همکاری برد- برد را داشته باشیم. اینکه بخواهیم تنها کارهای تعمیرات و نگهداری یک نیروگاه ها را انجام بدهیم، نمی تواند سود و عایدی اقتصادی بالایی را برای ایران به ارمغان آورد.
عاشوری: ایران اگر می خواهد تحریم ها را با احداث پالایشگاه های فرا سرزمینی دور بزند باید به دنبال یک سرمایه گذاری مشارکتی باشد تا بتوانیم یک همکاری برد- برد را داشته باشیم. اینکه بخواهیم تنها کارهای تعمیرات و نگهداری یک نیروگاه ها را انجام بدهیم، نمی تواند سود و عایدی اقتصادی بالایی را برای ایران به ارمغان آورد
او همچنین ادامه داد: پالایشگاه فرا سرزمینی پالایشگاهی است که خارج از سرزمین اصلی قرار دارد و پدیده‌ای نو نیست. در اختیار گرفتن پالایشگاه فرا سرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد. شما می‌توانید مثلاً کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آن‌ها استفاده کنید. برای نمونه عربستان عمدتاً سهامدار پالایشگاه‌ها است. در اختیار گرفتن یک پالایشگاه فرا سرزمینی ابعاد و اشکال مختلفی می‌تواند داشته باشد. شما می‌توانید برای نمونه کل پالایشگاه را اجاره کنید، بخرید یا از ظرفیت خالی آن‌ها استفاده کنید. برای نمونه عربستان بیشتر سهامدار پالایشگاه‌هاست، در بعضی از آن‌ها سهام جزئی دارد و در برخی هم سهام کلی.
عاشوری با اشاره به اینکه ایران می‌تواند با سرمایه گذاری در پالایشگاه‌های نفت سایر کشورها، علاوه بر تضمین بازار صادراتی نفت خود، در جهت کاهش خام‌فروشی حرکت کند، افزود: از سال‌ها قبل شاهد بودیم صادرکنندگان نفت برای تضمین بازار در بخش‌های پایین دستی کشورهای دیگر سرمایه‌گذاری می کنند. بسیاری از کشورهای صادر کننده نفت در پایین‌دست دیگر کشورها از جمله صنعت پالایش و حتی پتروشیمی سهیم شدند تا بازارهای تضمین شده داشته باشند.
هزینه بالای پالایشگاه فرا سرزمینی در ونزوئلا
در این میان برخی کارشناسان هزینه های بالا انتقال نفت به ونزوئلا و دوری مسافت را مورد نقد قرار داده اند. عاشوری رییس انجمن پالایشگاه های کشور معتقد است که ایران می توانست با دیپلماسی مناسب انرژی همکاری های پالایشی را با کشورهای همسایه خود داشته باشد تا هزینه های کمتری به ایران تحمیل شود.
به گفته او، پاکستان و افغانستان بازار انرژی خوبی دارند، اما تولیدکننده نیستند. این بازار مناسب در هند و کشورهای جنوب شرق آسیا هم وجود دارد. اگر تمرکز خود را روی ایجاد پالایشگاه های فرا سرزمینی در این کشورها داشته باشیم، می توانیم سود بیشتری را کسب کنیم.
البته حسینی رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی معتقد است که هزینه های حمل نفت و فرآورده های نفتی رقم بالایی نیست و حدود ۳ دلار به ازای هر بشکه است. در مقابل در این منطقه بازار بسیار خوبی برای فروش فرآورده ها و محصولات پالایشی وجود دارد.
نظر شما