به گزارش بازار، بایسته‌ها و ضرورت‌های قانونگذاری در زمینه بازار سرمایه‌گذاری خطرپذیر (سرمایه‌گذاری جسورانه) ایران عنوان گزارشی است که کمیسیون کمیسیون حقوقی و حمایت‌های قضایی و مقرراتی اتاق ایران منتشر کرد.
در این گزارش پس از تشریح برخی مفاهیم پایه سرمایه‌گذاری خطرپذیر، علل اینکه چرا قوانین و مقررات موجود کشور ایران، یارای آن ندارد که فضای نهادی و حقوقی لازم و کافی برای رشد و پیشرفت بازار سرمایه خطرپذیر را فراهم کند، بیان شده است.
دربخشی از گزارش درباره سرمایه خطرپذیر آمده است: «سرمایه خطرپذیر» «سرمایه پرریسکی است که در شرکت‌هایی سرمایه‌گذاری می‌شود که در مراحل ابتدائی کار خود هستند». سرمایه‌گذاری خطرپذیر اعطای وام یا تسهیلات نیست، بلکه سرمایه‌گذاری موجد مالکیت (Equity Investment) است، به نحوی که سرمایه‌گذار سهام شرکت سرمایه‌پذیر را مالک می‌گردد. سرمایه‌گذاری خطرپذیر سرمایه‌گذاری موجد مالکیت سهام یا متصل به مالکیت سهام در شرکت‌های نوپا و خصوصی است که طیّ آن یک واسطۀ مالی به عنوان سرمایه‌گذار، علاوه بر تأمین سرمایۀ بنگاه اقتصادی نوپا معمولاً به شکل فعالی در کار هدایت، و ارائۀ مشورت و حتی مدیریت آن بنگاه نیز برمی‌آید.
در این گزارش درباره بنگاه خطرپذیر (Venture Business) آمده است: بنگاه خطرپذیر اوصاف منحصر به فردی بدین شرح دارد: ایده‌ها یا فن‌آوری‌های نوین؛ نوکارآفرینان نابلد و تازه‌کار ولی اهل تهور و خطر کردن؛ مقیاس کوچک بدون داشتن مبالغ سرمایه بالا؛ رشد زیاد و خطر زیاد؛ بازاریابی جزئی یا کُنج امن.
در مقابل بنگاه خطرپذیر، بنگاه‌های بزرگ سنتی دارای چنین مشخصاتی هستند: سرمایۀ زیاد؛ نوکارآفرینان متبحر و باتجربه؛ مقیاس بزرگ؛ سود و بازدهی باثبات و خطر کم؛ و بازاریابی انبوه و وسیع. شایان ذکر است که امروزه فن‌آوری بالا در زمره اوصاف بنگاه خطرپذیر نیست. اگر بنگاهی با ویژگی‌های فوق بتواند بازار نوینی را قبضه کند و خطرات بازرگانی همراه با بازدهی‌های بالا باشد، آن بنگاه به عنوان «بنگاه خطرپذیر» توصیف می‌شود. شرکت‌هایی همچون گوگل یا مایکروسافت، زمانی در شمار بنگاه‌های خطرپذیر محسوب می‌شده‌اند.
در این گزارش درباره منشأ شکل‌گیری بازار سرمایۀ خطرپذیر و چگونگی پیدایش آن آمده است:
در ایالات متحده آمریکا برای تأمین مالی نوآوری و بلندپروازی بازار اختصاصی‌ای به نام «سیلیکون والی» (Silicon Valley) شکل گرفته است. در آن کشور این بازار عمدتاً به شکل طبیعی (ارگانیک) توسط نیروهای بازار و با حداقل مداخلۀ دولت پدید آمده است.
آیا در ایران نیز بازار سرمایۀ خطرپذیر به‌طور طبیعی (ارگانیک) شکل خواهد گرفت یا اینکه نیاز به مهندسی این بازار است؟ در پاسخ آمده است: تنها کشوری که این بازار در آن کشور عمدتاً به طور طبیعی پدید آمده، کشور ایالات متحدۀ آمریکا است که منشأ پیدایش این نهاد و مفهوم نیز بوده است. سایر کشورهای مهم در این حوزه، شامل جمهوری خلق چین، آلمان، ژاپن، هند، انگلستان، سنگاپور و غیره با بهره‌گیری از تجربیات کشور آمریکا با مداخلۀ دولت و به شکل مهندسی‌شده این بازار را به وجود آورده‌اند. چین طیّ سه دهه توانست از طریق مهندسی این بازار، دومین بازار سرمایه‌گذار خطرپذیر جهان پس از ایالات متحدۀ آمریکا شود. منظور از حمایت دولت برای تشکیل بازار موفق سرمایۀ خطرپذیر، لزوماً پول نیست، بلکه فراهم آوردن فضای نهادی مناسب است.
چرا به بازار سرمایۀ خطرپذیر نیاز است؟ در پاسخ به این پرسش در گزارش آمده است: زیرا بنگاه‌های نوآور و نوپا نمی‌توانند از طریق بازار پول (بانک‌ها) و نیز بازار سرمایه (بورس‌ها) به تأمین مالی خود اقدام کنند. بنابراین، از یکسوی، به علت اوصاف و ویژگی‌هایی که بنگاه‌های نوآور و نوپا دارند، و از سوی دیگر محدودیت‌هایی که برای تأمین مالی این بنگاه‌ها در بازار پول و بازار سرمایه وجود دارد، نیاز به تشکیل بازار علی‌حده و مستقلی به نام «بازار سرمایۀ خطرپذیر» خاص تأمین مالی تجاری‌سازی نوآوری‌ها در کشور شدیداً احساس می‌شود. در نبود یکچنین بازاری در کشور صاحبان فن‌آوری نوین یا ایده‌ها و فرایندهای جدید ملجأیی برای تأمین سرمایه نخواهند داشت تا بدان پناه ببرند؛ و چه‌بسا نوآوری‌هایی که به مرحلۀ تجاری‌سازی نخواهند رسید. در شرایطی فعلی با توجه به ضعف نهادی و حقوقی کشور، پنجره‌های تأمین مالی به روی شرکت‌های نوآور تقریباً بسته است. نظام تأمین مالی بانک محور نمی‌تواند سازوکارهای کم هزینه و مقرون به صرفه‌ای را برای سرمایه‌گذاری خطرپذیر فراهم آورد.
در این گزارش تشریح شده: متأسفانه فرابورس ایران بدون وجود ساختارهای نهادی و قوانین و مقررات حقوقی لازم برای این بازار (یعنی، بازار سرمایه خطرپذیر)، مجموعه‌ای از بنگاه‌های اقتصادی متفاوت با نیازمندی‌ها و اقتضائات متفاوت را زیر پوشش خود گرفته است که مناسب به حال نیازمندی‌های بازار سرمایۀ خطرپذیر نیست. به عبارت دیگر، در شرایط فعلی هر شرکتی که شرایط پذیرش در بورس اوراق بهادار ندارد، در پشت درهای این بازار و در بازار فرابورس نگه داشته می‌شود، حال اقتضائات و سیر رشد و تکامل آن شرکت هرچه می‌خواهد باشد.
متن کامل بایسته‌ها و ضرورت‌های قانونگذاری در زمینۀ بازار سرمایه‌گذاری خطرپذیر را از اینجا بخوانید.
نظر شما