بازار؛ گروه استانها: در ابتدا در سال ۸۴ به‌صورت رسمی طرح زراعت چوب در کشور آغاز شد اما با توجه به اینکه هنوز در آن دوران بهره‌برداری از چوب جنگل‌ها وجود داشت و نرخ واردات ارز واردات ارزان بود، زراعت چوب توجیه اقتصادی برای تولیدکنندگان بخش خصوصی نداشت.
در سال‌های ۹۵ و ۹۶ با توجه به اینکه طرح تنفس جنگل اجرا و برداشت چوب از تمام جنگل‌های کشور ممنوع و متوقف شد و با افزایش نیاز صنایع چوب برای تأمین مواد اولیه، استقبال از اجرای طرح‌های زراعت چوب افزایش یافت، در حال حاضر افراد و صاحبان کارخانه‌های صنایع چوب از گونه‌های سریع الرشد استفاده می‌کنند.
به‌منظور بررسی و استقبال کشاورزان از این طرح با غلامحسین ساربان معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* تا چه میزان جهاد کشاورزی برای تشویق کشاورزان به کاشت درختان تجاری موسوم به زراعت چوب در استان ورود کرده است؟
زراعت چوب به‌طورکلی در دستور کار اداره کل منابع طبیعی است اما در دو سال گذشته جلساتی با اداره کل منابع طبیعی برگزار شد و با توجه به کمبود شدید آب در استان در این موضوع چندان ورود پیدا نمی‌شود.
اگرچه توصیه‌هایی در این رابطه شده است و در برخی مناطق این کار انجام می‌شود.
* آیا در پیرامون مشهد امکان این نوع زراعت وجود دارد؟
پیرو جلسات برگزار شده جهاد کشاورزی با اداره منابع طبیعی برای استفاده از منابع آبی که در قالب پساب تولید می‌شود، مانند فاضلاب‌هایی که در شهرهای بزرگ مانند مشهد، در حوزه کشف رود و شهرستان سبزوار، نیشابور، کاشمر ... وجود دارد که در جهت عدم شائبه برای محصولات زراعی و باغی در این قسمت پیشنهاد تولید چوب در قالب زراعت چوب در نقاط یاد شده ارایه شده است.
* آیا این پیشنهادات وارد فاز اجرایی هم شده است؟
برای این مهم نیاز است، سرمایه‌گذارانی پای‌کار آمده تا زراعت چوب انجام شود اما هنوز استقبال چندانی از طرف بخش خصوصی در این راستا مشاهده نمی شود.از طرفی در حوزه کشف رود توصیه‌شده است که در این راستا شهرداری مشهد پای‌کار آمده است.
* چه ظرفیت‌هایی برای زراعت چوب در اختیارداریم؟
در پایین‌دست شهر مشهد می‌توان ،حدود ۲۰ هزار هکتار جنگل طبیعی را با ۱۰ قلم تولید کرد و این کار می‌تواند، هم تنفس گاهی برای شهر مشهد باشد زیرا شهر مشهد شهر بزرگی است و جمعیت سرشاری دارد و در حال حاضر ما تنفس گاهی در شهر طرقبه و شاندیز داریم و تنفس گاه دیگری می‌توانیم در جنوب شهرمان داشته باشیم که افرادی که در آن قسمت ساکن هستند و بیشتر حاشیه شهر می‌باشند از این فضا استفاده کنند. هم چوب تولید کنیم .
* چقدر این چوب‌ها مشتری دارد؟
قیمت چوب افزایش بسیار زیادی در طی سال های گذشته داشته است و لذا از زمانی که تنفس جنگل‌های شمال نیز مطرح شد و در حال حاضر نیز این تنفس تمدیدشده است لذا شاهد بودیم که برخی از تجار و همچنین دلالان حتی در باغات کشاورزان در مناطقی که ما گردو کاری داریم دنبال خرید چوب بودند و قیمت خوبی را نیز پیشنهاد می‌دادند.
من معتقدم بخشی از سرشاخه‌ها و درختانی که در خراسان هرس می‌شود،متأسفانه درگذشته چون برایش ارزشی قائل نبودیم، متأسفانه گاه سوزانده و یا تبدیل به کود می‌شده است این در حالی است که در صنعت چوب کاربردهایی دارند که می‌توان اقداماتی را انجام داد.
ما در خراسان رضوی ۱۲۰ هزار هکتار باغات پسته داریم که چوب بسیار سخت و محکمی دارند که هرساله هرس می‌شوند و به نظر من اگر سرمایه‌گذاران پای‌کار بیایند که این‌ها را تبدیل به فرآورده‌های چوب نمایند، می‌توانند تولیدات چوبی بسیار ارزشمندی تولید شود .
* چه توصیه ای به کشاورزان دارید؟
کشاورزانی که مازاد آب داشته باشند در حاشیه باغاتشان می‌توانند در بحث تولید درختانی که امکان تأمین و مصرف در صنعت چوب را داشته باشد استفاده کنند زیرا این درختان به عنوان باد شکن مزایای بسیاری خوبی برای باغداران به همراه دارند.
* برای ورود به این حوزه چه ملزومات و ملاحظاتی نیاز است و متقاضیان چه باید بکنند؟
صنعت چوب حداقل ۵ الی ۶ سال زمان می‌برد تا امکان فروش آن مقدور باشد و در سال‌های اول نیاز جدی به حمایت دولت دارد و تسهیلات کم‌بهره و بلندمدت باید در اختیار آن‌ها باشد تا بتوانند درخت به مرحله‌ای برسانند تا درآمدی داشته باشد.
کشاورزانی که مازاد آب داشته باشند در حاشیه باغاتشان می‌توانند در بحث تولید درختانی که امکان تأمین و مصرف در صنعت چوب را داشته باشد استفاده کنند زیرا این درختان به عنوان باد شکن مزایای بسیاری خوبی برای باغداران به همراه دارند
یکی از طرح‌هایمان کاشت صنوبر در کشف رود بود که متأسفانه علی‌رغم اقداماتی در همان زمان با شکست مواجه شد و پرونده آن بسته شد.علت آن این بود مردمی که قرار بود این کار را بکنند، چون درآمدی نداشتند، مجبور به حذفش شدند و مجدد مسیر خودشان را ادامه دادند. پس یکی از الزامات خیلی مهم آن این است که در حدی حمایت شوند که کشاورز بتواند بر روی پای خودش بایستد.
نکته قابل‌توجه و ضروری این است که زراعت چوب یکی از سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت و نیازمند صبر و حوصله بسیار زیادی است؛ بنابراین این زراعت هرچند بازدهی بالایی دارد، اما برای رسیدن به مرحله برداشت نیاز به گذشت زمان نسبتاً طولانی خواهد داشت. گرفتن مجوز لازم برای کاشت و برداشت این محصول از دیگر نکاتی است که امکان دارد در مناطق گوناگون متفاوت باشد. حداقل زمان برای رشد و نمو درختان زراعت شده ۵ سال است و کیفیت چوب تولید شده تأثیر مستقیمی در میزان فروش آن دارد.
در این مدت‌زمان نگهداری از باغ از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. در برخی از مواقع خسارت یک آفت چوب‌خوار در پایان دوره کشت می‌تواند زحمات چندساله یک باغدار را هدر دهد. در این صورت یکی از نکات مهم و کلیدی در ابتدای ورود به این بخش حفظ و نگهداری زراعت چوب است. کشت همراه در سال‌های نخست (اول تا سوم) کاشت درختان یکی از عواملی که کشت چوب را اقتصادی‌تر می‌کند و می‌توان برحسب نوع منطقه و شرایط موجود گیاهان زراعی متعددی را برای کشت در ردیف‌های بین درختان انتخاب کرد.
هزینه‌های زراعت چوب
بر اساس بررسی‌های انجام‌شده بهره‌برداران از طرح زراعت چوب، ۹۰ میلیون تومان سود خالص در هر هکتار کسب می‌کنند که این مبلغ تنها مربوط به زراعت خود چوب است و شامل کشت و درآمدهای جانبی نمی‌شود.
زراعت چوب هزینه چندانی ندارد و تنها نیازمند اندکی خاک‌ورزی و نگهداری است و در هر هکتار برای دو تا سه نفر به‌صورت مستقیم و برای ۱۰ نا ۱۲ نفر به‌صورت غیرمستقیم اشتغال ایجاد می‌شود.
نهال‌های استفاده‌شده در این نوع زراعت در مناطق شمالی کشور صنوبر و در مناطق جنوبی و گرمسیر کشور، اکالیپتوس، گز و آکاسیا است.اراضی واگذارشده دولتی در سطوح مختلف در اختیار صنایع و بهره‌برداران قرار می‌گیرد؛ همچنین در مواردی اراضی در سطوحی کوچک بالغ‌بر ۲ تا ۳ هکتار برای بهره‌برداران و مجریان اختصاص می‌یابد.
اجاره این اراضی با توجه به موقعیت آن‌ها متفاوت است و توسط کارشناسان رسمی تعیین و اعلام می‌گردد اما به‌طور متوسط حدود ۲ تا ۴ میلیون تومان سالانه برای هر هکتار به‌عنوان مبلغ پایه در مزایده مدنظر قرار می‌گیرد.
هر چند همچنان محدودیت‌هایی نظیر مشکلات تخصیص آب‌های نامتعارف و پساب‌ها برای اجرای این طرح و همچنین کمبود تسهیلات کم بهره بانکی به عنوان محدودیت‌ها به عنوان موانع برای توسعه زراعت چوب باقی است اما با این وجود نیز استقبال خوبی از زراعت چوب صورت گرفته است.
نظر شما