بازار؛ گروه ایران: توانمند ۲؛ دومین رویداد تخصصی در حوزه نوآوری های اجتماعی با همکاری خانه خلاق و مرکز نوآوری قوه مقننه، ۱۰۰ استارتاپ، بنیاد احسان ستاد اجرایی فرمان حضرت امام (ره) و استارتاپ پرابلم برگزار شد. این رویداد با حضور افشین خاکی مدیر کسب و کارهای اجتماعی دیجیکالا، محمد رضایی رئیس دانشگاه سازمانی توسعه اجتماعی رسالت، آمال موسوی، مدیرعامل خانه امکان، سینا عطایی توسعه دهنده پروژه های خلاق شهری ماموت، مرتضی تسخیری فعال حوزه نوآوری اجتماعی و جمعی از علاقه مندان به حوزه فناوری و کسب و کارهای اجتماعی برگزار شد.
در ابتدای این رویداد افشین خاکی مدیر کسب و کارهای اجتماعی یک پلتفرم فروش کالا گفت: وقتی می خواهیم در مورد کسب و کارهای اجتماعی صحبت کنیم بد نیست به همین کاری که یکی از پلتفرم های مشهور فروش کالا انجام می دهد توجه کنیم و ببینیم آیا یک کسب و کار اجتماعی هست یا نه؟ برای مثال در این پلتفرم فروش آنلاین می بینید که یک سری محصولات محلی مختلفی را عرضه می کند. در نگاه اول یک سری محصولات محلی بر روی این پلتفرم به فروش می رسد.
وی اضافه کرد: محصولات محلی خوب و سالم است و مردم به دنبال دسترسی به آن هستند بنابراین تصمیم گرفته می شود که این سری از محصولات نیز بر روی این پلتفرم فروخته شود که خود یک ترکیب کسب و کار را شکل می دهد. بنابراین در اینجا شاهد هستیم که از یک فرصت در ظاهر اجتماعی استفاده شده و نه تنها یک کسب و کار جدید را تعریف کرده بلکه از آن درآمد زایی هم می کند.
تشکیل شبکه ای از تولیدکنندگان خانگی
خاکی ادامه داد: نقشه سال ۹۸ فعالیت این پلتفرم نشان دهنده روستاهایی که است که در آن ها محصول فروخته است. بر این اساس ایده ای مطرح می شود که آیا می شود کاری کرد که این روستاها که محصولی از این پلتفرم خریداری کرده اند و خودشان نیز تولید کننده محصولاتی هستند به این زنجیره وارد شود و به شکلی از این فضای مجازی استفاده کند و خود نیز فروشنده محصولاتش شود؟ به خصوص که کسب و کارهای خرد روستایی هم مساله فروش دارند.
وی تاکید کرد: یعنی در روستاها با یک چالشی رو به رو هستیم که روستاها مساله اشتغال، بازار فروش محصول و غیره دارند و هر روز به تعداد روستاییانی که می خواهند مهاجرت کنند افزوده می شود. بنابراین یکی از مهمترین دلایلی که روستاها در حالی خالی از سکنه شدن هستند این است که سطح درآمدشان پایین است.
در تلاش هستیم با راهکارهای خلاقانه شبکه ای که از تولید کنندگان شکل گرفته است را با کمک تکنولوژی توانمند تر کنیم و فرایند های فروش شان را تسهیل کنیم. بنابراین در نهایت سریع تر و بهینه تر به بازار فروش متصل شوند
خاکی بیان کرد: در حال حاضر بر روی پلتفرمی که به آن اشاره شد دو گروه محصول را شاهد هستیم که یکی کاملا در حوزه کسب و کار و در آمد زایی است و دیگری کسب و کارهایی است که با مساله اجتماعی همراه است. بنابراین در این بخش دوم می گوییم کسب و کار باید توانمند شود. استانداردهای لازم را دریافت کند. بسته بندی مناسبی داشته باشد و بازیگران فعال در این حوزه را هم شناسایی و با آن ها تعامل کند تا یک اکوسیستمی بسازد تا بعد از مدتی در روستاهای مختلف یکسری تولید کننده هایی شکل بگیرند که توانمند هم هستند.
این مدیر کسب و کارهای اجتماعی در خصوص فناوری های این مدل از کسب و کار گفت: در تلاش هستیم با راهکارهای خلاقانه ای این شبکه ای که از تولید کنندگان شکل گرفته است را با کمک تکنولوژی توانمند تر کنیم و فرایند های فروش شان را تسهیل کنیم. بنابراین در نهایت سریع تر و بهینه تر به بازار فروش متصل شوند.
هر خانه یک کارخانه
مدیریت زنجیره ارزش از طراحی محصول تا تولید و خدمات پس از فروش برای موفقیت هر کسب و کاری لازم است. اما در مشاغل خرد و خانگی می شود انتظار داشت که همه عوامل زنجیره ارزش خودش را مدیریت کند؛ بخاطر همین در الگوی توسعه اجتماعی رسالت این زنجیره ارزش مدیریت می شود تا شعار هر خانه ای یک کارخانه در هسته های کارآفرینی اجتماعی هم محقق شود. در این باره محمد رضایی رئیس دانشگاه سازمانی توسعه اجتماعی رسالت گفت: اتفاقی که در اینجا رخ می دهد دو شاخصه دارد؛ اول، مدیریت زنجیره ارزش صفر تا ۱۰۰ رخ می دهد. دوم، این زنجیره کاملا مبتنی بر همیاری اجتماعی است. یعنی هر کدام از این اتفاقات در یک خانه رخ می دهد.
در الگوی توسعه اجتماعی رسالت زنجیره ارزش مدیریت می شود تا شعار هر خانه ای یک کارخانه در هسته های کارآفرینی اجتماعی محقق شود؛ چرا که اکثر مسائل اجتماعی در نتیجه حاشیه نشینی رخ می دهد و ۶۰ درصد حاشیه نشین شدن به خاطر معیشت است
وی در پاسخ به این سوال که چرا از همیاری اجتماعی صحبت به میان می آید افزود: بخاطر اینکه تمرکزمان بر روی کسب و کارهای خرد و خانگی است و تمرکز بر روی شهرهای کوچک و روستاها است؛ چرا که اکثر مسائل اجتماعی در نتیجه حاشیه نشینی رخ می دهد و ۶۰ درصد حاشیه نشین شدن به خاطر معیشت است و موضوعاتی همچون امنیت غذایی منطقه که روستاها تحقق می یابد. بنابراین تمرکزمان را بر روی این بخش گذاشته ایم که یک اتفاق خوب در این محل رخ دهد.
رضایی ادامه داد: در این بخش شش سازمان فعالیت دارند که انجمن حامیان فرهنگ قرض الحسنه و کارآفرینی اجتماعی ارتباطش با مردم اتفاق میفتد. بزرگترین انجمن مردمی با حدود شش میلیون نفر بعد از انجمن های دولتی است. بانک قرض الحسنه رسالت تامین مالی کار را بر عهده می گیرد. شرکت پردازش اطلاعات پارت هم بحث مختلف با اعتبار بخشی و ضمانت هایی را انجام می دهد که یکی از بزرگترین شرکت های هوش مصنوعی کشور است. گروه توسعه کار آفرین ثمین نیز مدیریت زنجیره ارزش از صفر تا ۱۰۰ را انجام می دهد و یک شرکت دانش بنیان نیز توسعه بازار را انجام می دهد و آخرین بخش نیز دانشگاه توسعه اجتماعی رسالت است که بحث های آموزش و فرهنگ سازی را انجام می دهد.
شهروند هوشمند شهر هوشمند می سازد
سینا عطایی توسعه دهنده پروژه های خلاق شهری ماموت نیز در ادامه این رویداد گفت: ماموت یک شتاب دهنده است که در هفت زمینه استارتاپ و استودیوهای مختلفی دارد که یکی از آن ها استودیوی نوآوری شهری ما است که در حوزه نوآوری اجتماعی در بستر شهرها کار می کنیم. بنابراین برای مساله شهری راه حل نوآورانه طراحی می کنیم و چون شهرها جزو بزرگترین اجتماعات روز هستند باید به سمت نوآوری های اجتماعی حرکت کنیم. چون قالب مساله شهری، موضوع فیزیک و غیره نیست. بنابراین مساله شهری آسفالت و زیرساخت نیست. بلکه مساله شهری موضوع آدم هایی است که در آنجا زندگی می کنند. حرف نوآوری اجتماعی نیز به نوعی به شهر و یا سکونت گاه ها گره می خورد.
شهر هوشمند شهری است که شهروند هوشمند در آن زندگی می کنند. بنابراین هوشمند بودن فقط محدود به زیرساخت نمی شود؛ چرا که شهروند هوشمند زیرساخت مورد نیاز خود را تامین کرده است
وی افزود: در تعریف نوآوری مجبوریم با دولتی بجنگیم، وقتی از نوآوری صحبت می کنیم تمام ذهن ساختار دولتی به فناوری معطوف می شود. روز گذشته یک نفر پرسید که شهر هوشمند چیست؟ پاسخ دادم شهر هوشمند شهری است که شهروند هوشمند در آن زندگی می کنند. بنابراین هوشمند بودن فقط محدود به زیرساخت نمی شود؛ چرا که شهروند هوشمند زیرساخت مورد نیاز خود را تامین کرده است. ولی فراتر از این موضوع در شهر هوشمند شهروندهایی زندگی می کنند که مطالبه گر هستند و می دانند چرا عوارض می دهند.
عطایی ادامه داد: ما با همین شهروندان هوشمند طراحی راه حل انجام می دهیم. یعنی اگر مساله ای در شهر وجود دارد پلتفرم های اجرایی برای آن داریم که به ما کمک می کند با ساختار مدیریتی و عده ای متخصص و مردم مساله را شناسایی و برای آن طراحی راه حل انجام دهند.
دو بال پرواز کسب و کارهای اجتماعی
آمال موسوی، مدیرعامل خانه امکان گفت: در خانه امکان در راستای ترویج کسب و کارها و کارآفرینی اجتماعی با نگاه نوآوری اجتماعی فعال هستیم. خیلی اوقات بحث های نوآوری را از کارآفرینی جدا می کنیم. در تعاریف مختلف هم این مباحث جدا می شود اما می توان گفت که همه این ها قابلیت این را دارند که یکجا دیده شوند و اجرایی شوند. در حقیقت کسب و کارهای اجتماعی دو بال پرواز دارند و قرار است قسمت اقتصادی و توانمند سازی را همراه با ایده های خلاقانه داشته باشند از مسیر نوآوری اجتماعی می گذرد.
وی افزود: ما با طراحی مدل های کسب و کار که هم پایداری را می تواند از جهت مالی حفظ کند و هم به توسعه و توانمندی ها از طریق نوآوری اجتماعی اقدام می کنیم. بنابراین این فعالیت اصلی است که سعی می کنیم پیش ببریم. برای مثال در این پروژه هایی که اجرا می کنیم یک طرحی را بر روی ثمن ها وسازمان های مردم نهاد که کار معیشتی انجام می دهند اجرایی می کنیم. اصولا وقتی کار معیشتی انجام می دهند همیشه از کمک های مردمی آن کار تغذیه می شود. در این مدل قسمت تجاری را از اجتماعی جدا کرده ایم و قسمت تجاری سازمان مردم نهاد را به صورت مستقل همچون یک واحد تجاری چیده ایم و قصد داریم به مرحله ای برسانیمش که محصول خوب، با بازار درست و ارائه درست داشته باشد.
موسوی تاکید کرد: یعنی یک نگاه ۴P بازاریابی در آن اجرایی می شود بتواند به سودآوری برسد را پیاده می کنیم و امیدواریم این مدل بتواند به بقیه سازمان های مردم نهاد تعمیم پیدا کند تا پایداری مالی را برای خود رغم بزنند.
توجه به کسب و کار اجتماعی در بستر استارتاپ ها
مرتضی تسخیری فعال حوزه نوآوری اجتماعی بیان کرد: در خصوص کار آفرینی اجتماعی اگر معنای کارآفرینی را از معنای استارتاپ اقتباس می کنیم؛ یک استارتاپ است. یعنی نمی توانیم به کارآفرینی اجتماعی چیزی خارج از والد خودش تصور کنیم. بنابراین وقتی یک استارتاپ است مکانیزم سوددهی آن خطی نیست تساعدی است. همچنین وارد یک ارزش اجتماعی می شود و این ارزش خودش را نشان می دهد.
اشتباه می کنیم در مورد مساله پایداری صحبت می کنیم؛ چرا که انگار در لبه پرتگاهی ایستاده ایم و در این لبه فقط باید تلاش کنیم که استارتاپ از لبه پرتگاه حرکت کند و به لبه ماندگاری برسد
وی افزود: چه ارزش اجتماعی برای ما اتفاق افتاده است؟ آیا این پلتفرم مشهور فروش آنلاین که در حوزه خرید و فروش فعالیت می کند ارزش اجتماعی ایجاد می کند؟ بنده معتقد هستم که اشتباه می کنیم در مورد مساله پایداری صحبت می کنیم؛ چرا که انگار در لبه پرتگاهی ایستاده ایم و در این لبه فقط باید تلاش کنیم که استارتاپ از لبه پرتگاه حرکت کند و به لبه ماندگاری برسد. بنابراین همیشه این دغدغه باشد که این ماه هم گذشت و ماه آینده شروع به کار می کنیم.
تسخیری ادامه داد: این معنا از پایداری که بیشتر تبادل ذهن می شود از نظر بنده معنای خطایی است و چاره ای نداریم جز اینکه به چیزی برسیم که این یک استارتاپ اجتماعی است. همچنین اگر به این تعریف به این شکل در حوزه کارآفرینی اجتماعی نرسیم نمی توانیم یک معنای درستی از نسل پیش روی فعالیت های اجتماعی سودآوری داشته باشیم.
نظر شما