یاسر جامی؛ بازار: سال‌هاست که پایانه‌های مرزی خراسان رضوی ازنظر حجم مبادلات و نقش محوری در جابه‌جایی کالاهای ترانزیتی و وارداتی و صادراتی، همواره در رتبه‌های اول تا پنجم کشور قرار می‌گیرد اما در حوزه توسعه امکانات نرم‌افزاری و یا توسعه زیرساخت‌های ترانزیتی در رتبه آخر قرار دارد.
پیوست به پیمان شانگهای و تغییر مسیر بارهای ترانزیتی به‌ویژه از کشور روسیه به‌واسطه مناقشه با اوکراین موجب شده تا دورنمای خوبی برای ایران و به‌ویژه خراسان رضوی پدیدار شود.
این روزها در حالی سخن از تغییر مسیر بارهای ترانزیتی به سمت ایران و مرزهای شرقی است که هنوز قطعی سیستم و اخلال در اینترنت در بندرعباس و یا مواردی مانند کمبود کارکنان برای ارزیابی در این بندر برای محموله‌های ترانزیتی بسیاری از صاحبان کالا را می‌آزارد!
درحالی‌که در تمام دنیا سیستم‌ها و تجهیزات الکترونیکی در سازمان‌های دولتی می‌توانند در هر ساعت شبانه‌روز و از هر مکانی، راننده و کانتینر را رصد کنند اما هنوز این سیستم‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری در ایران محلی برای اعراب ندارد.
متأسفانه قیمت زیاد ناوگان در ایران در مقایسه با کشورهای هم‌جوار ازجمله ضعف‌هایی است که موجب شده تا رانندگان ایرانی در رقابتی نابرابر با سایر رانندگان ملیت‌های دیگر قرار گیرند به‌گونه‌ای که تمایل شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی ایرانی به خرید ناوگان با ملیت سایر کشورها به دلیل قیمت پایین و سرمایه‌گذاری در کشورهای منطقه را در پی داشته است.
در حال حاضر رقابت چندانی در بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری در احداث راه‌های ارتباطی و یا حتی نوسازی ناوگان حمل‌ونقل به چشم نمی‌خورد و بخش خصوصی به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های حمل‌ونقل و خرید ناوگان به دلیل نرخ زیاد تسهیلات بانکی رغبتی نشان نمی‌دهد.
فراهم نبودن ساختارهای نرم و سخت‌افزاری مناسب برای ره‌گیری مکانیزه مسیر تردد ناوگان ترانزیت در داخل و مسئولیت نپذیرفتن شرکت‌ها دراین‌ارتباط موجب شده تا متأسفانه اعتمادسازی جای خود را به سوءظن دهد و بسیاری از شرکت‌های حمل‌ونقل از زیر بار مسئولیت‌پذیری شانه خالی کنند.
فرآیند دشوار و روند طولانی ارائه ویزا به رانندگان ایرانی به‌ویژه برای تردد به ترکمنستان برای حمل کالاهای ترانزیتی و صادراتی از کم‌اهمیت‌ترین و کوچک‌ترین اقداماتی است مه نوز با ضعف‌های بسیاری همراه است.
بااینکه در برنامه چهارم توسعه پیش‌بینی‌شده بود با اجرای طرح نوسازی ناوگان حمل‌ونقل، سن ناوگان اتوبوس و کامیون به ۱۰سال می‌رسد، هنوز این طرح در خراسان رضوی به‌ویژه در حوزه حمل‌ونقل بار محقق نشده است.
بنا بر آمار منتشره متوسط عمر ناوگان ثابت حمل‌ونقل بار در این استان ۲۳ سال و ناوگان غیرثابت به بیش از ۱۴ سال رسیده است لذا با این تفاسیر اگر مدعی بهره‌برداری از حوزه ترانزیت کالا هستیم باید سن این ناوگان را کاهش دهیم و فکری به حال آن برداریم.
مشکلات دیرینه
به‌طور مثال گذرگاه مرزی و گمرک دوغارون در ۱۸ کیلومتری شهر تایباد و هم‌جوار با کشور افغانستان با قدمت ۱۰۰ ساله در زمره پنج گمرک برتر کشور و فعال‌ترین گمرک خراسان رضوی پس از گمرک مشهد و تنها گمرک مستقل در این استان محسوب می‌شود که تمام ترانزیت کالا به افغانستان از طریق آن صورت می‌گیرد.
باوجوداینکه بیشترین حجم کار این گمرک در ارتباط با ترانزیت کالا از طریق بندرعباس است و کالاهای بازرگانان افغانستانی، پاکستانی و گاه هندی و دیگر ملل همسایه افغانستان از طریق کشورهای حوزه خلیج‌فارس به گمرک‌های بندرعباس، بندرلنگه و دیگر گمرکات مرزی آن کشورها منتقل و ازآنجا به گذرگاه رسمی دوغارون ترانزیت می‌شود لذا هنوز این گمرک با مشکلات عدیده‌ای ازجمله اتلاف زمان برای ترخیص و خواب رانندگان و جریمه‌های سربار برای صاحبان بار روبروست.
تصمیمات و دخالت‌های غیر کارشناسی در فرآیند ترانزیت کالا و صدور بخشنامه‌های خلق‌الساعه که مشکلات عدیده‌ای را برای بخش ترانزیت کالا فراهم می‌کند، دخالت‌های غیرقانونی گمرک در اجرای طرح‌های جامع پایانه‌های مرزی و سرمایه‌گذاری غیر محسوس و غیرمستقیم افغان‌ها در خرید شرکت‌های حمل‌ونقل از دیگر مواردی است که در درازمدت برای شرکت‌های ایرانی متصدی در حمل‌ونقل بین‌المللی مشکلات بسیار ایجاد می‌کند.
نبود توقفگاه‌های مناسب برای ناوگان ایران در کشورهای آسیای میانه، فعال نبودن رایزن اقتصادی در سفارتخانه‌های ایران در کشورهای هدف برای حمایت از سرمایه‌گذاران ایرانی، نظارت ضعیف بر شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی، کمبود خدمات لجستیکی در استان، توقف طولانی ناوگان ترانزیت در پایانه‌های مرزی و هدر رفت سرمایه ملی تنها بخشی از مشکلات است که بر هیچ شخصی در این حوزه پوشیده نیست!
برای جلب اعتماد تجار بین‌المللی بایستی با تقویت زیرساخت‌ها به‌ویژه در بخش ریلی و کاهش موانع و ساعات توقف تردد از پایانه‌ها به همراه افزایش توان بازاریابی بخش خصوصی برای ترانزیت و ارتباط مؤثر با تجار کشورهای همسایه و دیگر کشورهای منطقه و جهان تلاش کرد.
مشکلاتی مانند موانع تردد مرزی، توقف طولانی ناوگان در پشت مرزها، بالا بودن بهای سرمایه‌گذاری در این بخش به دلیل بالا بودن قیمت خرید کامیون از ابتدایی‌ترین مواردی است که باید فکری به حال آن برداشت.
نظر شما