تخریب خلاق به فرایندی اطلاق میشود که نشان می‌دهد چگونه نظام سرمایه‌داری به تغییر مداوم ساختار اقتصاد می‌انجامد. صنایع و شرکت‌های قدیمی که مانند گذشته سود نمی‌دهند، تعطیل می‌شوند و به این ترتیب سرمایه و نیروی کارشان به کسب‌وکارهای تولیدی سودآور منتقل میشود. بر این اساس، تعطیلی شرکت‌ها و از بین رفتن برخی مشاغل در درازمدت به نفع اقتصاد جامعه تمام میشود.
ژوزف شومپیتر،در کتاب «کاپیتالیسم، سوسیالیسم و دموکراسی» مدعی میشود که ایجاد بازارهای جدید داخلی یا خارجی و توسعه سازمانی از یک مغازه کوچک به شرکتی مثل U.S.Steel، فرآیندهای مشابهی از جهش صنعتی را به نمایش می‌گذارند که به طور پیوسته ساختارهای اقتصادی را از درون متحول می‌سازد و ساختار کهنه را نابوده کرده و ساختار جدیدی را به وجود می‌آورد. این فرآیند تخریب خلاق، واقعیتی اساسی در رابطه با سرمایه داری است». اختراع ماشین‌آلات نساجی که با نیروی بخار کار می‌کردند، سبب شد هزینه‌های تولید پوشاک تا حد زیادی کاهش یابد. با روی کار آمدن این ماشین‌آلات، صنعت تولید پوشاک به شیوه‌ی سنتی منسوخ شد و جای خود را به صنعت جدید تولید پوشاک داد. این تغییر عظیم سبب ایجاد مشاغل جدیدی برای کارگران شد.
برخی از اصول حاکم بر تخریب خلاق
- اگر یک شرکت به جایی برسد که دیگر سودآور نباشد، باید تعطیل شود تا سرمایه و نیروی کار آن بتوانند به شرکت‌ها و صنایعی که سودآور هستند منتقل شوند. اگر این تمایل به تغییر در ما نباشد، همچنان گرفتار استانداردهای زندگی قرن نوزدهم می‌مانیم.
- خطر تعطیلی شرکت‌ها آنها را وامی‌دارد در جهت جریان تغییرات بازار حرکت کنند و خود را با شرایط جدید وفق دهند. به عنوان مثال، در عصر الکترونیک روزنامه‌های کاغذی باید به فکر حضور آنلاین نیز باشند.
- نابودی مشاغل معمولا اتفاق خوشایندی نیست. درست است که تخریب خلاق بسیاری از مشاغل را از بین می‌برد، اما در طول تغییرات اقتصادی، مشاغل جدیدی ایجاد میشود که کمتر کسی به آنها توجه می‌کند. دوره‌های تغییر بازار کار در درازمدت، سبب افزایش دستمزدها نیز میشود.
- در سال ۱۹۲۰، بیش از یک میلیون نفر در صنعت ذغال‌سنگ بریتانیا کار می‌کردند. در حال حاضر از آن تعداد فقط چند هزار نفر باقی مانده‌اند. این تغییر نیروی کار سبب رشد صنایع و شرکت‌های جدید در بخش خدمات شده است که شرایط و استانداردهای بهتری برای زندگی به ارمغان می‌آورد.
حال اگر این فرایند را با تاثیری که شیوع کرونا بر کسب و کارها گذاشته است مقایسه کنیم، متوجه خواهیم شد که در عین تناقضات ساختاری، اشتراکاتی نیز با یکدیگر دارند.
برای افراد ایده پرداز و کارآفرین، همین ویروس میتواند منشا نوآری ها و خلاقیت هایی باشد که ساختار بازار را متحول نموده و منجر به ظهور کسب و کارهای جدید و یا لااقل خودنمایی برخی از کسب و کارهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شود
در عین حال که تخریب خلاق شومپیتری ناشی از شوک های فناورانه ای باشد که ساختارهای قدیمی را به هم ریخته و ساختار جدیدی را به وجود می آورد اما، ویروس کرونا، به نظر به واسطه شوک بر سلامت و بهداشت؛ و نه فناوری، ساختار بسیاری از کسب و کارها را به هم ریخته است. اما برای افراد ایده پرداز و کارآفرین، همین ویروس میتواند منشا نوآری ها و خلاقیت هایی باشد که ساختار بازار را متحول نموده و منجر به ظهور کسب و کارهای جدید و یا لااقل خودنمایی برخی از کسب و کارهای حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات شود.بررسی روندها در شرایط کرونایی حکایت از تمایل افراد به کارآفرینی در بستر فناروی اطلاعات دارد. برخی از کدهایی که نشان دهنده تحول ساختاری در عالم کسب و کار برای سالهای آتی است عبارتند از:
1- رشد قابل ملاحظه خریدها و سفارشات اینترنتی
2- اهمیت پیدا کردن تولید انواع محتوای مجازی (تصویری- صوتی ومکتوب)
3- دورکاری و توجه اکید دولت و بخش خصوصی به آن و حمایت شدید از آن
4- افزایش بسیار زیاد تقاضا برای پلت‌فرم‌های آموزش از راه دور
پس در یک جمع بندی کلی بایستی گفت که کارآفرینی تحت هر شرایطی کارکرد خود را حفظ می نماید. بنابراین و با توجه به اینکه آموزش حضوری وخرید فیزیکی از بازار و فروشگاه‌ها در این ایام کاهش محسوسی داشته، لازم است دولت شرایط و تسهیلات لازم برای توسعه و راه‌اندازی فروشگاه‌های مجازی و اینترنتی را در نظر گرفته و فراهم آورد.
نظر شما