بازار: گروه بین الملل؛ در ۳۱ اکتبر ۲۰۰۳، الهام علی اف، رئیس جمهور جدید آذربایجان، پشت تریبون و در میان انبوهی از گل‌های سفید برای سخنرانی و ۲۰۰۰ مهمان دیگر که در کاخ رسپوبلیکا گرد آمده بودند، ایستاد. علیاف سپس به قرآن سوگند یاد کرد که به مردم خود خدمت کند، آن شب آتش بازی آسمان باکو پایتخت آذربایجان را روشن کرد. انتخاب علیاف برای رهبری این جمهوری شوروی سابق غنی از انرژی که هم مرز با روسیه و ایران است، تضمین شده بود. چون پدر او، حیدر علیاف، افسر سابق کا.گ.ب در ۱۰ سال پیش از آن در همین سمت خدمت کرده بود.
الهام جوان پیشتر از آن در موسسه دولتی مسکو تحصیل می کرد و بعدها در استانبول کار کرد و در سال ۱۹۹۱ به عنوان فرزند رئیس جمهور یک کشور مستقل به آذربایجان بازگشت. اما از سال ۲۰۰۳، ثروت علیاف به آرامی اما پیوسته در حال رشد بود و به سرعت به ۵۰۰ میلیون دلار رسید. دوره‌ای بود که جمهوری آذربایجان یکی از فقیرترین کشورهای جهان به شمار می‌رفت و نرخ فقر جمعیت در سال ۲۰۰۳ از ۴۵ درصد فراتر رفت، اما همزمان ثروت خانواده‌های حاکم علی‌اف‌ها و پاشایوف‌ها در حال افزایش بود. الهام علی اف به عنوان رئیس جمهور، منابع نفتی و بانکی کشور را در دستان خود متمرکز کرد و درآمد حاصل از آن را به پاناما و جزایر ویرجین هدایت کرد.
بطوریکه مطالعه مشترک مرکز مطالعات فساد و جرایم سازمان‌یافته، کنسرسیوم بین‌المللی روزنامه‌نگاران تحقیقی و روزنامه بریتانیایی گاردین، ۲۶ سازمان تحت رهبری علیاف را اعلام کردند. گاردین فاش کرده است که لیلا و آرزو، دختران الهام، مالک بزرگترین هلدینگ پاشا در آذربایجان به همراه شرکت‌های بانکی، ساختمانی و بیمه هستند. دختران علی اف همچنین دارای شرکت های ساختمانی آتا هولدینگ، پاشا بانک، آتابانک، زالق بانک، بانک سیلک وی، بانک کپیتال، آزنکو، آذربایجان گلوبال با دارایی‌های بیش از ۵ میلیارد دلار هستند.البته در رأس هرم مالی فرزندان علیاف، حیدر علیاف قرار دارد.
به نقل از روزنامه آمریکایی «واشنگتن پست»، خانواده علیاف دارای ۱۱ خانه شخصی در جزیره معروف پالما در دبی به ارزش ۷۵ میلیون دلار است. به نوشته نشریه دیگری از روزنامه انگلیسی "گاردین"، صندوق مخفی ایجاد شده توسط خانواده علیاف ۳ میلیارد دلار برای رشوه دادن به برخی از سیاستمداران اروپایی برای اظهار نظر به نفع آنها و همچنین برای برقراری تماس‌های ضد ارمنی هزینه کرده است.
علی کریملی، رئیس حزب جبهه مردمی آذربایجان (عضو NCDF)، در فیس بوک خود نوشت که « چرا علیاف هرگز امور مالی خود را علنی نکرده است و چرا خانواده وی پول خود را در خارج از کشور سرمایه گذاری می‌کنند؟ شاید علیاف به ثبات اجتماعی و سیاسی در کشور اعتقاد ندارد. آیا او آن را موقتی می‌داند؟ یا او باور ندارد که قدرت او برای همیشه باقی خواهد ماند؟ چرا بیشتر ثروت خود را از کشور خارج کرد؟»
گزارش پاناما
الهام علی اف در مورد گزارشی مبنی بر خرید املاک و مستغلات نزدیک به ۷۰۰ میلیون دلار در لندن توسط اعضای خانواده و نزدیکانش پرسیده شد که او در پاسخ به این سوال مدعی شد که این گزارش کار «برخی نیروها در غرب» و «تلقینات برای بدنام کردن وجهه و تضعیف موقعیت آذربایجان» است. این گزارش‌ها بخشی از پروژه تحقیقی Pandora Papers بود که بر اساس افشای نزدیک به ۱۲ میلیون سند که تخلفات مالی از جمله ثروت پنهان، فرار مالیاتی و پولشویی توسط رهبران سیاسی از سراسر جهان را افشا می‌کرد.
اطلاعات مربوط به جمهوری آذربایجان یکی از بخش‌های مهم در اسناد پاندورا بود که نشان می‌داد چگونه اعضای خانواده و نزدیکان علیاف به حجم حیرت‌آور اموال در بریتانیا دست یافته‌اند. همچنین این گزارش دولت بریتانیا را در معاملات آذربایجان دخیل دانست و دریافت که علی اف‌ها پس از فروش برخی از دارایی‌های خود به Crown Estate، نهاد دولتی که دارایی‌های خانواده سلطنتی را مدیریت می‌کند، ۴۲ میلیون دلار سود به دست آوردند.
البته علی اف اعلام کرد که پیش از به قدرت رسیدن در سال ۲۰۰۳ خود تاجر بوده و به محض اینکه رئیس جمهور شد، تمام فعالیتهای تجاری خود را به خانواده‌اش واگذار کرده است. او گفت: در آذربایجان بر کسی پوشیده نیست که اقوام، اعضای خانواده من در تجارت، در امور خیریه و در موارد دیگر، مشارکت دارند. علی اف همچنین اشاره کرد که اسناد پاندورا یک «کارزار تهمت» مرتبط با نیروهای طرفدار ارمنستان در غرب است که به دنبال انتقام پس از پیروزی کشورش در جنگ سال ۲۰۲۰ علیه ارمنستان بودند.
هنگامی که اسناد پاندورا در ۳ اکتبر ۲۰۲۱ منتشر شد، بسیاری از رهبران جهان و دیگر شخصیت‌های دخیل در این اسناد، جزییات گزارش را تکذیب کردند. در مقابل، دولت آذربایجان و مطبوعات آن کاملاً از پرداختن به این موضوع اجتناب کردند. با این حال، صداهای مستقل و اپوزیسیون گزارش‌ها را در این مورد منتشر کردند، برای نمونه شورای ملی نیروهای دموکراتیک (NCDF)، یک گروه اپوزیسیون دولت اذربایجان، بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد: غیرممکن است که علیاف از راه‌های قانونی به یکی از ثروتمندترین خانواده‌های جهان تبدیل شود.
NCDF نوشت: «تنها یک راه برای توضیح چگونگی این امکان وجود دارد؛ فساد. هم تحقیقات اخیر و هم تحقیقات بین المللی تثبیت شده نشان داده است که فساد در آذربایجان یک سیاست دولتی است که توسط شخص الهام علیاف هدایت می‌شود.
علی کریملی، رئیس حزب جبهه مردمی آذربایجان (عضو NCDF)، در فیس بوک خود نوشت که « چرا علیاف هرگز امور مالی خود را علنی نکرده است و چرا خانواده وی پول خود را در خارج از کشور سرمایه گذاری می‌کنند؟ شاید علیاف به ثبات اجتماعی و سیاسی در کشور اعتقاد ندارد. آیا او آن را موقتی می‌داند؟ یا او باور ندارد که قدرت او برای همیشه باقی خواهد ماند؟ چرا بیشتر ثروت خود را از کشور خارج کرد؟»
اتحادهای خانوادگی
سوابق نشان می٬دهد که در اواسط سال ۲۰۰۳، ماه‌ها قبل از انتخابات ریاست جمهوری اکتبر، فاضل ممدوف، وزیر مالیات آذربایجان، شروع به ایجاد آتاهولدینگ کرد که از آن زمان به یکی از بزرگترین شرکت‌های این کشور تبدیل شده بود. ممدوف متعاقباً از خانواده رئیس جمهور علیاف دعوت کرد تا به او بپیوندند و یک مشارکت تجاری و سیاسی بالقوه قوی و سودمند را ایجاد کنند.
آتاهولدینگ شرکتی است که دارای منافع قابل توجهی در بخش‌های بانکی، مخابرات، ساخت و ساز، معدن، نفت و گاز آذربایجان است. آخرین پرونده شرکتی آن در سال ۲۰۱۴ نشان می‌دهد که بیش از ۴۹۰ میلیون دلار دارایی داشته است. پرونده٬های فاش شده نشان می‌دهد که وزیر مالیات از طریق Mossack Fonseca شرکتی به نام FM Management Holding Group SA در پاناما ایجاد کرده است.
ممدوف سپس دومین نهاد به نام UF Universe Foundation را ایجاد کرد. بنیادهای پاناما مشمول قوانین محرمانه شدید هستند و هر کسی که اطلاعاتی در مورد آنها فاش کند احتمالا جریمه یا زندانی شود.
این پرونده‌ها نشان می‌دهد که دو سال بعد، در سال ۲۰۰۵، همسر علیاف، بانوی اول شیک پوش آذربایجان، مهربان علیوا، یکی از دو مدیر بنیاد UF Universe در کنار وزیر مالیات، ممدوف، شده است.
همچنین در پیوست ایمیلی که در فوریه ۲۰۰۵ ارسال شد، اسنادی نشان می‌دهد که حیدر علیاف شش ساله، پسر رئیس جمهور همان کسی است که در پرونده‌ها با نام «A۱» شناخته می‌شود. این طرح وجود داشت که دو دختر رئیس‌جمهور، لیلا، ۱۹ ساله و آرزو، ۱۷ ساله، هر کدام ۱۵ درصد را در اختیار داشته باشند و پسر ممدوف ۳۰ درصد سهام را در اختیار داشت در حالی که اشرف کمیلف، یک مقام سابق وزارت مالیات و سایر مقامات سابق مالیاتی سهام کمتری داشتند.
البته بنیاد UF Universe در ژانویه ۲۰۰۷ بسته شد. سپس در فوریه ۲۰۱۴، پس از سوگند ریاست جمهوری علیاف برای سومین دوره ریاست جمهوری خود، یک وکیل مستقر در لندن به دنبال فعال کردن مجدد بنیاد و گروه هلدینگ مدیریت FM بود. طبق گزارش آنلاین سالانه آتاهولدینگ، اخیراً مالکیت اکثریت - ۵۱ درصد - از آتاهولدینگ در اختیار شرکت مدیریت هیوسون بود. در نامه‌ای در سال ۲۰۱۰ که توسط موساک فونسکا امضا شد، نام دختران علی اف، ارزو و لیلا، و اولیویه مستلان، وکیل سوئیسی، در آن معرفی شد.
همچنین در سال ۲۰۱۲، روزنامه‌نگاران آذری که با پروژه گزارش‌دهی جرایم سازمان‌یافته و فساد، یک گروه روزنامه‌نگاری تحقیقی غیرانتفاعی متمرکز بر اروپای شرقی و آسیای مرکزی کار می‌کردند، گزارش دادند که یکی از چهار عضو کنسرسیوم، Globex International LLP، به نوبه خود متعلق به سه شرکت پانامایی تحت کنترل دختران رئیس جمهور علیاف و مستلان، تاجر سوئیسی و دوست خانوادگی آنهاست. از همین روی، خدیجه اسماعیلوا، خبرنگار این گزارش پس از محکومیت در دادگاهی با انگیزه سیاسی در آذربایجان، در سپتامبر ۲۰۱۵ به هفت سال و نیم زندان محکوم شد.
دوستی با آمریکا
علیرغم انتقادهای جهانی از اقتدارگرایی فزاینده جمهوری آذربایجان، دولت علیاف دوست دولت‌های متوالی ایالات متحده بوده و این کشور صدها میلیون دلار برای آذربایجان علیاف از جمله میلیون‌ها دلار برای آموزش نظامی و امنیتی هزینه کرده است. دولت آذربایجان یکی از بزرگترین خریداران نفوذ در واشنگتن دی سی است بطوریکه میلیون‌ها دلار برای مثبت نشان دادن وجهه این کشور هزینه کرده است.
ریچارد دی. کاوزلاریچ، سفیر سابق ایالات متحده در آذربایجان، که اکنون استادیار دانشگاه جورج میسون است در این باره گفته بود: «اهمیت آذربایجان در انرژی، به عنوان یک مسیر تدارکاتی برای نیروهای آمریکایی در افغانستان و نقش بالقوه آن در مبارزه با داعش، ایالات متحده را به منتقدی بی‌میل تبدیل می‌کند.»
همچنین کاوزلاریچ که از سال ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۷ سفیر آمریکا در آذربایجان بود، گفت: «هم مرز بودن با روسیه و ایران در یک محیط ژئوپلیتیکی بسیار ناپایدار، عاملی است که آن را در بین کشورهای منحصربه‌فرد در منطقه قرار می‌دهد. البته تخصیص فعالیت های اقتصادی به خانواده‌ها و اقوامی که برای حفظ رژیم کنونی در قدرت مهم هستند، یک الگوی غیرعادی نیست اما قطعاً در آذربایجان کامل شده است.»
نظر شما