ایران رتبه دار هدر رفت گاز در جهان| پرونده فلرهای گازی در دولت سیزدهم بسته می شود؟

بازار؛ گروه آب و انرژی: نوعی کورس بین هدر رفت انرژی و توسعه در ایران راه افتاده است. هرچه تولید بیشتر می شود، مصرف و هدر رفت هم افزایش پیدا می کند. بر اساس آمار موجود در شرایطی که تولید در دهه گذشته حدود ۵ برابر افزایش یافته، فلرهای گازی ایران هم تقریبا ۴ برابر شده است. آمارهای موجود نشان می دهد که ایران سالانه ۵.۱ میلیارد دلار گاز و نفت خود را در هوا می سوزاند. بانک جهانی می گوید که ایران مقام اول هدر رفت گاز از میادین نفــت و گاز خود را در میان کشورهای نفت خیز جهان داشته است.

میزان هدر رفت گاز که در سال های ۲۰۱۲ حدود ۱.۱۱ میلیارد متر مکعب بود در سال ۲۰۲۱ به حدود ۴.۱ میلیارد متر مکعب رسیده؛ این در حالی است که مقدار هدر رفت در سایر کشورهای نفت خیز دنیا در طی ۱۰ دهه گذشته تقریبا ثابت مانده است

بر اساس گزارش منتشر شده میزان هدر رفت گاز که در سال های ۲۰۱۲ حدود ۱.۱۱ میلیارد متر مکعب بود در سال ۲۰۲۱ به حدود ۴.۱ میلیارد متر مکعب رسیده است. این رشد در شرایطی اتفاق افتاده که مقدار هدر رفت در سایر کشورهای نفت خیز دنیا در طی ۱۰ دهه گذشته تقریبا ثابت مانده است. افزایش حجم فلرهای گازی در شرایطی است که به گفته جواد اوجی وزیر نفت، ایران با کسری ۲۵۰ میلیون مترمکعبی گاز در زمستان امسال مواجه است. با وجود بحرانی بودن شرایط تامین انرژی در ایران، اما به نظر می رسد که کسی به فکر کاهش فلرهای گازی و استفاده از آنها نیست.

هم زمان با ثبت رکورد سوخته شدن فلرهای گازی ایران، بسته شدن پرونده فلرینگ هم به وعده پوشالی در بین مسئولین تبدیل شده است. بیژن زنگنه وزیر نفت حسن روحانی وعده داد که تا پایان دولت دوزادهم فلرینگ گاز در کشور را به صفر خواهند رساند. وعده ای که هیچ گاه محقق نشد. با روی کارآمدن دولت سیزدهم جواد اوجی وزیر نفت ابراهیم رییسی هم وعد داد که پرونده فلرهای گازی را خواهد بست. اما کارشناسان خیلی امیدی به این وعده و وعیدها ندارند.

حمید حسینی کارشناس انرژی به مشکل سرمایه گذاری در صنعت نفت و گاز اشاره می کند و می گوید تا زمانی که مشکل برجام حل نشده و امکان حضور سرمایه گذاران خارجی و تامین مالی از طرف شرکت های خارجی فراهم نشود، مشکلات ما در این صنعت ادامه خواهد داشت.

حسینی: صنعت انرژی در ایران نیازمند بازنگری اساسی است و تا زمانی که نقش دولت در این حوزه کاهش پیدا نکند و نهاد تنظیمگر یا رگلاتوری در حوزه انرژی شکل نگیرد، تحولی در حوزه انرژی رخ نخواهد داد

او می گوید: بی توجهی به مساله فلرینگ در شرایطی است که با گاز صرفه جویی ناشی از فلرینگ می توان بازار بسیاری از کشورهای همسایه را بدست آورد. ضمن اینکه آلایندگی های محیط زیستی خود را کاهش دهیم.

به گفته رییس اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی، صنعت انرژی در ایران نیازمند بازنگری اساسی است و تا زمانی که نقش دولت در این حوزه کاهش پیدا نکند و نهاد تنظیمگر یا رگلاتوری در حوزه انرژی شکل نگیرد، تحولی در حوزه انرژی رخ نخواهد داد.

با وجود نیاز بالای کشورهای همسایه ایران به گاز، ایران سال گذشته ۱۷ میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای همسایه صادر کرده است

صادرات ۱۷ میلیارد مترمکعبی گاز در سال گذشته

اما در شرایطی فلرهای گازی در کشور تا این اندازه افزایش یافته که برخی مدعی کاهش برداشت از پارس جنوبی هستند. عبدالناصر همتی رییس کل پیشین بانک مرکزی در چندی قبلی در توییتی ادعا کرده بود که برداشت از پارس جنوبی به ۶۵۰ میلیون مترمکعب کاهش پیدا کرده است. کاهش تولید از یک سو و افزایش هدر رفت از سوی دیگر موجب شده که سهم ایران از تجارت گاز دنیا به حدود یک درصد برسد. آنگونه که آمارها نشان می دهد ایران سال گذشته ۱۷ میلیارد مترمکعب گاز به کشورهای همسایه صادر کرده است. مهم ترین بازارهای صادراتی ایران را عراق و ترکیه می توان دانست. این سهم اندک ایران از تجارت جهانی گاز در شرایطی است که بیشتر کشورهایی که در همسایگی ما قرار دارند، نیاز به واردات دارند.

عمان از دیگر بازارهایی است که نیازمند واردات گاز از ایران است. عمان در چشم‌انداز آتی خود حداقل به ۱۱ میلیارد مترمکعب در سال گاز نیاز دارد تا ظرفیت ال ان جی - مایع‌سازی گاز- فعال بماند و در این رابطه مذاکراتی با ایران داشته است. به عنوان مثال افغانستان ۵ میلیارد مترمکعب در سال تقاضای گاز دارد. تاجیکستان نیز از مسیر افغانستان ۵ الی ۱۰ میلیارد مترمکعب در سال تقاضای گازی دارد. ناگفته نماند که ترکیه و عراق هم خواهان افزایش واردات گاز از ایران هستند. با وجود این ظرفیت فوق العاده در همسایگی ایران، نبود ظرفیت مناسب تولید باعث شده که بازار کشورهای منطقه را یکی پس از دیگری از دست بدهیم.

خسارت هدر رفت گاز چقدر است؟

براساس گزارش بانک جهانی در یک دهه گذشته سالانه ۱۴۴ میلیارد متر مکعب گاز هدر رفته اســت که با این میزان انرژی گاز می توان ۱۸۰۰ میلیون مگاوات ساعت برق تولید کرد که معادل دوسوم برق تولیدی در کل اتحادیه اروپاست. در این مدت تولید گاز در کشور از ۲۸۰ میلیون متر مکعب در روز در سال ۱۳۹۲ به ۷۰۰ میلیون متر مکعب رسیده است. بنابر آمارهای موجود روزانه ۵.۴۷ میلیون مترمکعب گاز در کشــور هدر می رود که بخش عمده آن مربوط به گازهای همراه نفت است؛ اگر قیمت هر متر مکعب گاز را ۹ ســنت در نظر بگیریم، سالانه حدود ۵.۱ میلیارد دلار ارزش هد ررفت این ذخایر اســت.