سهیلا روزبان؛ بازار: سیل در ایران می‌تازد و گل‌ولای آدم‌های زیادی را در خود دفن کرده است. آخرین آمار اعلامی از سوی جمعیت هلال‌احمر ایران حاکی از آن است که ۶۱ نفر کشته شده‌اند و ده‌ها نفر مفقود هستند. هنوز برآورد دقیقی از خسارت وارده سیل وجود ندارد، اما وزیر جهاد کشاورزی مقدار خسارت وارد شده در حوزه کشاورزی را حدود ۱۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرد. اما آسیب سیل اخیر تنها به مزارع و باغات محدود نمی شود و تعداد زیادی از جاده‌ها، راه‌آهن، پل‌ها، ساختمان‌ها و خودروهای زیادی تخریب شده و آثار تاریخی گران‌بهایی زیر آب رفته است.
علی بیت اللهی عضو کمیته علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به بازار می گوید: برخلاف تصور عموم مقدار خسارت های مالی سیل بیشتر از زلزله چرا که گسترده بیشتری دارد. به طوری که حدود ۷۰ درصد خسارت های که در بخش حوادث طبیعی پرداخت می شود، مربوط به سیل است. با این وجود اقدامات پیش گیرانه ای که برای مقابله با این مخاطره طبیعی صورت می گیرد به هیچ وجه کافی نبوده و همواره از آن غفلت می کنیم.
حدود ۷۰ درصد خسارت هایی که در بخش حوادث طبیعی پرداخت می شود، مربوط به سیل است. با این وجود اقدامات پیش گیرانه ای که برای مقابله با این مخاطره طبیعی صورت می گیرد به هیچ وجه کافی نبوده و همواره از آن غفلت می کنیم
او که تجاوز به حریم رودخانه‌ها و ساخت و سازهای غیرمجاز را نخستین متهمان خسارت بالای سیل اخیر می داند، می گوید: بسیاری تغییر اقلیم را دلیل اصلی حوادثی از این قبیل می دانند اما مشکل اصلی دست کاری انسان ها در طبیعت است. بر اساس آمارهای موجود میزان بارندگی در ایران یک سوم استانداردهای جهانی است. حتی در برخی از کشورها سیل هایی با شدت های بالاتر از ایران اتفاق می افتد اما حجم خسارت تا این اندازه بالا نیست. دلیلش هم این است که ما به حریم رودخانه ها تعرض کردیم و مسیر رودها بسته نشده است.
هدایت فهمی کارشناس حوزه آب هم که معتقد است مدیریت سیلاب در اقدمات پیشگیرانه خلاصه می شود، گفت: برای اقدامات پیش گیرانه روبانی قیچی نمی شود و اسم مسئولی سر زبان ها نمی افتد به همین دلیل است که همواره غافل گیر می شویم.
به گفته او، شاید اگر اقدامات پیش گیرانه انجام می شد و هشدارهای خطر خیلی زودتر اعلام می شد، مقدار خسارت سیل به یک سوم کاهش پیدا می کرد و تلفات جانی نداشتیم.
شیخ: حادثه امامزاده داوود قابل پیش بینی بود. چرا که زمان تمرکز در این منطقه بسیار پایین است به این معنا که آب در مدت ۱۷ دقیقه از بالای کوه به پایین کوه می رسد بنابر این فرصت برای نشان دادن واکنش بعد از وقوع حادثه بسیار اندک است. از طرفی سنگ هایی که در این حوزه قرار دارند نفوذ پذیری کمی دارند و بیشتر بارندگی که در آنجا صورت می گیرد به صورت سیلاب جاری می شود
حادثه امامزاده داوود قابل پیش بینی بود
باران شلاقی چهارشنبه شب تهران، سرجمع به ۱۵ دقیقه هم نکشید که خبر رسید؛ امامزاده داوود در شمال غرب تهران را سیل برده و متعاقب آن خبرهایی در خصوص آمار مرگ‌ومیرها و مفقودی‌ها و ویرانی‌ها بسیاری را بهت‌زده کرد. این ماجرا در کرمان، یزد، اصفهان، سیستان، فارس و... و. هم درست به همین صورت تکرار شد. اما مسئولین سازمان زمین شناسی مدعی اند که حادثه امامزاده داوود از قبل قابل پیش بینی بود و حداقل می شد که خسارت جانی آن را صفر رساند.
شیخ رییس مرکز پژوهش های کاربردی علوم زمین البرز در اینباره به بازار می گوید: پیش بینی چنین حادثه ای در امامزاده داوود تهران کاملا قابل پیش بینی بود چرا که این منطقه جز نقاط پر خطر استان تهران محسوب می شوند.
به گفه او، زمان تمرکز در این منطقه بسیار پایین است به این معنا که آب در مدت ۱۷ دقیقه از بالای کوه به پایین کوه می رسد بنابر این فرصت برای نشان دادن واکنش بعد از وقوع حادثه بسیار اندک است. از طرفی سنگ های که در این حوزه قرار دارند نفوذ پذیری کمی دارند و بیشتر بارندگی که در آنجا صورت می گیرد به صورت سیلاب جاری می شود. ضمن اینکه به دلیل بار رسوبی بالایی دارد، سیلاب هایی که در این حوزه اتفاق می افتد به شدت گل آلود هستند. همه این عوامل نشان می دهد که در مناطقی همچون امامزاده داوود باید قبل از وقوع حادثه فکر علاج کرد.
فهمی : بسیاری از مسئولین به دنبال کارهای نمایشی هستند. برای اقدامات پیش گیرانه با سیل روبانی قیچی نمی شود و اسم مسئولی برای انجام آن بر سر زبان ها نمی افتد، به همین دلیل است که کمتر مسئولی حاضر به ورود به این مساله است
وقتی روبانی برای اقدامات پیش گیرانه پاره نمی شود!
بیشترین کشته‌شدگان سیل تابستان امسال در تهران بوده‌اند؛ این بخشی از گزارش جمعیت هلال‌احمر ایران است؛ تکرار یک فاجعه تنها کمتر از دو سال. در سال ۹۸ هم سیل شیراز بیشترین قربانی را گرفت. بیت اللهی عضو کمیته علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می گوید که رفتارهای ما در مواجه با بحران ها و مخاطرات طبیعی به شدت نوسانی است. فروردین ۳ سال پیش که سیل همه جای ایران را گرفت، تصمیماتی را برای آزاد سازی حریم و لایروبی گرفته شد. اما یک سال بعد همه چیز فراموش شد. در زلزله هم وضعیت همین طور است. بعد از زلزله سرپل ذهاب تا مدتی روی مقاوم سازی ساختمان ها کار شد اما حالا انگار نه انگار که ایران چنین کشور حادثه خیزی است و هرگونه اتفاقی می تواند چه نتایج تلخ و دردناک را در پی داشته باشد.
هدایت فهمی، کارشناس حوزه آب هم که معتقد است بسیاری از مسئولین به دنبال کارهای نمایشی هستند، در اینباره گفت: برای اقدامات پیش گیرانه با سیل روبانی قیچی نمی شود و اسم مسئولی برای انجام آن بر سر زبان ها نمی افتد، به همین دلیل است که کمتر مسئولی حاضر به ورود به این مساله است.
به گفته او، مدیریت سیلاب به دو بخش پیش و پس از وقوع حادثه سیلاب تقسیم می‌شود. در بخش نخست، تمام دستگاه‌های مربوطه با همراهی مردم باید مسیر سیلاب‌ها را آزاد کنند و با ایجاد سازه‌ها و یا فعالیت‌های غیرسازه‌ای مانند پروژه‌های آبخیزداری و تغذیه مصنوعی سرعت حرکت سیلاب و تخریب ناشی از آن را کاهش دهند. در بخش دوم نیز، لازم است که نهادهای مدیریت بحران و دستگاه‌های امدادگر آماده باشند. باید ضعف موجود در برنامه‌ریزی بهم پیوسته مدیریت سیلاب را برطرف کرد و در هر منطقه متناسب با نیاز آن اقدام شود.
بیت اللهی: سازمان هواشناسی فاقد تجهیزات هشدار میدانی هستند. در واقع آنها پیش بینی می کنند که بارندگی شدیدی را در پیش خواهیم داشت و احتمال خیلی زیاد سیلی در فلان منطقه رخ خواهد داد. اما اینکه به صورت دقیق بخواهند اعلام کنند که این سیل در دره امامزاده داوود است یا داراباد یا گلاب دره با تجهیزات هواشناسی امکان پذیر نیست
سازمان هواشناسی کوتاهی کرد؟
سازمان هواشناسی و استانداری‌ها و فرمانداری‌ها و هلال احمر و ... می‌گویند در خصوص سیل اخیر هشدار داده بودند، اما بسیاری آن را کافی ندانسته و معتقدند این میزان هشدار برای مردم کشوری که روزهای گرم و خشکسالی و بی‌بارانی را تجربه می‌کنند، کافی نبوده است. بسیاری مردم بر این باورند که هشدارها بعد از وقوع سیل امامزاده داود بیشترشد و به صورت اس ام اس‌هایی برای مردم ارسال شد و به طور گسترده این متن را برای تهرانی‌ها فرستاد: «پیرو هشدار سطح نارنجی اداره کل هواشناسی استان تهران برای تاریخ (۵/۵/۱۴۰۱)، مبنی بر احتمال بالا آمدن سطح رودخانه‌ها، آبگرفتگی معابر و جاری شدن ما در روان آب در مسیل‌ها و احتمال برخورد صاعقه، از شهروندان محترم درخواست می‌شود از هرگونه توقف در بستر و حاشیه رودخانه‌ها و مسیل‌ها اکیدا خودداری کنند». اما علی بیت اللهی مدعی است که سازمان هواشناسی خوب عمل کرده است.
به گفته او، سازمان هواشناسی فاقد تجهیزات هشدار میدانی هستند. در واقع آنها پیش بینی می کنند که بارندگی شدیدی را در پیش خواهیم داشت و احتمال خیلی زیاد سیلی در فلان منطقه رخ خواهد داد. اما اینکه به صورت دقیق بخواهند اعلام کنند که این سیل در دره امامزاده داوود است یا داراباد یا گلاب دره با تجهیزات هواشناسی امکان پذیر نیست.
فهمی کارشناس آب هم که معتقد است مقابله با حوادثی مثل سیلاب یا خشکسالی به یک عزم ملی نیاز دارد، گفت: وقتی از مدیریت سیلاب صحبت می‌شود، منظور تنها مسئول بودن وزارت کشور، وزارت نیرو، وزارت راه و شهرسازی، وزارت کشاورزی، سازمان مدیریت بحران و دستگاه قضایی نیست. اگرچه سهم اینها بیش از سایرین است اما مردم نیز در دامنه این مدیریت دیده می‌شوند و آنها نیز مسئول هستند.
به گفته او، یکی از نهادهای مهم در زمینه پیشگیری از سیلاب، وزارت جهاد کشاورزی است. هرچه طرح‌های تغذیه مصنوعی بیشتری در سطح دشت‌ها اجرا شود، می‌توان در شدت ایجاد روان‌آب تأخیر ایجاد کرد و نفوذ را افزایش داد. کارشناسان بر این باورند که کارکرد اصلی سدها مدیریت سیلاب نیست؛ اما اگر در سال‌های اخیر وزارت جهاد کشاورزی به موضوع کاشت گیاهان در بالادست توجه بیشتری داشت و همه طرح‌های آبخوان‌داری وزارت جهاد کشاورزی اجرا می‌شد، از طریق طرح‌های تغذیه مصنوعی و آبخوان داری، از شدت سیلاب کاسته می‌شد و حداقل ۵ درصد از طرح‌های احیا و تعادل بخشی آبهای زیرزمینی نیز محقق می‌شود.
مردم هم رعایت نکردند
«مونسون» هنوز چتر فراخش را از فراز ایران و کشورهای همسایه جمع نکرده است. سامانه‌ای که در صورت آغاز فعالیت در عرض ۱۵ دقیقه تا نیم ساعت می‌تواند سیلی خطرناک ایجاد کند. اتفاقی که در جنوب و شمال و مرکز کشور رخ داد و جان بسیاری را گرفت و خسارات مالی فراوانی در پی داشت. بیت اللهی که معتقد است فرهنگ سازی لازم برای مقابله با سیل در لحظه های بحران صورت نگرفته است، گفت: فیلم های منتشر شده در روزهای اخیر نشان داد که بسیاری از مردم با خطر سیل آشنا نیستند و نمی دانند که در چنین موقعیتی چه رفتارهای ممکن است سلامت آنها را به خطر بیندازد.
به گفته او، بسیاری از مسئولین کمبود اعتبار را بهانه های برای کوتاهی ها و غفلت های خود قرار داده اند. در حالیکه آموزش و فرهنگ سازی کارهای ساده و کم هزینه ای است که از انجام آنها هم غفلت کردیم.
نگرانی ها در خصوص وقوع دوباره سیلاب همچنان ادامه دارد. حالا که همچنان بسیاری از مسئولین در خواب غفلت هستند مردم حداقل خود از کارهای خطرناک اجتناب کنند تا شاید اینگونه خسارت های جانی ناشی از بروز چنین حوادثی به حداقل برسد.
نظر شما