خودرو سازان در لیست بزرگترین شرکت های بدهکار جهان| صیانت یا خصوصی سازی با قیمت مفت؟

مهران ابراهیمیان؛ بازار: اگر چه گفته می شود زیان انباشته خودرو سازان بزرگ کشور که قرار است واگذار شوند از مرز ۷۵ هزار میلیارد تومان گذشته و عجیب است که امسال این زیان رشدی قابل تامل داشته و از سوی دیگر بدهی آنها به قطعه سازان و سیستم بانکی در حدود ۶۰ هزار میلیارد تومان عنوان شده اما درست همین روزها واگذاری این دو خودرو ساز بیش از پیش مطرح شده و در آخرین روز کاری هفته ای که گذشت به نقل از معاون اسبق سازمان خصوصی خبر از مرحله پایانی قیمت گذاری دو خودرو ساز توسط کارشناسان داده شد.

در آن سو نیز ناگهان یک ماکارانی ساز که در چندسال اخیر سرمایه گذاری سنگینی روی صنعت شیرینی و شکلات کرده و انتظار می رفت تا یکه تاز بازار شکلات و شیرینی یعنی شیرین عسل را ضربه فنی کند، از مجوز خودرو سازی خود رونمایی کرد تا بار دیگر فضای سرمایه گذاری کشور را شوکه کند.

تو سری های پی در پی ابهام دار!

اگر چه وضعیت صنعت خودروی کشور اصلا جای دفاع ندارد اما بالاخره مستحق ضربات سهمگین پتک گونه و پی درپی، آن هم در آستانه تصمیم گیری درباره واگذاری آنها و عملیاتی شدن خصوصی سازی نیستند.

از سوی دیگر و از زمانی که بحث واگذاری خودروسازها مطرح شده و در حالی که انتظار می رفت بازار سهام روی خوشی به خصوصی سازی خودرو سازها نشان دهد، اما روند ارزش سهام نزولی شده و زیان های سهامداران را در کنار زیان انباشته و افت تولید کانون توجه تمام رسانه ها به ویژه پلتفرم های اجتماعی کرده است.

به عنوان مثال زیان سهامداران سایپا با نماد «خساپا» در یک ماهه اخیر ۷.۳ درصد، سه ماهه ۱۶.۹ درصد و یک ساله ۷.۸ درصد بوده است.

ایران خودرو نیز با نماد خودرو در یک ماهه برای سهامدارانش ۳.۹۹ درصد، ۱۷.۵ درصد در سه ماهه و ۵.۴۵ درصد در یکساله زیان برای سرمایه گذاران را ثبت کرده استو بارها کاهش چشمگیر تولید به بهانه حذف خودرو های کف نیز مطرح شده است.

در همین حال از ورود یک شرکت ماکارانی ساز به عرصه خودرو سازی و خرید زمینی برای فعالیت خودرویی اش رسانه ای می شود که نمی توان آن را به عنوان یکی از قطعات پازل واگذاری خودرو سازها نادیده گرفت.

ناگهان یک ماکارانی ساز که طی در چندسال اخیر سرمایه گذاری سنگینی روی صنعت شیرینی و شکلات کرده و انتظار می رفت تا یکه تاز بازار شکلات و شیرینی یعنی شیرین عسل را ضربه فنی کند، از مجوز خودرو سازی خود رونمایی کرد تا بار دیگر فضای سرمایه گذاری کشور را شوکه کند

زیان انباشته معادل دو ولوو؟

در باره مجموع بدهی و زیان انباشته دو خودرو ساز اعداد زیادی مطرح شده که بالاترین رقم آن ۲۰۰ هزار میلیارد تومان بوده اما این روزها یک توییت بیش از همه در تمام پلتفرم های رسانه های اجتماعی وایرال شد که در آن به مقایسه زیان انباشته خودرو سازان با قیمت خودروساز ولوو پرداخت.

در این توییت آمده بود: «گزارشات مالی دو خودرو ساز بزرگ ایران منتشر و مشخص شد که مجموعا ۳.۵ میلیارد دلار زیان انباشته دارند. خوب است بدانید شرکت جیلی، کمپانی ولوو را به قیمت ۱.۸ میلیارد دلار خریداری کرده یعنی با ضرر و زیان این دو خراب شده می توان دوبار ولوو را خریداری کرد.»

واضح هست که این قیاس برای هر ایرانی متعصبی بسیار تلخ و ملال آور است به ویژه آن که حداقل باسابقه طولانی در حوزه خودرو سازی بیشتر از کره باید در حوزه مدیریت این صنعت حرفی برای گفتن داشتیم. با این حال تقریبا هم زمان با این توئیتر خبری از معاون اسبق سازمان خصوصی‌سازی منتشر شد که: ارزش‌گذاری سهام ایران خودرو و سایپا به مرحله پایانی رسیده است و گفت: این گزارش‌ها توسط مرکز امور کارشناسان قوه قضاییه و از طریق ارزیابی سهام ایران خودرو و سایپا تهیه و آماده تحویل به ایران خودرو و سایپا است.

«اسماعیل غلامی» به آخرین وضعیت واگذاری سهام ایران خودرو و سایپا اشاره کرد و افزود: بررسی‌ها برای واگذاری ایران خودرو و سایپا انجام شده و گزارش قیمت گذاری سهام توسط مرکز امور کارشناسان قوه قضاییه آماده شده است.

وی با تاکید بر اینکه ارزش گذاری آن به مرحله پایانی رسیده است، اظهار داشت: این گزارش ها توسط مرکز امور کارشناسان قوه قضاییه و از طریق ارزیابی سهام ایران خودرو و سایپا تهیه و آماده تحویل به ایران خودرو و سایپا است، باقی تصمیم‌گیری‌ها توسط آنها انجام خواهد شد.

غلامی گفته بود: قرار بود هفته گذشته جلسه‌ای در رابطه با تعیین قیمت نهایی برای جزییات این واگذاری برگزار شود که جلسه منتفی شد، حال باید منتظر برگزاری نخستین مرحله برای برگزاری جلسه ماند.

معاون اسبق سازمان خصوصی‌سازی گفت: اعلام قیمت در اختیار سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) و وزارت صمت قرار دارد، اما اقدامات مربوط به قیمت گذاری که در حیطه اختیارات ما بود، انجام شده است.

سهام سه شرکت تو دلی واگذار می شود

وی گفته: این سهم مربوط به سازمان خصوصی سازی نیست، بلکه قرار است سه شرکت که سهامدار ایران خودرو و سایپا هستند و به عنوان سهام تودلی این دو شرکت خودروسازی محسوب می شوند، سهام خود را واگذار کنند.

معاون اسبق سازمان خصوصی‌سازی به اثر واگذاری ایران خودرو و سایپا در سهام این دو شرکت بزرگ خودروسازی اشاره و خاطر نشان کرده بود: در ابتدا باید منتظر تصمیم گیری های وزارت صمت ماند و دید که قرار است این قیمت گذاری با چه قیمتی انجام شود؟

وی ادامه‌ داده بود: شرکت‌های خودروسازی با زیان انباشته همراه هستند که در ابتدا باید بررسی‌ها برای شفاف‌سازی این اتفاق انجام و مشخص شود که چه عاملی باعث ایجاد چنین زیانی در بازار شده است.

مشتری کیست؟

غلامی به زمان واگذاری این شرکت‌ها اشاره کرد و گفته بود: باید منتظر ماند و دید که مشتریان مربوط برای این شرکت ها چه کسانی خواهند بود، به همین دلیل نمی توان از الان در خصوص زمان دقیق آن اطلاعات دقیقی را ارائه کرد.

تاکید غلامی بر موضوع مشتری از این جهت است که در هشتم خرداد ماه وزیر صنعت، معدن و تجارت ضمن اشاره به انجام بررسی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها در واگذاری سهام دو خودروساز کشور، از تدوین سندی در نهایت امر در این رابطه خبر داده بود که براساس آن اهلیت، توانائی، تخصص و تعهد خریداران این سهام به عنوان مهمترین شرط در نظر گرفته خواهد شد.

اما به فاصله یک ماه یعنی در تیرماه اخباری مبنی بر ورود یک ماکارانی ساز به عرضه خودروسازی مخابره شد که در آن نشان می داد جواز تولید «زر خودرو» برای گروه صنعتی زرماکارون سال گذشته از سوی وزارت صمت صادر شده است. این شرکت مدعی است می‌خواهد قطب سوم خودروسازی در کشور باشد و سالانه یک میلیون دستگاه خودرو تولید کند.

در این باره امید قالیباف، سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت، ضمن اشاره به ادعای این شرکت مبنی بر تولید یک میلیون دستگاه خودرو توسط این شرکت صنعتی، اعلام کرد: بهار سال گذشته، تعدادی از هلدینگ‌های بزرگ تولیدی- سرمایه‌گذاری، تفاهم‌نامه‌ای را با وزارت صمت امضا کردند که در چارچوب اجرای سیاست‌های اقتصاد مقاومتی و در جهت توسعه سرمایه‌گذاری بوده است.

اگر چه این شرکت مدعی ایجاد قطب سوم مانند بسیاری از خودرو سازان قبلی که پای به این عرصه گذاشتند، شده اما برخی از شایعات حاکی است که شرکت زر ماکارون تنها یک ضلع از سه ضلع تشکیل دهنده هلدینگ هایی هستند که قرار است سهامداران عمده و فعلی خودرو را کنار گذاشته و طرحی نو دراندازند!

سخنگوی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفته بود:در قالب تفاهم‌نامه مذکور، گروه صنعتی زر با یک پیشنهاد چهار میلیارد دلاری برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های حمل‌ونقل، غذایی، شیمیایی، خودرو و پتروشیمی وارد عمل می‌شود. در حوزه خودرو پیشنهاد این شرکت، سرمایه‌گذاری یک میلیارد و ۹۰۰ میلیون یورو برای تولید یک میلیون دستگاه خودرو در سال (۶۰۰ هزار خودرو سواری، ۲۰۰ هزار خودرو هیبریدی و ۲۰۰ هزار خودرو سنگین) بوده است.

این مقام مسئول در وزارت صمت تاکید کرده بود: با بررسی کارنامه عملکردی گروه صنعتی زر در حوزه‌های مختلف و با توجه به اینکه این گروه صنعتی در دهه‌ ۶۰، کار ساخت قطعات خودرو همچون سرسیلندر و میل‌لنگ را آغاز کرده و در این زمینه صاحب تجربه است، وزارت صمت با این درخواست موافقت کرده و در تیرماه ۱۴۰۰، مجوز تاسیس کارخانه‌ برای تولید خودرو برای این گروه صنعتی صادر شد.

پیش نیز از این یکی از مدیران گروه صنعتی زر درباره تولید خودرو در این شرکت گفته بود: می‌خواهیم انقلابی در صنعت خودروسازی کشور ایجاد کرده و خودروهای کاملا متفاوتی وارد بازار شوند.

خودرو سازان جدید با وجود تحریم ها و هزینه های سربار مترتب از آن و نیز عمق بخشی بیشتر دخالت دولت حتی در حوزه فروش با چه جرات و میزان ریسکی و با چه وعده محکم دولتی قرار است سرمایه خودرا در صنعتی بیاورند که سالها گروهی صاحب قدرت موسوم به مافیا اجازه تغییر و تحول قابل رویت در آن نداده اند

خودروهای زر ماکارون چه زمانی به بازار می‌آید؟

چندی پیش، مرتضی سلطانی، یکی از مدیران گروه صنعتی زر درباره تولید خودروی جدید توضیحاتی داد و گفت: قرار است انقلابی در صنعت خودروسازی ایران ایجاد و خودروهای کاملا متفاوتی وارد بازار شود. خودروهایی متفاوت با آنچه در ۴۰ سال گذشته تولید شده است. یکی دیگر از وعده‌هایی که این گروه داده‌اند تولید خودروهای باکیفیت و البته اقتصادی است.

مرتضی سلطانی از مدیران این گروه قبلا اعلام کرده بود «همانطور که این مجموعه در صنایع غذایی دارای برندهای بسیار معتبری است و توانسته بزرگترین طرح حوزه شیرینی و شکلات را از منظر کمیت، کیفیت و زنجیره ارزش در دنیا طراحی و به مرحله تولید برساند در حوزه تولید خودرو هم می‌تواند انقلاب بزرگی را رقم بزند.

با این حال بعید است چنانچه واگذاری و یا همکاری های دو خودرو ساز بزرگ نباشد تولید یک میلیون خودرو به این زودی محقق شود مگر آن که در پس این سرمایه گذاری خودرو سازان چینی باشند. البته معاون صنایع حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت از بازگشت خودرو ال ۹۰ با قوای محرکه جدید داخلی یا خارجی از سال آینده به خطوط تولید خبر داده که شاید بتوان یکی از پازل های این مجموعه تحولات در صنعت خودرو باشد. مثلا توافقی برای خرید موتورهای شرقی با واسطه روسها و راه اندازی خط تولید پاس خودرو با نام خودرو سازی دیگری که احتمالا خصوصی خواهد بود.

در آن سو این نکته نیز حائز اهمیت هست که خودرو سازان جدید با وجود تحریم ها و هزینه های سربار مترتب از آن و نیز عمق بخشی بیشتر دخالت دولت حتی در حوزه فروش با چه جرات و میزان ریسکی وبا چه وعده محکم دولتی قرار است سرمایه خود را در صنعتی بیاورند که سالها گروهی صاحب قدرت موسوم به مافیا اجازه تغییر و تحول قابل رویت در آن نداده اند.

به رقم آنچه گفته شد به نظر می رسد واگذاری خودرو سازان جدی شده و مانند سرخابی ها اداره آنها دیگر از مسیر دولت سخت و هزینه بر شده است. از این رو فصل جدیدی احتمالا در صنعت خودرو سازی رقم خواهد خورد که حداقل در نوع خود تازگی دارد و حداقل در کوتاه مدت از یکنواختی روش های توزیع رانت بیرون خواهد رفت. با این حال بیم آن می رود که جریانی قدرتمند، همزمان با زمزمه جدی شدن واگذاری دو خودرو ساز به استناد تجربه واگذاری های ناکارآمد قبلی بار دیگر این دو خودرو ساز را نیز از میدان به در کنند و دست از پا دراز تر دولت با هزینه ای بیشتر آنها را باز پس گیرد.

لذا ضمن تاکید بر لزوم واگذاری سریعتر، دستگاه های نظارتی با هوشیاری کامل ضمن رصد جریان های رسانه ای و مرتبط با این واگذاری مراقب غش و یا کم فروشی و ... باشند، زیرا به عنوان مثال بد نیست بدانید که بدهی خودرو سازان امری بدیهی است.

از میان ۱۰ شرکت بزرگترین بدهی های جهان را دارند چهار مورد آن خودرو سازانی است که در بازار ایران آرزوی ورود آنها برای مردم به رویای دست نیافتی بدل شده است.

تویوتا موتورز با بدهی خالص ۱۸۶ میلیارد دلاری در صدر لیست بدهکارترین شرکت های جهان قرار گرفت و پس از آن فولکس واگن در رتبه دوم قرار دارد و از آن جالبتر این که گروه مرسدس بنز و بی ام و هر دو به ترتیب در جایگاه ششم و نهم بدهکارترین شرکت های جهان هستند

خودروسازان بدهکارترین شرکت های دنیا

بر اساس مطالعه انجام شده توسط شرکت سرمایه گذاری جانوس هندرسون «Janus Henderson»، تویوتا موتورز با بدهی خالص ۱۸۶ میلیارد دلاری در صدر لیست بدهکارترین شرکت های جهان قرار گرفت و پس از آن فولکس واگن در رتبه دوم قرار دارد و از آن جالبتر این که گروه مرسدس بنز و بی ام و هر دو به ترتیب در جایگاه ششم و نهم بدهکارترین شرکت های جهان هستند.

بر اساس این مطالعه، بدهی خالص شرکت‌های جهانی برای اولین بار در ۸ سال گذشته کاهش یافته و در سال ۲۰۲۱ به ۸.۱۵ تریلیون دلار رسید، زیرا هزینه‌های وام‌گیری افزایش یافته و تمایل به دریافت منابع مالی جدید را کاهش داده است.

با این حال ده شرکت با بالاترین بدهی خالص در سال ۲۰۲۱ حدود ۱۷ درصد از کل بدهی خالص شرکت های جهانی را تشکیل می دهند که چهار مورد آن خودرو سازان مطرح جهان هستند.

بر اساس این مطالعه بدهی بالا لزوماً دلیلی برای نگرانی نیست، زیرا دسترسی به وام برای تحقیق، نوآوری و رقابتی ماندن ضروری است.

بدهکارترین شرکت های جهان برای سال ۲۰۲۱/۲۰۲۲

۱- تویوتا موتور با ۱۸۶ میلیارد دلار بدهی

۲- فولکس واگن با ۱۸۵ میلیارد دلار بدهی

۳- شرکت ای تی اند تی AT&T با ۱۸۲ میلیارد دلار بدهی

۴- شرکت ورژن کامیونیکیشن «Verizon Communications» با میزان بدهی ۱۷۴ میلیارد دلار

۵- دویچه تلکام با میزان بدهی ۱۵۳ میلیارد دلار

۶- گروه مرسدس بنز با ۱۰۹ میلیارد دلار بدهی

۷- الکتریک دو فرانس با ۱۰۴ میلیارد دلار بدهی

۸- شرکت کام کست «Comcast» با ۹۸ میلیارد دلار بدهی

۹- بی ام و با ۹۶ میلیارد دلار بدهی

و بالاخره چارترز کامیکشن با ۹۲ میلیارد دلار بدهی در لیست ۱۰ شرکت اول بدهکار بزرگ جهان هستند.