بازار؛ گروه استانها: بسیاری از مسئولان بر این باورند که کشاورزی سنتی در افزایش هدر رفت تولید در تمامی مراحل کاشت، داشت و برداشت تأثیر بسزایی دارد که بدین ترتیب باید به سمت‌وسوی کشاورزی صنعتی و هوشمند حرکت کرد تا در آینده بخش کشاورزی محتاج سرمایه‌گذاری نباشد.
باوجودآنکه توسعه مکانیزاسیون کشاورزی مهم‌ترین رکن در افزایش بهره‌وری تولید محسوب می‌شود، در برنامه ششم توسعه مقرر شده سالیانه یک‌دهم اسب بخار مکانیزاسیون در مزارع کشاورزی افزایش یابد تا ضمن بهره‌وری کیفیت محصولات تولیدی ارتقا یابد اما واقعیت‌ها با برنامه‌های روی کاغذ هنوز زمین تا آسمان فاصله دارد.
باوجود اهمیت بالای بخش کشاورزی در تحقق جهش تولید نیاز است که متناسب با اقلیم‌های متفاوت، مکانیزاسیون صورت گیرد تا بهره‌وری بخش کشاورزی افزایش یابد.امروزه با توجه به اهمیت تولید و عملکرد محصولات کشاورزی همواره این سؤال‌ها مطرح است که سهم مکانیزاسیون کشاورزی در تولید چیست؟ و چه سهمی از تولید بر عهده مکانیزاسیون است؟ وضعیت ایران در حوزه مکانیزاسیون کشاورزی چگونه است؟
تلاش برای دستیابی به توسعه درگرو توجه به کشاورزی است و اصولاً کشورهای توسعه‌یافته گام اول مسیر توسعه را از خودکفایی در محصولات اساسی کشاورزی شروع کرده‌اند که در این میان دستیابی به خودکفایی کشاورزی مستلزم توجه به نکاتی ازجمله مکانیزاسیون کشاورزی است.
مکانیزاسیون کشاورزی به‌عنوان یک رویکرد اساسی در تولید محصولات کشاورزی مطرح هست و اهدافی نظیر انجام به‌موقع عملیات کشاورزی، کاهش هزینه‌های تولید، کاهش سختی کار، مدیریت مصرف نهاده‌های کشاورزی، ایجاد جذابیت در فعالیت‌های کشاورزی، ارتقای کمی و کیفی تولید و اصولاً موجبات اقتصادی کردن تولید انبوه محصولات کشاورزی را فراهم می‌سازد.
ماشین‌آلات فرسوده
مسئول مکانیزاسیون جهاد کشاورزی شهرستان مشهد در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: هم‌زمان با فرارسیدن فصل برداشت نکات بسیاری در مزارع باید مدنظر قرار گیرد تا ریزش محصول به حداقل رسیده و شاهد کمترین ضایعات در مزارع باشیم.
افشین گل‌چهره یکی از علت‌های ریزش محصول در مزرعه‌ها را استفاده از کمباین‌های فرسوده و از رده خارج عنوان می‌کند و می‌گوید: با حمایت دولت سعی شده تا با ارائه تسهیلات خط اعتباری مکانیزاسیون جهت رفع موانع اقدام شود و با بهسازی یا نوسازی کمباین‌ها از تکرار ریزش محصول در مزرعه‌ها ممانعت شود.
وی بابیان اینکه همه‌ساله هم‌زمان با فصل برداشت سعی می‌شود تا نحوه برداشت و نکات فنی مدنظر قرار گیرد می‌افزاید: با توجه به اینکه در حال حاضر در فصل برداشت محصولاتی نظیر جو، گندم و کلزا هستیم لذا کمباین‌های برداشت از جهت ضایعات و ریزش کنترل می‌شوند.
وی عنوان می‌کند: کمباین‌های برداشت به‌صورت مستمر کارشناسی شده و میزان ریزش و ضایعات برداشت کارشناسی می شوند از همین رو مسئولان جهاد ضمن بازدید از مزارع جو ، گندم و کلزای در حال برداشت ضمن بررسی وضعیت معاینه فنی کمباین‌های برداشت از نزدیک بر امر برداشت نظارت می‌کنند.
مسئول مکانیزاسیون جهاد کشاورزی شهرستان مشهد بابیان اینکه نکات فنی بسیاری در فصل برداشت مهم و رعایت آن الزامی است اذعان می‌کند: به‌طور مثال تهیه سوخت به کمباین‌ها باید درنهایت سهولت انجام پذیرید تا در زمان برداشت غلات خصوصاً محصول کلزا به لحاظ حساس بودن به ریزش مشکلی ایجاد نگردد و در مراحل برداشت وقفه نداشته باشیم.
وی با بیان اینکه در این فصل برای کشاورزان نیز وظایفی برای به حداقل رساندن ضایعات مورد تاکید قرار دارد می افزاید: کشاورزان هنگام برداشت محصول خود به دنبال کمباین حرکت کنند تا وضعیت خوشه‌های درو نشده و ریزش آن را بررسی کنند.
گل‌چهره می‌گوید: مشاهده دانه‌های ریخته شده غلات بر زمین ناشی از فرسودگی کمباین‌ها و یا عدم تنظیمات شیرینی برداشت را با حسرت همراه می‌کند که باید از این امر با بررسی وضعیت کمباین جلوگیری کرد .
وی بابیان اینکه ریزش دانه هنگام برداشت و رسیدن غلات نقش بسزایی در کاهش عملکرد و ضایعات حاصله داشته است به ما می‌گوید: بایستی جهت جلوگیری از این امر از ارقام متحمل به ریزش هنگام برداشت، بسته به شرایط منطقه استفاده کرد و بر تنظیم کمباین در جهت رفع ریزش غلات در حین برداشت نظارت داشت.
مسئول مکانیزاسیون جهاد کشاورزی شهرستان مشهد می افزاید: برداشت مزارعی که قابل درو هستند باید درنهایت دقت برداشت انجام‌پذیرند و این امر با بازدید مکرر و مستمر کارشناسان ذی امر میسر خواهد شد تا حداقل ریزش در کمباین‌های در حال برداشت را شاهد باشیم و کمباین‌های که بیش‌ازحد استاندارد ریزش دارند تا رفع اشکال فنی متوقف شوند و در امر برداشت کلزا نیز از هد مخصوص جهت برداشت استفاده گردد
زمین‌های ازهم‌گسیخته
حسین کوهستانی کارشناس ارشد اقتصاد کشاورزی در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: به‌رغم اینکه اثرات چشمگیر استفاده از ماشین‌آلات به‌روز کشاورزی در کاهش هزینه تولید، اصلاح اراضی، جایگزینی نیروی انسانی و دامی، کاهش ضایعات محصول و مقابله با آفات و بیماری‌ها اثبات‌شده است، اما متأسفانه این تجهیزات به دلیل کمبود، گرانی و یا فرسوده بودن همچنان به‌عنوان مهم‌ترین مشکل پیش پای کشاورزان است.
وی با اشاره به خراسان رضوی اذعان می‌کند: حتی در همین استان خراسان رضوی که حتی نام قطب کشاورزی را با خود به یدک می‌کشند، کمبود این تجهیزات و یا فرسوده بودن آن‌ها همچنان به‌عنوان مهم‌ترین مشکل پیش پای کشاورزان مطرح است.
وی بابیان اینکه اکثر کشاورزان به دلیل عدم تناسب مساحت زمین‌های زراعی لذا استفاده از این تجهیزات برایشان مقرون‌به‌صرفه نیست بیان می‌کند: در این راستا یکپارچه کردن زمین‌های کوچک و یکپارچگی اراضی مطرح می‌شود که سال‌ها و بار ها از آن صحبت شده و حتی الگویی‌هایی نیز به‌طور نمونه در استان های اصفهان و حتی سیستان و بلوچستان پیاده‌سازی شد اما هیچ‌وقت تسری پیدا نکرد.
کوهستانی با تأکید بر این موضوع که با افزایش سطح زیر کشت عملکرد ماشین‌ها در مزارع بهتر شده و راندمان کار بالاتر خواهد رفت اذعان می‌کند: متأسفانه تأمین نقدینگی برای کشاورزان و حتی صنایع فعال در بخش مکانیزاسیون و اختصاص اعتبارات بانکی متناسب با سقف تولیدات همواره مورد اشکال بوده و این دعوای بانک‌ها با وام‌گیرندگان تمامی ندارد.
به دلیل سوء مدیریت کشاورزان همواره با عدم عرضه مناسب تجهیزات لازم و در پی آن استفاده از ماشین‌آلات فرسوده و مستهلک روبه‌رو شده‌اند
وی اذعان می کند: به دلیل سوء مدیریت در این حوزه، کشاورزان همواره با عدم عرضه مناسب تجهیزات لازم و در پی آن استفاده از ماشین‌آلات فرسوده و مستهلک روبه‌رو شده‌اند.
نبود دانش مکانیزاسیون
این کارشناس اقتصاد کشاورزی بیان می کند: میزان تزریق ماشین‌آلات به بخش کشاورزی در سال‌های گذشته جوابگوی میزان استهلاک ماشین‌آلات نبوده و این وضعیت کشاورزان را مجبور به استفاده از ماشین‌آلات مستهلک و فرسوده کرده است.
کوهستانی ادامه می دهد: کمبود تولید داخلی این ماشین‌آلات و بالا بودن هزینه واردات این تجهیزات، در کنار بالا بودن هزینه سوخت، نگه‌داری و تعمیرات و همچنین عدم ارائه آموزش‌های صحیح و کاربردی در استفاده بهینه از این ابزار نه‌تنها مانع تحقق مکانیزه شدن این صنعت شده بلکه کشاورزان را با مشکلاتی دوچندان مواجه کرده است.
وی می‌گوید: اگرچه می‌توان گفت کشاورزی در ایران با مکانیزه شدن هنوز فرسنگ‌ها فاصله دارد و بسیاری از کشاورزان مناطق مختلف کشاورزی نتوانسته‌اند به دلایل مختلف آن‌گونه که بایدوشاید از مزیت‌های طرح‌های توسعه کشاورزی بهره‌مند شوند اما دولت و مسئولان متولی ازجمله وزارت جهاد کشاورزی می‌توانند با انجام اقداماتی توسعه این صنعت را تسریع کنند.
این کارشناس بر این باور است: مشکلاتی چون عدم داشتن تبحر بر اطلاعات فنی اولیه جهت کاربرد ماشین‌ها و بی‌اطلاعی کشاورزان در کنار نبود تعمیرگاه‌های مجاز ماشین‌آلات کشاورزی و یا عدم دسترسی راحت به آن‌ها در اقصی نقاط کشور، نبود مراکز آموزش و تعلیم جهت کشاورزان به‌منظور تبادل تجربیات و استفاده بهینه از ماشین و ادوات در کنار نبود قطعات یدکی و عدم نظارت دقیق بر نحوه ورود و توزیع و فروش آن‌ها ازجمله مشکلاتی است که برای حل آن در کشور طی سال‌ها اقدام اساسی انجام‌نشده است.
نظر شما