خشکسالی همچنان در خراسان جنوبی می‌تازد| تابستان گرم پیش‌روی کویر

بازار، گروه استان ها: خراسان جنوبی از سال ها گذشته با قهر طبیعت دست و پنجه نرم می کند. تراژدی خشکسالی از دیرباز در این خطه کویری تکرار می شود و سال به سال پیامدهای نامطلوبی بر جای می گذارد. خشک شدن صدها رشته قنات، مهاجرت روستاییان، کاهش زنبورستان ها و عطشان شدن دشت ها تنها گوشه ای از رد پای بی آبی در خراسان جنوبی است. چالش خالی بودن بخش اعظمی از سدهای استان هم از یک سو و نگرانی تامین آب روستاهای پایین دست و دیگر آبادی ها از سویی دیگر گریبانگیر مسئولان شده است.

آینده آب در خراسان جنوبی سوال مبهم اذهان مردم بوده که درک این مهم سال به سال دشوارتر می شود. اگرچه مسئولان با با اجرای طرح های و بلند مدت و کوتاه مدت به دنبال ارائه پاسخی برای مطالبات مردم هستند اما تاکنون پروژه های چند ساله هم نتوانسته استان را قانع کند.

در حال حاضر گفته های متولیان مبنی بر این است که تابستانی گرم و خشک پیش رو داریم اما هنوز چاره ای برای جبران این خشکسالی و ضربه های عمیقش اندیشیده نشده است. شواهد نشان می دهد با ادامه روند فعلی شرایط بدتری پیش روی استان خواهد بود و اگر مسئولان دست روی دست بگذارند، چراغ آبادی های بیشتری خاموش می شود و هزینه های هنگفتی برای تامین امنیت نقاط خالی و مرزی تراشیده خواهد شد.

تابستان گرم پیش روی خراسان جنوبی
مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی در گفت و گو با بازار بیان کرد: در سال زراعی جاری ۲۸ درصد کاهش بارندگی داشته ایم.

علیرضا خندان رو با بیان اینکه شرایط مطلوبی به لحاظ وضعیت بارندگی نداریم، اظهار کرد: کاهش بارندگی ها در سال های گذشته بی سابقه بوده است.

وی با بیان اینکه تا پایان فروردین ماه میزان بارندگی های استان ۷۰.۴ میلیمتر بوده است، افزود: میزان بارندگی ها نسبت به بلند مدت ۲۸ درصد کاهش داشته است.

مدیرکل هواشناسی خراسان ‌جنوبی با اشاره به بارندگی کمتر از حد متوسط امسال در خراسان جنوبی افزود: خراسان جنوبی نسبت به دیگر استان‌های کشور در تولید گرد و غبار پیشتاز است و این آمارها حکایت از به صدا درآمدن زنگ خطر است.

خندان بیان کرد: از نیمه اردیبهشت تا نیمه خرداد دمای هوا تا یک درجه سلسیوس فراتر از شرایط عادی پیش بینی می شود.

مدیرکل هواشناسی خراسان جنوبی بیان کرد: در شرق کشور از جمله خراسان جنوبی و سیستان و بلوچستان کاهش بارندگی موجب تشدید پدیده گرد و غبار در این منطقه از ایران شده است.

خندان رو گفت: آلودگی در خراسان‌جنوبی از نوع ریزگردها بوده و با توجه به خطرهای که برای سلامت شهروندان و محیط زیست ایجاد می کند، از اهمیت جدی برخوردار است.

تنها ۲۳ درصد مخازن آب دارد
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای خراسان جنوبی هم در گفت و گو با بازار با اشاره به وضعیت سدهای استان بیان کرد: سد فرخی شهرستان قاین نیز ۳۳.۴۱ درصد حجم صد، سد شهید پارسا در سرایان ۳۵.۳۵ درصد، سد کریت نیز ۴.۸۹ درصد، سد حاجی آباد نیز ۱۷.۸۳ درصد و سد سیاهو شهرستان سربیشه ۱۰ درصد حجم کلی سد آن آب دارد.

سعید سروری سد نهرین طبس نیز حجم فعلی مخزن آن ۱.۸۱ میلیون متر مکعب است و در واقع ۳۷.۲۴ درصد آن آب دارد، گفت: سد زره در شهرستان درمیان در حال حاضر ۷.۵۷ میلیون متر مکعب آب (۳۱.۳۳ درصد از حجم کلی مخزن) دارد که این میزان در سال گذشته ۷.۲۸ میلیون متر مکعب بوده است.

بنا به گفته وی حجم کلی مخازن خراسان جنوبی ۷۵ میلیون مترمکعب است که در حال حاضر تنها ۲۳ درصد آن آب دارد.

همزمان با افزایش کسری مخزن شاهد افت سطح آب زیرزمینی بودیم که در سال گذشته متوسط افت سطح آب زیرزمینی استان ۲۵ سانتی متر بوده است

سروری با بیان اینکه با توجه به سال خشک گذشته و کمبود بارندگی‌ها و رواناب‌ها، استفاده از منابع آب زیرزمینی افزایش یافت، اظهار کرد: این امر باعث شد تا کسری مخزن آبخوان‌های استان به ۱۲۵ میلیون متر مکعب برسد.

مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای خراسان‌ جنوبی ادامه داد: همچنین همزمان با افزایش کسری مخزن شاهد افت سطح آب زیرزمینی بودیم که در سال گذشته متوسط افت سطح آب زیرزمینی استان ۲۵ سانتی متر بوده است.

سروری با اشاره به وضعیت دشت های خراسان جنوبی بیان کرد: در حال حاضر در خراسان جنوبی از حیث منابع آبی ما ۹ منطقه ممنوعه بحرانی، ۲۲ منطقه ممنوعه، ۱۳ منطقه آزاد داریم.

نگاهی به طرح مثبت سازه های آبخیزداری
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیز داری خراسان جنوبی در گفت و گو با بازار بیان کرد: با توجه به خشکسالی های چند ساله و جان دادن قنوات، احداث سازه های آبخیز داری نقش بسزایی در تامین آب روستاها دارد.

علیرضا نصرآبادی ادامه داد: براساس اسناد و شواهد موجود هر جا که سازه آبخیزداری را بالادست قنات و منابع آبی داشتیم آن روستا نسبت به روستاهای مجاور یا غیرمجاور کمتر با اثرات خشکسالی مواجه شده چون آن سازه آبخیزداری منبع آبی را تغذیه کرده است.

وی اظهار کرد: در حال حاضر ۲۳۰ سازه آبخیزداری با اعتبار ۱۶۴ میلیارد تومان در حال احداث است که در صورت تخصیص کامل اعتبارات تا نیمه اول سال جاری به بهره‌برداری می‌رسند.

نصرآبادی سال ۱۴۰۰ با اعتبار خوبی که از محل صندوق توسعه ملی در حوزه محرومیت‌زدایی کشور اختصاص یافت همچنین سایر منابع ملی و استانی ۱۶۴ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های آبخیزداری در استان خراسان جنوبی ابلاغ شد.

نصرآبادی تصریح کرد: تاکنون ۷۵ درصد این اعتبار تخصیص یافته و پروژه‌ها در حال انعقاد قرارداد یا احداث است که تا پایان سال مالی (تیر ۱۴۰۱) به اتمام خواهد رسید.

وی بیان کرد: حتی اگر روستاها با مشکل کم‌آبی درگیر شوند آمار نشان می‌دهد این روستاها با وجود سازه آبخیزداری دیرتر از بقیه روستاها دچار مشکل شده‌اند.

نصرآبادی بیان کرد: با توجه به مستندات و آماری که در سال‌های مختلف از اجرای سازه‌های آبخیزداری داریم، هر هکتار اجرای عملیات آبخیزداری ۵۳۰ متر مکعب استحصال آب در هر سال را در پی دارد.

مدیر کل منابع طبیعی و آبخیزداری خراسان جنوبی گفت: همچنین اجرای هر هکتار سازه آبخیزداری، از فرسایش ۹ تن خاک در هکتار جلوگیری کرده و کنترل رسوب را به میزان ۶ تن در هکتار مدیریت می‌کند.

در کنار بی آبی خراسان جنوبی، کش و قوس های طرح های مسئولان در اجرای طرح های آبرسانی دردی دیگر بر جان مردم بوده که نیاز است بیش از این مورد توجه قرار گیرد.شواهد پیداست که شرایط خراسان جنوبی سال به سال اورژانسی تر می شود و نیاز است قبل از وقوع یک فاجعه بزرگ چاره ای کارشناسی شده اندیشیده شود.