پیوند روپیه_روبل؛ تضمین تجارت بی‌ وقفه مودی با مسکو | نگاه تجار هندی به روسیه یک بازار بالقوه است

تهمینه غمخوار؛ بازار: روابط تجاری هند با متحد دیرینه اش روسیه از زمان آغاز جنگ اوکراین عمیق تر شده به طوری که تعدادی مکانیزم نهادینه شده برای توسعه همکاری های اقتصادی بین دو کشور ایجاد شده است. از آن جایی که افزایش همکاری های تجاری و اقتصادی بین دو کشور یک اولویت کلیدی برای رهبری سیاسی است، با اهداف تجدید نظر شده افزایش سرمایه گذاری دوجانبه به ۵۰ میلیارد دلار و تجارت دوجانبه به ۳۰ میلیارد دلار تا سال ۲۰۲۵ قابل تحقق باشد.

در همین راستا، خبرگزاری های روسی و هندی خبری را از سوی مقامات این دو کشور منتشر کردند که روسیه در میان افزایش تحریمهای اقتصادی امریکا، یک مکانیزم جدید را برای تجارت با هند پیشنهاد کرده است. این پیشنهاد در حالی مطرح شد که این کشور به منظور کاهش فشارهای اقتصادی از سوی غرب به دنبال انجام تجارت بیشتر با پول ملی و حذف دلار است. بر اساس این مکانیزم جدید، هند می‌تواند هزینه نفت روسیه را به دلار یا یورو پرداخت کرده و از یک سیستم روپیه_روبل برای سایر کالاها استفاده نماید.

بر همین اساس، مقامات هندی فعالانه در حال بررسی مکانیزمهای پرداخت اختصاصی برای تجارت با روسیه هستند تا تعهدات تجاری موجود در پی تحریم‌های اعمال شده بر کرملین را فعال کنند؛ اقدامی که همچنین راه را برای واردات ارزان‌تر نفت در جهت تامین نیازهای انرژی این کشور هموار می‌کند.

با اعمال تحریم‌ها علیه روسیه، در ماه گذشته، دامنه مکانیزم پرداخت با ارزهای محلی از ابزاری برای حفظ تجارت مداوم، به امکان تعامل عمیق‌ تر، از جمله افزایش تجارت دوجانبه، گسترش یافته است. از این رو، در صورتی که این مکانیزم تقویت شود، می تواند دریچه ای را برای صادرکنندگان هندی باز کند تا فروش خود را به روسیه افزایش دهند.

به منظور اجرای سازوکار روپیه_روبل، واردکنندگان هندی مبلغ کالا را به حساب بانک های روسی در هند پرداخت می کنند و آنها نیز به نوبه خود این پرداخت را به روبل به صادرکنندگان روسی انجام می دهند. اما از آنجایی که واردات هند بیشتر از صادرات آن است، تنها راهی که بانک‌های روسی می‌توانند از شر روپیه‌های انباشته خود خلاص شوند، صادرات بیشتر هند است. بر همین اساس و به گفته کارشناسان، این موضوع موجب می شود تا فرصتی برای تولیدکنندگان ماشین‌آلات کشاورزی، دارو، مبلمان و لوازم حمام و کالاهایی که به دنبال بازارهای جدید هستند، ایجاد شود.

در همین راستا، هند باید نسبت به جایگزینی واردات روسیه آگاه باشد چرا که بخشی از این صادرات توسط صنایع متوسط و کوچک هند انجام می شود که می توانند به راه اندازی واحدهایی در روسیه نیز منجر شوند. از آن جایی که روسها تجربه زیادی در خصوص شرکتهای کوچک و متوسط ندارند، هند می تواند تجربیات خود را به صورت عملی و روی زمین به اشتراک گذارد.

همچنین، هند باید برای واردات خود از روسیه هزینه کمتری بپردازد در حالی که دو کشور باید جایگزین هایی مانند بانک های کوچکتر روسیه، تجارت ارز محلی و وام دهندگان در کشورهای دیگر را نیز مدنظر قرار دهند. شرکت‌های روسی نیز می‌توانند مانند توافقات قبلی با ایران، یک حساب تجاری روپیه در بانک‌های هندی باز کنند. علاوه بر این، سیستم رابط پرداخت یکپارچه نیز می تواند به طور بالقوه به سیستم خود روسیه برای انتقال پیام های مالی مرتبط باشد.

بانک‌ های هندی برای تسویه تراکنش‌های بین‌ المللی مربوط به تجارت و حواله‌ ها به جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی یا سوئیفت متکی هستند. سوئیفت امکان برقراری ارتباط امن و سریع بین وام دهندگان جهانی را برای پرداخت های فرامرزی فراهم می کند. با این حال، اکنون هفت بانک روسیه از سیستم پیام رسان حذف شده اند که در این میان بازرگانان هندی نگرانی هایی خود را اعلام کرده اند.

هند ۸۶ درصد از نفت خود را وارد می کند که تنها دو درصد ناچیز از روسیه دریافت می نماید. بر همین اساس و از طریق مکانیزم جدید، هند می تواند این خریدها را افزایش دهد. از طرفی، با توجه به پیشنهاد روسیه برای فروش با نرخ تخفیف و تحمل هزینه حمل و نقل و بیمه، این اقدام را از قبل شروع کرده است. چشم انداز عرضه ارزان تر از روسیه بدون شک به دهلی نو کمک می کند تا امور مالی خود را بهتر مدیریت کند.

در حال حاضر، تجارت هند با روسیه تا حد زیادی به سمت واردات سوق پیدا کرده است، به همین دلیل است که این کشور کسری تجاری قابل توجهی دارد. بر اساس داده‌های دولت هند، تجارت دوجانبه دو کشور از آوریل ۲۰۲۰ تا مارس ۲۰۲۱ به ۸.۱ میلیارد دلار رسیده که صادرات هند ۲.۶ میلیارد دلار و واردات از روسیه ۵.۴۸ میلیارد دلار بوده است. در همین مدت، بر اساس ارقام روسیه، تجارت دوجانبه به ۹.۳۱ میلیارد دلار، صادرات هند به ۳.۴۸ میلیارد دلار و واردات بالغ بر ۵.۸۳ میلیارد دلار رسید.

درسهایی از گذشته؛ مکانیزم روپیه_روبل مکانیزم جدیدی نیست!
مکانیزم تجاری که در حال حاضر مورد بحث قرار می گیرد، به سه دهه قبل بازمی گردد، زمانی که هند و اتحاد جماهیر شوروی توافق کردند که مبادلات خود را با ارزهای داخلی با نرخ ثابت و توافق شده برای مبادلات دولت به دولت انجام دهند. این کار برای دور زدن سلطه دلار ایالات متحده به عنوان یک نظام پولی واحد که بیشتر تجارت با آن انجام می شود، در طول جنگ سرد انجام شد.

اکنون که چندین بانک روسی از سیستم پیام‌رسانی مالی بین‌المللی یعنی سوئیفت، قطع شده‌اند، کسب‌ وکارهای روسی کار بسیار سخت‌ تری برای انجام و دریافت پرداخت‌ ها در راه تجارت دارند، زیرا آنها عمدتاً به دلار آمریکا هستند. به همین منظور، دولت هند در حال بررسی روش‌های جایگزین مبادله برای اطمینان از تسویه مطالبات صادرکنندگان هندی در برابر فروش‌های گیر افتاده، به روسیه و استفاده از سیستم توسعه یافته توسط بانک مرکزی روسیه برای پرداخت های دوجانبه است.

در صورت ایجاد مکانیزم روپیه-روبل، تحلیلگران بر این باورند که این نرخ به احتمال زیاد با نرخ تعیین شده توسط بازارها به جای نرخ ثابت تعیین می شود، زیرا این نرخ برای تجارت بین دو دولت نیست، بلکه برای تجارت بین کسب و کارها خواهد بود. در سال‌های ۱۹۹۳ و ۲۰۰۳، این مکانیزم یک معامله دولت به دولت برای اهداف نظامی یا برای وام‌ های دوجانبه بود که در آنجا، این نرخ کاملاً مصنوعی و علیه هند بود.

چالش های پیش رو
با این حال، کارشناسان هشدار می دهند که اجرای سیستم روپیه_روبل چندان هم برای هند آسان نخواهد بود. بزرگترین مانع این است که چگونه در مورد نرخ مبادله در برابر روبل روسیه تصمیماتی گرفته شود که از آغاز جنگ تا این حد بی ثبات بوده است. همچنین پیوند روبل و روپیه حتی در برابر ارز سوم به منظور انجام تجارت امکان پذیر نیست. در مورد هند، هر ۱۰ درصد افزایش قیمت نفت خام حدود ۰.۲ واحد درصد (pp) از رشد تولید ناخالص داخلی را کاهش می دهد و حساب جاری را ۰.۳ درصد افزایش می دهد.

همچنین، حتی اگر دو کشور بر سر نرخ مبادله به توافق برسند، کسری تجاری همچنان تا حد زیادی به سمت واردات هند از روسیه به ویژه با افزایش واردات نفت، متمایل خواهد شد. در همین راستا، مقامات هندی باید راهی برای کاهش تراز تجاری ابداع کرده و به طور بالقوه با تحریم ها مقابله نمایند.

آخرین و مهمترین نگرانی استراتژی ژئوپلیتیک خواهد بود. هند تا کنون با رای ممتنع در سه بار رای گیری در سازمان ملل نسبت به قطعنامه‌ها علیه روسیه در خصوص تهاجم روسیه و یک رای در رای گیری روسیه در مورد بحران انسانی در اوکراین، موضع بی‌طرفی خود را در مورد جنگ اوکراین و روسیه حفظ کرده است. اما هم اکنون تا چه اندازه مایل به تعامل با روسیه قبل از مخالفتهای ایالات متحده خواهد بود؟

جو بایدن، رئیس جمهور امریکا قبلاً اشاره کرده است که از میان همه کشورهای حاضر در گفتگوی امنیتی چهارجانبه کواد، ایالات متحده، ژاپن استرالیا و هند، موضع هند در حمایت از اوکراین در جریان تهاجم روسیه «تا حدودی متزلزل» بوده است.

تحلیلگران معتقدند که در این مرحله، به نظر نمی‌رسد که دولت هند برای یک لحظه هم به فکر رها کردن کشتی روسیه و انتقال کامل به کشتی آمریکایی باشد. شاید تا اندازه ای، هند قصد دارد از هر دو طرف به طور مساوی استفاده کند.

تجارت هند با غرب بسیار بیشتر از آن چیزی است که روس ها می توانند از هندی ها استفاده کرده و بهره مند شوند. بنابراین، طبیعتاً، صنعت و سرمایه‌گذاران هندی به روسیه به‌عنوان یک بازار بالقوه نگاه می‌کنند، اما کاری انجام نمی‌دهند که به هیچ وجه روابط آن‌ها را با بازار غربی، که منبع اصلی رفاه این کشور در این مقطع زمانی است، متزلزل کند.

در حال حاضر، واردکنندگان و صادرکنندگان تجاری هند به تجارت با روسیه بر حسب دلار ادامه می دهند. کارشناسان می گویند که این مکانیسم چدید ممکن است به عنوان یک طرح اضطراری در نظر گرفته شود که اگر تحریم ها علیه روسیه شدیدتر شود، آغاز می شود. با این حال، در این مرحله، خطرات ناشی از پیگیری فعالانه تجارت دوجانبه عمیق تر با روسیه می تواند به معنای پیامدهای ژئوپلیتیکی برای هند نیز باشد.