درآمد ۶۰۰ میلیون دلاری صادرات برق در سال ۱۴۰۰ | شروع مذاکره با خارجی ها برای ساخت نیروگاه در ایران

بازار؛ گروه آب و انرژی: ظرفیت تولید برق در کشور به حدود ۸۶ هزار مگاوات رسیده اما آنگونه که معاون وزیر نیرو به بازار می گوید تنها ۱۵۰۰ مگاوات آن صادر می شود. این در حالی است که کشور عراق به تنهایی خود به ۹ تا ۱۱ هزار مگاوات واردات برق نیاز دارد. بر اساس آمارهای موجود میزان تولید این همسایه غربی ایران بین ۱۹ تا ۲۱ هزار مگاوات است در حالی که نیاز این کشور چیزی حدود ۳۰ هزار مگاوات برآورد می شود. حالا در سایه غفلت ایران کشورهای دیگر به دنبال استفاده از بازار هستند.

بهمن سال گذشته بود که عراق و عربستان تفاهم نامه ای را برای اتصال شبکه برقشان به یکدیگر امضا کردند. از آن سو عادل کریم، وزیر برق عراق و سعد الکعبی، وزیر انرژی قطر نیز مذاکراتی را برای واردات گاز به منظور افزایش ظرفیت تولید برق و جبران کمبود موجود شروع کرده اند. به گفته همایون حائری، «برق ایران به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان صادر می شود.» حال آنکه ایران خیلی راحت می تواند بازار کشورهای ترکمنستان، ترکیه، ارمنستان و حتی کشورهای حاشیه خلیج فارس همچون امارات عمان از طریق کابل های زیردریایی در اختیار داشته باشد.

جالب اینجاست که مسئولین توانیر که در سال های گذشته مدعی بودند که قادر به تامین تمام برق مورد نیاز کشورهای همسایه هستند، حالا می گویند که زیرساخت های موجود جوابگوی رشد صادرات نیست. معاون وزیر نیرو در امور برق و انرژی درباره برنامه وزارت نیرو برای رشد صادرات در سال ۱۴۰۱ می گوید که اگر می خواهیم برق بیشتری را صادر کنیم علاوه بر افزایش ظرفیت تولید باید شبکه و ارتباطات الکتریکی خود را نیز توسعه دهیم. آنگونه که این مقام مسئول اعلام کرده درآمد حاصل از صادرات برق در سال ۱۴۰۰ تنها ۶۰۰ میلیون دلار بوده است. متن گفتگوی بازار با همایون حائری معاون وزیر نیرو در حوزه برق و انرژی را در ادامه می خوانید:

ایران از نظر نیروگاه سازی جز ۵ کشور نخست دنیاست بنابر این از این جهت مشکل خاصی نداشتیم. مهم ترین مشکل ما در سال های تحریم کمبود سرمایه گذاری بود. به همین دلیل مذاکراتی را با شرکت های خارجی شروع کردیم

*بسیاری امیدوارند که لغو تحریم ها منجر به ایجاد گشایش هایی در اقتصاد ایران شود. فکر می کنید در صورت احیای برجام، شاهد سرمایه گذاری خارجی در صنعت برق باشیم؟ با توجه به قیمت گذاری دستوری برق این صنعت می تواند جذابیت لازم را برای کمپانی های خارجی داشته باشد؟
لغو تحریم ها می تواند به بهبود سرمایه گذاری منجر شود. اما ما هم باید حواسمان باشد که در صورت ورود خارجی‌ها از داخلی ها غافل نشویم. در حال حاضر پیشنهاداتی مطرح شده و مذاکراتی را با شرکت های خارجی شروع کردیم اما اینکه چقدر از این میزان از درخواست به انعقاد قرارداد منجر شود، هنوز مشخص نیست.

*در سال های گذشته، تحریم ها چه چالش هایی را در صنعت برق ایجاد کرد؟
ایران از نظر نیروگاه سازی جز ۵ کشور نخست دنیاست بنابر این از این جهت مشکل خاصی نداشتیم. مهم ترین مشکل ما در سال های تحریم کمبود سرمایه گذاری بود.

*آیا افزایش مصرف برق در سال گذشته تاثیری روی روند صادرات برق گذاشت؟
در دوره ای به دلیل تامین نیاز داخل روند صادرات با چالش مواجه شد. اما بد این روند روی روال افتاد و طبق تعهدات خود در مجموع حدود ۱۵۰۰ مگاوات صادرات برق به کشورهای عراق، افغانستان و پاکستان داشتیم.

میزان صادرات برق ما در سال گذشته ۱۵۰۰ مگاوات و درآمد ارزی حاصل هم حدود ۶۰۰ میلیون دلار بوده است

*درآمد حاصل از صادرات برق در سال گذشته چقدر بوده و آیا برنامه ای برای افزایش آن در سال ۱۴۰۱ دارید؟
درآمد صادرات ما در سال ۱۴۰۰ حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ میلیون دلار بود. اما زیر ساخت های ما در حال حاضر برای افزایش صادرات فراهم نیست. چرا که اگر می خواهیم برق بیشتری را صادر کنیم علاوه بر افزایش ظرفیت تولید باید شبکه و ارتباطات الکتریکی خود را نیز توسعه دهیم. ناگفته نماند که ما طرح های مطالعاتی را در این حوزه شروع کردیم. به عنوان مثال برنامه اتصال الکتریکی به اروپا را در دستور کار داریم که بخشی از آن از مسیر روسیه خواهد بود که مطالعات آن در حال انجام است.

*با وجود وعده هایی که داده شده عملا سهم بخش خصوصی از صادرات برق صفر است. این در حالی است که پیش بینی می شود صدور مجوز صادرات به این بخش حتی می تواند زمینه رشد سرمایه گذاری را در ای صنعت فراهم کند. فکر می کنید که چنین مجوزی در امسال صادر شود؟
معمولا در بیشتر کشورها صادرات و واردات برق توسط بخش دولتی انجام شده و بخش خصوصی سهمی در آن ندارد. این رویه در ایران هم وجود دارد. البته ما به دنبال طراحی مدلی هستیم که بخش خصوصی هم وارد این حوزه شود اما هنوز سازو کار آن مشخص و نهایی نشده است.

مدت زمان بازگشت سرمایه در صنعت برق از ۴ سال به ۱۵ سال رسیده بود و همین مساله موجب کاهش سرمایه گذاری در این صنعت شد

*با توجه به تجربه سال های گذشته، خود چقدر به رشد سرمایه گذاری در صنعت برق و ورود بخش خصوصی به نیروگاه سازی امیدوار هستید؟
به دنبال افزایش نرخ ارز سرمایه گذاری درصنعت برق توجیه اقتصادی خود را از دست داده بود. در دوره ای مدت بازگشت سرمایه در این صنعت حدود ۴ سال بود، اما در سال های گذشته این دوره به ۱۴ الی ۱۵ سال افزایش یافته بود. به همین دلیل دیگر برای بخش خصوصی صرف نمی کرد که سرمایه خود را وارد این حوزه کند آن هم در شرایطی که به صورت روزانه می توانست از بازارهای غیر مولد درآمد کسب کند. اما حالا با توجه به منابع مالی که از محل ماده ۱۲ قانون رفع موانع تولید و همچنین امکان تهاتر با نفت در نظر گرفته شده، در آینده نه چندان دور شاهد رشد سرمایه گذاری در این صنعت خواهیم بود. انباشت بدهی ها ما در سال های گذشته شرایط سختی را برای فعالین صنعت برق ایجاد کرد و ما از این بابت به شدت شرمنده آنها هستیم.

*چه میزان از بدهی شما به پیمانکاران برق از محل تهاتر با نفت در امسال تسویه خواهد شد؟
هنوز رقم دقیقی در این خصوص نمی توان اعلام کرد. ضمن اینکه پیش بینی ما این است این ظرفیت قانونی بیشتر به جذب سرمایه گذاری و شروع سرمایه گذاری های جدید منجر شود.

*با توجه به عدم مصرف سوخت های فسیلی در نیروگاه های هسته ای آیا برنامه ای برای افزایش ظرفیت تولید برق این نیروگاه ها وجود دارد؟
به دنبال این هستیم که ظرفیت این نیروگاه ها از حدود هزار مگاوات به ۳ هزار مگاوات افزایش دهیم.